Chia sẻ tại Hội thảo góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 09/2016/NĐ-CP về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm do Bộ Y tế vừa tổ chức, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, thiếu vi chất còn được gọi là “nạn đói tiềm ẩn” bởi nó diễn biến từ từ và âm thầm. Để đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, đầy đủ vi chất cho sự phát triển con người, Luật An toàn thực phẩm đã yêu cầu các tổ chức, cá nhân sản xuất thực phẩm phải tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, nếu thiếu hụt sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng.
Bộ Y tế đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Nghị định 09/2016/NĐ-CP năm 2016 về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm. Sau 7 năm thực hiện Nghị định 09, trên cơ sở báo cáo kết quả điều tra dinh dưỡng năm 2019-2020, tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trong cộng đồng còn cao. Ông Tuyên cho biết, theo đề nghị của một số doanh nghiệp, năm 2018 Chính phủ ban hành Nghị quyết 19 theo hướng khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm bổ sung vi chất vào sản phẩm, chưa bắt buộc.
Tuy nhiên, trong quá trình khảo sát thực tế cho thấy iốt, kẽm, sắt, vitamin A vẫn thiếu hụt trong cộng đồng. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá Việt Nam nằm trong nhóm 26 nước thiếu hụt iốt, vì vậy, rất cần có biện pháp can thiệp trong cộng đồng, đảm bảo người dân Việt Nam không thiếu hụt vi chất. Vì vậy, Chính phủ đã giao Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất việc sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 để phù hợp với thực tiễn Việt Nam.
 |
| Tình trạng thiếu iốt tại cộng đồng Việt Nam hiện nay. (Nguồn: Viện Dinh dưỡng quốc gia). |
Tiến sỹ Roland Kupka - Cố vấn dinh dưỡng khu vực, Văn phòng UNICEF khu vực châu Áb- Thái Bình Dương cho hay, Việt Nam là 1 trong 10 quốc gia xảy ra tình trạng thiếu iốt trong nhóm ưu tiên như phụ nữ mang thai, phụ nữ độ tuổi sinh sản, trẻ trong độ tuổi đi học. Thống kê cho thấy, mới chỉ có 27% muối ăn sử dụng trong các hộ gia đình tại Việt Nam có sử dụng iốt theo khuyến cáo Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Các doanh nghiệp chế biến thực phẩm có sự ngập ngừng nhất định trong việc cho iốt vào muối, bánh mì.
Ông Roland Kupka phân tích tình trạng thiếu iốt, sắt, kẽm… ảnh hưởng nhiều đến trẻ em, bà mẹ, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Bởi iốt là nguyên nhân đáng kể gây suy giảm trí tuệ ở trẻ, nó cũng liên quan đến các nguy cơ sức khỏe khác như thai chết lưu, sảy thai ở phụ nữ. Thiếu sắt khiến thai nhi phát triển kém, thiếu kẽm sẽ gây suy yếu sự phát triển và tăng tỷ lệ mắc, nguy cơ mắc tiêu chảy, nhiễm trùng hô hấp cấp tính và tử vong ở trẻ em.
Theo Tiến sỹ Roland Kupka, tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm đang thực hiện tại 10 nước ASEAN. Việt Nam và các quốc gia thành viên ASEAN khác đã thể hiện cam kết tăng cường vi chất dinh dưỡng bắt buộc trên diện rộng vào thực phẩm.
“Tại Việt Nam, cần sử dụng toàn bộ công cụ để bổ sung thiếu hụt này bằng việc tăng cường vi chất dinh dưỡng trên diện rộng và quy mô lớn. Chúng tôi khuyến nghị bắt buộc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào dầu ăn, bột mì và muối để giải quyết tình trạng thiếu hụt vitamin và khoáng chất hiện đang phổ biến ở Việt Nam,” Tiến sỹ Loland Kupka nhấn mạnh.
PGS.TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, sau 7 năm thực hiện Nghị định số 09, tỷ lệ hộ gia đình sử dụng muối iốt đạt chuẩn trong cộng đồng đã giảm. Đặc biệt, tỷ lệ trẻ em trên toàn quốc sử dụng iốt hiện đang ở mức thấp gần sát với ngưỡng khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong đó trẻ em miền núi có tỷ lệ rất thấp và không đáp ứng được yêu cầu khuyến cáo. Tỷ lệ sử dụng iốt không đạt chuẩn WHO cũng xuất hiện ở nhóm phụ nữ mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (chỉ đạt khoảng 50%), trong khi tỷ lệ hộ gia đình đạt yêu cầu là 27%, so với mức khuyến cáo 90% của WHO.
 |
| Theo điều tra của Viện Dinh dưỡng quốc gia năm 2019- 2020, trên toàn quốc có đến 60% trẻ dưới 5 tuổi thiếu kẽm và cứ 3 trẻ có 1 trẻ thiếu sắt. Đặc biệt, trẻ thiếu sắt thường đi đôi thiếu kẽm. Ảnh: TL |
Theo PGS.TS Trương Tuyết Mai, tình trạng thiếu sắt, kẽm và vitamin A trong huyết thanh vẫn còn tồn tại trong cộng đồng, đặc biệt là ở phụ nữ và trẻ em - những đối tượng nhạy cảm và cần được bổ sung vi chất nhiều nhất. Vì vậy, Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo mạnh mẽ tình trạng thiếu iốt có ảnh hưởng đến sức khoẻ cộng đồng, cần tiếp tục tăng cường iốt vào muối để ăn trực tiếp và trong chế biến thực phẩm; tăng cường sắt, kẽm vào bột mì, vitamin A vào dầu ăn để đảm bảo phòng chống thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trong cộng đồng. Đây là biện pháp hiệu quả, bền vững và ít tốn kém nhất.
Tiến sĩ Trần Anh Dũng, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế nhận định, một số doanh nghiệp lo ngại rằng việc bổ sung vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm sẽ làm tăng giá bán, gây khó khăn trong cạnh tranh với các doanh nghiệp không thực hiện việc này.
Tiến sĩ Dũng phân tích, qua điều tra đánh giá tác động về mặt kinh tế, pháp luật, thủ tục hành chính, phương án bắt buộc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào muối, bột mì mang lại nhiều lợi ích hơn so với phương án khuyến khích. Điều này đáp ứng yêu cầu cấp bách trong việc giảm nhanh tình trạng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng đáng báo động ở cộng đồng. Về mặt kinh tế, phương án bắt buộc này tạo ra lợi ích kinh tế cao hơn, ước tính khoảng 13.451 tỷ đồng, với tỷ suất lợi ích trên chi phí gần gấp đôi.
Trong bối cảnh kinh tế-xã hội của Việt Nam và mức thu nhập bình quân đầu người còn thấp, giải pháp trung hạn tăng cường các vi chất dinh dưỡng thiết yếu vào muối và bột mì là lựa chọn tối ưu. Giải pháp này không chỉ đảm bảo sự bình đẳng trong việc tiếp cận vi chất mà còn kết hợp được nguồn lực từ khu vực công và tư nhân. Theo đó, các cơ sở sản xuất thực phẩm sẽ chịu trách nhiệm sản xuất và phân phối các sản phẩm được tăng cường vi chất, còn người tiêu dùng sẽ chi trả một khoản nhỏ để tiếp cận thực phẩm có lợi cho sức khỏe với chi phí thấp.
Tại Hội thảo, các ý kiến chuyên gia trong và ngoài nước đều nêu quan điểm và đề xuất giữ nguyên Khoản 1, Điều 6, Nghị định 09 của Chính phủ về việc bổ sinh vi chất dinh dưỡng vào trong thực phẩm.
Trước đó, tại Quyết định 53/2024/QĐ-CP ngày 15/1/2024, Chính phủ giao cho Bộ Y tế nghiên cứu và đề xuất sửa đổi bổ sung Nghị định 09. Đến nay, hồ sơ hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 cơ bản đã hoàn thành, đã tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, đơn vị.
Bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, trong quá trình lấy ý kiến trước đó, Ban soạn thảo vẫn nhận được ý kiến từ một số doanh nghiệp đề nghị không bắt buộc đưa vi chất dinh dưỡng vào dự thảo. Do đó, Bộ Y tế sẽ tập hợp tất cả các ý kiến đóng góp, phân tích trên cơ sở khoa học được các chuyên gia, đại diện các tổ chức quốc tế nêu trong Hội thảo này để có cơ sở báo cáo Thủ tướng Chính phủ và minh chứng để trao đổi với doanh nghiệp, đồng thời sớm hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 09/2016/NĐ-CP về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm trình Chính phủ./.