Xây dựng đội ngũ cán bộ thực đức, thực tài- yêu cầu khách quan và cấp bách

(ĐCSVN) - Chủ nghĩa Mác - Lênin khẳng định rằng, giai cấp vô sản và chính đảng của mình muốn giành được quyền lãnh đạo, giữ vững được chính quyền thì phải đào tạo, bồi dưỡng được một đội ngũ cán bộ tuyệt đối trung thành với sự nghiêp cách mạng.
V.I.Lênin viết: “Thông thường thì các chính đảng đều nằm dưới quyền lãnh đạo của những nhóm ít nhiều có tính chất ổn định, gồm những người có uy tín nhất, có kinh nghiệm nhất, được bầu ra giữ những trách nhiệm trọng yếu nhất và người ta gọi đó là các lãnh tụ”[1], tức là những người có tri thức uyên bác, nắm bắt được xu thế vận động, phát triển của dân tộc, thời đại; luôn gắn bó mật thiết và quy tụ được quần chúng, được quần chúng tin yêu, tín nhiệm và nguyện hy sinh quên mình vì lợi ích của quần chúng nhân dân.

Thực tiễn cách mạng Việt Nam đã minh chứng rằng, nếu không có một đội ngũ cán bộ đông đảo về số lượng, đặc biệt đảm bảo về chất lượng thì không thể nói tới quyền lãnh đạo. “Người cộng sản lãnh đạo chỉ có một cách duy nhất để chứng minh quyền lãnh đạo của mình, đó là tìm cho mình được nhiều, càng ngày càng nhiều, những người phụ tá..., biết giúp đỡ họ làm việc, biết đề bạt họ, biết giới thiệu và chú ý đến kinh nghiệm của họ”[2]. Vì lẽ đó, Bác Hồ coi cán bộ là cái gốc của mọi công việc; muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém. Theo Bác, bất luận như thế nào, phải lấy công việc để sắp xếp người, chứ không phải lấy người để đặt vào công việc. Nếu để cán bộ “ngồi nhầm ghế” do không có đức, có tài thì vừa làm khổ người ta, lại có hại cho cách mạng. Không ít lần Bác căn dặn: Muốn chủ nghĩa xã hội thành công, thì trước hết phải có con người mới xã hội chủ nghĩa - đó là những cán bộ, công nhân viên chức có đủ tài, đủ đức để gánh vác trọng trách nặng nề của đất nước mà nhân dân giao phó. Nếu có cán bộ tốt thì việc xây dựng đường lối sẽ đúng đắn. Đây là điều kiện tiên quyết để đưa sự nghiệp cách mạng đi đến thắng lợi. Không có cán bộ tốt thì dù có đường lối, chính sách đúng cũng không thể biến thành hiện thực. Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng, thực hiện chiến lược con người ở nước ta.

Trong những năm đổi mới, cùng với những đóng góp to lớn của đội ngũ cán bộ, chúng ta đã thu được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị do được thử thách, rèn luyện trong thực tiễn trường học cách mạng nên đại bộ phận có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định mục tiêu, con đường mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã chọn lựa. Phần lớn cán bộ vẫn giữ được đạo đức, phẩm chất người cách mạng, lối sống lành mạnh, giản dị, gắn bó chặt chẽ với nhân dân. Không ít những tấm gương sáng của cán bộ về đạo đức, lối sống, vượt lên sự cám dỗ và dục vọng cá nhân, dám đấu tranh chống tham nhũng, quan liêu, lãng phí, những tác động tiêu cực của mặt trái nền kinh tế thị trường, được nhân dân tin yêu, tôn trọng, ủng hộ.

Tuy vậy, Đảng ta cũng đã thẳng thắn chỉ ra những yếu kém của đội ngũ cán bộ; đó là, việc chưa ngang tầm với đòi hỏi của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”^([3]) , “tình trạng tham nhũng và sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đang cản trở việc thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, gây bất bình và làm giảm lòng tin trong nhân dân”^([4]).

Một số cán bộ nhận thức mơ hồ về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa xã hội, có biểu hiện hoài nghi đường lối của Đảng. Không ít cán bộ chủ chốt, người đứng đầu cơ quan, đơn vị có biểu hiện chủ quan, duy ý chí, chưa sâu sát cơ sở, chưa nhanh nhạy nắm bắt diễn biến tình hình thực tiễn nên không có quyết sách, chủ trương kịp thời, sáng tạo, quyết liệt để giải quyết các vấn đề bức xúc đặt ra, để tồn đọng, dây dưa nhiều sự việc, gây bất bình trong nhân dân. Một số cán bộ thoái hóa, biến chất về tư tưởng, đạo đức, lối sống, lợi dụng chức quyền để tham nhũng, buôn lậu, làm giàu bất chính, tiêu xài lãng phí của công; bè phái, cục bộ, gia trưởng, độc đoán, cơ hội chủ nghĩa. Việc phát huy vai trò tiên phong, nêu gương về đạo đức, lối sống của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, gắn lời nới với việc làm, thực hiện lời hứa với nhân dân của một số cán bộ còn yếu kém.

Đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay tuy đông nhưng vẫn còn tình trạng “vừa thừa, vừa thiếu”, không đồng bộ giữa Trung ương với địa phương, giữa các ngành, lĩnh vực với các vùng miền, lãnh thổ. Trình độ các mặt của đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ công chức hành chính và cán bộ chính quyền cơ sở còn có mặt chưa đáp ứng được yêu cầu của cơ chế mới, của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhất là về quản lý kinh tế thị trường, quản lý xã hội, luật pháp. Nền hành chính nhà nước còn thiếu nhiều cán bộ, công chức là những chuyên gia giỏi, có năng lực chỉ huy, điều hành, hoạch định các chính sách và năng lực tổ chức thực hiện. Tình hình trên đang là một trong những “điểm nghẽn”, gây hại lớn về chính trị, kinh tế, làm giảm uy tín và sức chiến đấu của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, gây bất bình trong xã hội, để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá Đảng, Nhà nước ta.

Từ thực tiễn trên đây, xây dựng đội ngũ cán bộ Đảng, Nhà nước vừa “hồng”, vừa “chuyên”, ngang tầm sự nghiệp cách mạng là yêu cầu khách quan và cấp bách. Một trong những yêu cầu mang tính nguyên tắc, không cho phép sai lầm là xây dựng cho được đội ngũ cán bộ thật sự “vừa hồng vừa chuyên”, thực đức, thực tài, trong đó đạo đức luôn luôn là gốc. Quan điểm nhất quán của Đảng ta là phải phát hiện, chọn lọc kỹ lưỡng, đào tạo, bồi dưỡng những người tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân ta, phát huy phẩm chất, năng lực tổ chức thực tiễn và khả năng đoàn kết, quy tụ cán bộ, quần chúng nhân dân; lối sống trong sạch, lành mạnh; không tham nhũng, quan liêu, lãng phí và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, chống quan liêu, lãng phí; đề cao sự gương mẫu của bản thân cán bộ, không lạm dụng chức quyền để mưu cầu lợi ích riêng cho cá nhân và gia đình, người thân.

Trong điều kiện mới, người cán bộ cần có trình độ t­ư duy chính trị - xã hội sâu sắc và toàn diện; biết đánh giá sự kiện, tình hình, thông tin, con người…; biết giải quyết sự việc, vấn đề khó khăn phức tạp một cách nhanh, nhạy, hiệu quả; có trình độ lý luận đủ để thấu hiểu sâu sắc các nghị quyết, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà n­ước; đủ khả năng để phổ biến, tuyên truyền và đư­a các nghị quyết, chính sách và pháp luật vào cuộc sống; có trình độ lý luận chính trị đủ để phê phán và vạch trần những t­ư t­ưởng, hành vi lệch lạc, chống đối và xuyên tạc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư­ t­ưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng. Trong bất kỳ tình huống nào cũng không dao động, hoang mang, mà phải kiên trì thực hiện cho bằng đ­ược những nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà n­ước. Có tinh thần tận tụy với công việc, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, noi theo tấm gư­ơng vì nư­ớc, vì dân của Bác Hồ; phấn đấu để trở thành công bộc của dân; ng­ười lãnh đạo là đầy tớ thật trung thành của nhân dân; thực hiện tốt lời dạy của Bác: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước Đảng, trước nhân dân.

Luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm và kỷ luật trong công việc: có ý thức tự giác, luôn cố gắng khắc phục mọi khó khăn, trở ngại để hoàn thành tốt nhiệm vụ; đề cao ý thức tiết kiệm thời gian, tiền của, công sức của cá nhân và tập thể. Sống trong sạch, lành mạnh; không tham lam, t­ư lợi: uy tín của người cán bộ có được chủ yếu là nhờ tính trung thực, không tham nhũng, không lạm dụng chức vụ, quyền hạn để mưu cầu lợi riêng; không hà hiếp, nhũng nhiễu nhân dân và cấp dưới. Ngay thẳng, công tâm, nêu gương sáng về sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Luôn đề cao tính dân chủ: lãnh đạo tập trung nhưng phải thật sự dân chủ. Lấy lợi ích của dân, của nước làm mục tiêu; biết phát huy trí tuệ, tài năng và mọi nguồn của cải, công sức, trí tuệ của nhân dân để tạo nên sức mạnh; biết tôn trọng lợi ích và quyền lực của nhân dân; biết điều chỉnh bản thân, điều chỉnh hành vi của bản thân phù hợp với tập thể, cộng đồng. Khi mắc sai lầm, khuyết điểm, biết dũng cảm nhận trách nhiệm về mình và kiên quyết sửa chữa, khắc phục; thậm chí dũng cảm xin từ chức nếu thấy có lợi cho cách mạng, cho dân, cho đất nước.

Nhân cách ngư­ời cán bộ của Đảng, Nhà nước không tự nhiên mà có được; học tập, rèn luyện một lần là xong, mà phải khổ công, kiên trì rèn luyện như “rửa mặt hằng ngày”, thậm chí phải đấu tranh quyết liệt để chiến thắng chính bản thân mình. Để hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, người cán bộ cần có cả đức và tài. Ở đây, mặt “tài” của ngư­ời cán trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa có thể xác định theo một số yêu cầu cụ thể sau đây:

- Có năng lực tổ chức, lãnh đạo, chỉ đạo, bao gồm: sự nhạy cảm về tổ chức, sự thấu đáo và năng lực điều khiển, sự am hiểu về con ngư­ời, thời cuộc; tính cởi mở, óc sáng suốt, tháo vát, khôi hài, dí dỏm, tính kiên nghị, khả năng chan hoà với mọi người, thu hút nhân tâm; quy tụ, đoàn kết quần chúng; “lo trước cáo lo của quần chúng, vui sau cái vui của quần chúng”.

- Có năng lực ra quyết định chính xác, hợp lòng dân, đúng pháp luật. Có khả năng độc lập, sáng tạo, tự chủ, vững vàng; có tầm trí tuệ, tính quyết đoán trong ra quyết định; có khả năng định hướng nhanh, chính xác các vấn đề cần giải quyết; có tâm, có tầm, có uy và đức trong khi ra quyết định và điều hành công việc; khả năng linh cảm, dự báo, dự đoán và trực giác; khả năng phân tích xử lý thông tin tốt; luôn đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân, của quốc gia dân tộc lên trên hết.

Mặt tài trong nhân cách ng­ười cán bộ lãnh đạo, quản lý còn thể hiện ở: tầm hiểu biết sâu rộng, có tri thức và kinh nghiệm quản lý; có khả năng tổ chức, đoàn kết, liên kết; có khả năng phân tích tâm lý, biết cách làm việc với mọi ngư­ời; có khả năng tác động tâm lý, gây ảnh hư­ởng tới quần chúng xung quanh; có trình độ chuyên môn trong hoạt động lãnh đạo, quản lý; có một số kỹ năng hiện đại ở mức độ cần thiết về vi tính, ngoại ngữ, v.v..

Hiện nay, cần ưu tiên, tiêu chuẩn hóa đội ngũ cán bộ ở cấp vĩ mô; các chuyên gia, tham mưu cấp chiến lược ở mỗi ngành, mỗi lĩnh vực, mỗi địa phương. Cần xây dựng tiêu chuẩn và đưa ra các chính sách để những người ưu tú có điều kiện, có cơ hội tham gia vào nhóm cán bộ chiến lược; cần phải tìm kiếm, bồi dưỡng và hình thành nhóm lãnh đạo và quản lý tài năng, hội đủ các phẩm chất cần thiết của người cán bộ, đó là:

- Trí tuệ thông minh, hiểu biết sâu, rộng, tư duy lôgíc và tư duy lý luận phát triển và có năng lực dự báo, khả năng định hướng, tầm nhìn xa trông rộng để xác định đúng và trúng mục tiêu.

- Có những phẩm chất cá nhân nổi bật: giàu tính sáng tạo, nhiều ý tưởng mới; nhạy cảm và quyết đoán, kiên trì vượt qua những khó khăn, vướng mắc; có tư duy chiến lược, dự báo đúng tình huống nảy sinh và có biện pháp tối ưu để phòng, chống tiêu cực; giàu tính sáng tạo; giàu tính nhân văn, luôn hướng tới những giá trị chân, thiện, mỹ; có trách nhiệm trong cuộc sống gia đình, tập thể và cộng đồng.

- Có thể lực tốt và một số giác quan tương hợp phát triển: có thần kinh bền vững, có con mắt nhạy bén để nhìn người, nhìn sự việc một cách chính xác, có đầy đủ 4 chức năng: biết lắng nghe, biết đọc, biết viết và biết nói tốt; biết trầm tĩnh xem xét, phán đoán; xử lý mọi việc linh hoạt, mềm dẻo nhưng đúng nguyên tắc, phù hợp với luật pháp, với lòng dân.

Để xây dựng đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ của Đảng trong thời kỳ mới có chất lượng tốt, cần quán triệt các quan điểm, mục tiêu và tiêu chuẩn cán bộ một cách nghiêm túc. Trọng tâm là xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp: vững vàng về chính trị, gương mẫu về đạo đức, trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn, gắn bó với nhân dân. Có cơ chế và chính sách phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; trọng dụng người có đức, có tài. Thực hiện đúng đắn nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đi đôi với phát huy trách nhiệm của các tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị về công tác cán bộ. Làm tốt công tác quy hoạch và tạo nguồn cán bộ, chú ý cán bộ nữ và cán bộ các dân tộc thiểu số, chuyên gia trên các lĩnh vực. Đánh giá và sử dụng đúng cán bộ trên cơ sở tiêu chuẩn, lấy hiệu quả công tác thực tế và sự tín nhiệm của nhân dân làm thước đo chủ yếu. Có phương pháp khoa học, khách quan, công tâm, theo quy trình chặt chẽ, phát huy dân chủ, dựa vào tập thể và nhân dân để tuyển chọn cán bộ, quản lý, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ.

Đổi mới, trẻ hóa cán bộ lãnh đạo và quản lý, kết hợp các độ tuổi, bảo đảm tính liên tục, kế thừa và phát triển. Thực hiện chủ trương luân chuyển cán bộ lãnh đạo và quản lý theo quy hoạch ở các ngành và địa phương; cán bộ chủ chốt từ cấp huyện trở lên giữ một chức vụ lãnh đạo ở đơn vị không quá hai nhiệm kỳ liên tục; khắc phục tư tưởng cục bộ, khép kín trong đơn vị, ngành và địa phương. Kiên quyết không vì người mà xếp sẵn “ghế”, không để lặp lại tình trạng một số ít cán bộ “ngồi nhầm ghế”, gây hậu họa cho Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Đổi mới cách thức, quy trình thực hiện quy hoạch cán bộ. Đặc biệt chú trọng tạo được nguồn cán bộ dồi dào, đủ tiêu chuẩn để kịp thời đáp ứng yêu cầu, tập trung vào cán bộ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đoàn thể nhân dân các cấp, cán bộ lãnh đạo lực lượng vũ trang, cán bộ khoa học và chuyên gia, cán bộ quản lý kinh doanh.

Tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân; nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giám sát, quản lý và bảo vệ cán bộ.

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách cán bộ. Trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, hệ thống chính sách đúng, hợp lý sẽ khuyến khích được tính tích cực, sự hăng hái, cố gắng yên tâm với công việc, nâng cao tính trách nhiệm của cán bộ, phát huy tính sáng tạo, thu hút nhân tài, làm cho nội bộ đoàn kết, mọi người đồng tâm hiệp lực./.