Ánh nắng chiều lọt qua những tầng mây nhuộm vàng con đê bên dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, men theo triền đê uốn lượn ôm ấp xóm làng và những người dân quê hồn hậu, chất phác, chúng tôi tìm về vùng đất Phố Hiến xưa nơi lắng đọng những nền văn hoá của nhiều giai đoạn lịch sử.
Theo tài liệu, vào thế kỷ 16, 17 Phố Hiến nằm trên vùng đất thành phố Hưng Yên ngày nay. Nơi đây từng là một thương cảng nổi tiếng có các hoạt động giao thương sầm uất, nhộn nhịp bậc nhất Đàng Ngoài. Dấu tích thời hoàng kim còn in dấu đậm nét trên các công trình kiến trúc cổ, trong tập quán, nếp sống của cộng đồng dân cư nơi đây. Thành phố đang bảo tồn 182 di tích lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật. Trong đó có 01 Khu di tích Quốc gia đặc biệt, 20 di tích xếp hạng quốc gia, 25 di tích cấp tỉnh; gần 100 bia ký và hàng ngàn cổ vật có giá trị lịch sử, văn hoá.
Theo thống kê, tỉnh Hưng Yên có trên 1.200 di tích các loại trong đó có 165 di tích, cụm di tích xếp hạng cấp quốc gia, 214 di tích, cụm di tích xếp hạng cấp tỉnh. Các di tích chứa đựng nhiều di sản văn hóa vật thể như: hoành phi, câu đối, khánh thờ, sắc phong, hương án, long trụ, quy - hạc…Bên cạnh giá trị về lịch sử, văn hóa còn lưu giữ các giá trị về nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc, mỹ thuật của Việt Nam trong nhiều giai đoạn lịch sử.
Bề dày vùng văn hóa sông Hồng, còn lưu giữ trên 400 lễ hội, trong có nhiều lễ hội in đậm sắc thái nền văn minh lúa nước như: Lễ hội cầu mưa, lễ rước nước, kéo co…;Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung - một lễ hội tình yêu độc đáo bậc nhất cả nước. Tỉnh Hưng Yên còn gìn giữ được hát ca trù, loại hình nghệ thuật được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại; hát trống quân tại xã Dạ Trạch, huyện Khoái Châu được vinh danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Tất cả các di sản trở thành nền tảng tinh thần văn hiến, nguồn tài nguyên nhân văn để Hưng Yên phát triển các loại hình văn hoá, các sản phẩm du lịch mới, cập nhật xu thế thời đại từ nền tảng văn hoá truyền thống.
 |
| Chùa Chuông - ngôi chùa cổ được mệnh danh là “Phố Hiến đệ nhất danh thắng”. |
 |
| Văn Miếu Hưng Yên, xây dựng từ thế kỷ XVII, một di tích tiêu biểu tôn vinh nền văn hiến và truyền thống hiếu học lâu đời của người dân Hưng Yên. |
 |
| Làng Nôm xã Đại Đồng (huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên) là một “báu vật trăm năm” của vùng đất Hưng Yên. |
 |
| Cầu đá hơn 200 năm tuổi bắc qua sông Nguyệt Đức của làng Nôm, một điểm nhấn mang lại sức hút đặc biệt cho không gian văn hóa của làng. |
 |
| "Bao nhiêu nước chảy qua cầu" nhưng cây cầu vẫn đứng vững vượt qua thời gian. |
 |
| Di tích về cây nhãn tổ hơn 400 năm tuổi tại thành phố Hưng Yên. |
 |
| Trong cuốn Phủ biên tạp lục năm 1776, nhà bác học Lê Quý Đôn từng viết về trái nhãn nồng Hưng Yên “Mỗi lần bỏ vào miệng thì tận trong răng lưỡi đã nảy ra vị thơm tựa như nước thánh trời cho”. |
 |
| Ở vùng đất này, giống nhãn lồng tiến vua được biết đến từ thế kỷ thứ XVI vẫn được người dân lưu truyền như một báu vật của quê hương. Ảnh: Người dân xã Hồng Châu, thành phố Hưng Yên chăm sóc nhãn lồng trên đất nhãn tổ. |
 |
| Không gian văn hoá tỉnh Hưng Yên có 62 làng nghề truyền thống như: Làng nghề làm Tương Bần, làng đúc đồng, làng nghề làm cày bừa, nghề làm hương xạ thôn Cao… |
 |
| Nghề làm tương làng Bần tại Thị trấn Bần (Hưng Yên) có từ thế kỷ XII-XIII, được kế thừa, phát triển qua nhiều thế hệ người dân làng Bần. Tương Bần đã đi vào thơ ca dân gian như “Dưa La, húng Láng, nem Báng, tương Bần” gợi nhớ về những đặc sản đậm đà vị quê vùng Bắc Bộ. |
 |
| Thu hoạch chanh đào tại xã Tân Dân (huyện Khoái Châu, Hưng Yên). |
 |
| Người dân huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên chăm sóc hoa hồng. |
Điểm nhấn trong bức tranh lịch sử, văn hoá Hưng Yên là quần thể các di tích lịch sử đang lưu giữ - lưu dấu tinh thần đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc như: “Đầm Nhất Dạ”, thế kỷ thứ 6 Triệu Quang Phục (Triệu Việt Vương) đã dùng làm căn cứ đấu tranh đánh đuổi giặc Lương; cửa Hàm Tử (xã Hàm Tử), lưu dấu ấn cuộc đấu tranh chống quân Nguyên Mông giành thắng lợi vẻ vang năm 1285, triều Trần; Bãi Sậy (xã Tân Dân) - dấu ấn về cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy do Nguyễn Thiện Thuật lãnh đạo từ năm 1885 - 1892 một trong những cuộc khởi nghĩa của phong trào Cần Vương cuối thế kỉ 19 chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp.
Lịch sử hình thành và phát triển lâu đời đã để lại cho Hưng Yên một tài sản lịch sử, văn hoá vô giá và cả dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa gắn với câu chuyện tình “Chử Đồng Tử - Tiên Dung”. Đây là những tài nguyên nhân văn đang được tỉnh Hưng Yên khai thác để phát triển các sản phẩm du lịch văn hoá của ngành công nghiệp không khói./.