Huy động nguồn lực công - tư cho mục tiêu tuần hoàn nhựa

"Sau 5 năm thành lập, Chương trình Đối tác Hành động Quốc gia (NPAP) về Nhựa Việt Nam từng bước khẳng định vai trò như một nền tảng hành động thực chất", Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu khai mạc tại Hội thảo Nhóm Công tác triển khai NPAP lần thứ 7 ngày 16/12. 

Không chỉ dừng lại ở đối thoại công - tư, NPAP là cơ chế hợp tác hiệu quả, nơi các đối tác cùng xác định vấn đề, cung cấp bằng chứng khoa học phục vụ xây dựng chính sách, cùng thử nghiệm giải pháp, chia sẻ kinh nghiệm triển khai và hướng tới những tác động rõ nét và bền vững. 

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành - Trưởng nhóm NPAP khẳng định thúc đẩy huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho các hành động về nhựa, với trọng tâm là tăng cường tính kết nối, khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân, cũng như tạo điều kiện thuận lợi để các nguồn vốn trong nước và quốc tế được chuyển hóa thành các dự án và sáng kiến cụ thể.

Được công bố tại hội thảo, lộ trình tài chính NPAP tại Việt Nam tới năm 2030 ước tính sẽ cần từ 7,5 đến 8,5 tỷ USD để giải quyết toàn diện ô nhiễm nhựa, từ can thiệp thượng nguồn: giảm và thay thế sử dụng nhựa; hạ nguồn: thu gom và hệ thống hạ tầng xử lý nhựa. 

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục hoàn thiện các chính sách chuyển đổi mô hình kinh doanh về thu gom, tái chế và xử lý chất thải nhựa đúng quy chuẩn tiêu chuẩn về môi trường, nhằm tạo động lực quan trọng để mở rộng quy mô và nhân rộng các giải pháp bền vững. Các hành động về nhựa sẽ được gắn chặt với các mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam. 

Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh, Việt Nam đã chủ động lựa chọn một hướng tiếp cận mang tính chủ động phòng ngừa và chuyển đổi, thay vì chỉ tập trung xử lý các hậu quả phát sinh. Ô nhiễm nhựa không đơn thuần là một vấn đề về môi trường, mà là vấn đề của phát triển kinh tế - xã hội, gắn chặt với mô hình sản xuất - tiêu dùng, với cấu trúc thị trường và với cách thức huy động các nguồn lực của xã hội.

Theo đó, giải pháp cho ô nhiễm nhựa không thể chỉ dừng lại ở khâu thu gom hay xử lý, mà cần một cách tiếp cận mang tính hệ thống, dựa trên chính sách phù hợp, cơ chế thị trường, đổi mới sáng tạo và hợp tác đa bên.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng Đại diện UNDP Việt Nam ghi nhận những con số ấn tượng sau 5 năm của NPAP. Tới nay, chương trình đối tác đã có 200 tổ chức đã tham gia, lập bản đồ hơn 160 dự án giải quyết ô nhiễm nhựa, qua đó xúc tác cho hơn 570 giải pháp đổi mới sáng tạo. Sự tham gia của khu vực tư nhân đang gia tăng, được thúc đẩy bởi các sản phẩm tín dụng xanh của ngân hàng và dòng vốn đầu tư cho các startup.

"Huy động tài chính quy mô lớn, tài chính công là cần thiết, nhưng sẽ không đủ. Việc lấp đầy khoảng trống này phụ thuộc vào đầu tư tư nhân vào những dự án được quản lý rủi ro và lợi nhuận rõ ràng", bà Ramla Khalidi chia sẻ kết nối chính sách và dự án đầu tư là điểm mà NPAP tạo giá trị. 

Theo Trưởng Đại diện UNDP Việt Nam, Việt Nam đã có 'bước nhảy vọt' về chính sách, chuyển đổi thành công từ các biện pháp khuyến khích tự nguyện sang khung EPR toàn diện, bắt buộc hơn. 

Trong tương lai, tác động bền vững của NPAP sẽ phụ thuộc vào trách nhiệm chia sẻ của các đối tác phát triển và NGOs đầu tư, đổi mới và mở rộng các giải pháp. Là đối tác tích cực, UNDP Việt Nam kêu gọi các bên cùng đóng góp tài chính và kỹ thuật để hỗ trợ các sáng kiến tương lai. 

Bên cạnh mục tiêu tài chính, Ban Thư ký NPAP Việt Nam kỳ vọng tăng cường phối hợp thể chế giữa các cơ quan quản lý và phát triển hệ sinh thái thị trường tái chế đồng bộ, đặt mục tiêu lồng ghép và hỗ trợ khu vực phi chính thức trong quản lý chất thải nhựa. Đồng thời, quản lý chất thải tại khu vực đô thị và ven đô có khả năng chống chịu và bao trùm.