Tài sản hóa SHTT - " cú hích" mạnh mẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Nếu như trước đây các quy định pháp luật chủ yếu tập trung vào bảo hộ quyền và xử lý hành vi xâm phạm về sở hữu trí tuệ, Luật SHTT sửa đổi này mở ra tư duy mới: Biến sở hữu trí tuệ thành tài sản thực sự, có giá trị kinh tế, có thể định giá, mua bán, thế chấp, góp vốn và lưu thông như các tài sản khác của doanh nghiệp.

Đây không chỉ là thay đổi pháp lý đơn thuần mà là một cuộc cải cách tư duy, thiết lập nền tảng để SHTT trở thành động lực tăng trưởng trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, quan điểm xuyên suốt trong Luật SHTT sửa đổi lần này là: Sở hữu trí tuệ phải biến kết quả nghiên cứu thành tài sản để có thể giao dịch; phải trở thành tài sản của doanh nghiệp, có thể định giá, mua bán, được đưa vào báo cáo tài chính, có thể là tài sản bảo đảm để vay vốn, góp vốn, đặc biệt đối với tài sản công nghệ mới, công nghệ số, AI. Bộ trưởng đã chỉ rõ yêu cầu cấp bách đặt ra cho hệ thống chính sách khoa học, công nghệ trong bối cảnh tri thức, dữ liệu và công nghệ ngày càng đóng vai trò quyết định trong năng lực cạnh tranh quốc gia.

Luật SHTT sửa đổi đã bổ sung các quy định quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý cho hoạt động tài sản hóa SHTT. Quan trọng nhất là việc đưa vào cơ chế cho phép doanh nghiệp ghi nhận, theo dõi và định giá tài sản trí tuệ một cách đầy đủ. Các đối tượng như sáng chế, nhãn hiệu, phần mềm, thiết kế, dữ liệu, bí mật kinh doanh… nay được luật hóa thành loại tài sản có thể được quản trị như các tài sản hữu hình khác. Đặc biệt, Luật cho phép doanh nghiệp định giá tài sản trí tuệ chưa đủ điều kiện ghi nhận trên bảng cân đối kế toán theo sổ sách nội bộ, tạo tiền đề để doanh nghiệp hiểu rõ hơn giá trị thực của mình, đồng thời chủ động xây dựng danh mục tài sản phục vụ huy động vốn và tham gia thị trường.

Với việc bổ sung các cơ chế định giá, mua bán, góp vốn và thế chấp quyền sở hữu trí tuệ, Luật SHTT sửa đổi kỳ vọng sẽ tạo điều kiện cho các giao dịch tài sản trí tuệ phát triển, từng bước hình thành thị trường công nghệ và tài sản trí tuệ

Luật cũng điều chỉnh đồng bộ với các chính sách lớn của Đảng và Nhà nước về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, phù hợp với định hướng của Luật Công nghệ số, Luật Đổi mới sáng tạo, Luật Chuyển đổi số và Luật Trí tuệ nhân tạo cũng vừa được Quốc hội thông qua. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, trong đó tài sản trí tuệ không chỉ là đối tượng bảo hộ mà còn là nguồn lực tài chính, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng.

Tuy nhiên, để tài sản hóa SHTT thực sự đi vào cuộc sống, nhiều thách thức cần được giải quyết. Doanh nghiệp cần nâng cao năng lực quản trị tài sản trí tuệ; các tổ chức định giá cần chuyên nghiệp hóa; cơ quan quản lý cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về giao dịch tài sản trí tuệ. Bên cạnh đó, các tổ chức tín dụng phải phát triển mô hình đánh giá rủi ro phù hợp với tài sản trí tuệ, thay vì áp dụng khung tiêu chuẩn truyền thống.

Tài sản hóa SHTT là bước đi quan trọng nhằm nâng cao vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu, nơi giá trị của một quốc gia không chỉ nằm ở tài nguyên hay lao động mà ở năng lực sáng tạo, khả năng làm chủ công nghệ và giá trị vô hình.

Với hành lang pháp lý mới được hoàn thiện, tài sản hóa SHTT đang trở thành động lực tăng trưởng quan trọng. Đây sẽ là cú huých mạnh mẽ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, thu hút đầu tư chất lượng cao và hình thành một thị trường công nghệ năng động, tạo nền tảng để Việt Nam bước vào nhóm nền kinh tế dựa trên tri thức trong thời gian tới./.