Đồng thuận chủ trương hợp nhất ba chương trình MTQG nhằm tăng tính hiệu quả và tránh chồng chéo

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) bày tỏ sự đồng tình với chủ trương và sự cần thiết phải ban hành chương trình này. Việc tích hợp ba chương trình mục tiêu quốc gia vào thành một chương trình được đánh giá là sẽ tránh được sự chồng chéo về nguồn lực và cả cơ chế thực hiện , tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các địa phương trong triển khai.

Đại biểu khẳng định sau một giai đoạn triển khai đầy khó khăn, lúng túng ban đầu, việc triển khai thực hiện chương trình đến giai đoạn hiện nay đã cơ bản thuận lợi hơn. Chương trình được đánh giá là hiệu quả, hầu hết các mục tiêu đều đạt được. Đặc biệt, đối với vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, chương trình đã cung cấp "nguồn lực rất quý giá để ổn định cuộc sống, phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập" , góp phần giảm nghèo và làm giàu cho đồng bào DTTS&MN, đồng thời làm thay đổi bộ mặt nông thôn, miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn.

Các đại biểu đồng tình với quan điểm này, cho rằng việc hợp nhất là một hướng đi đúng đắn, giúp khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, giảm chồng chéo chính sách, giảm nhiều đầu mối quản lý và văn bản hướng dẫn. Việc hợp nhất sẽ giúp tập trung vào các mục tiêu phát triển bền vững và phát huy tối đa hóa nguồn lực, chương trình được bà con nhân dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là các tỉnh miền núi khó khăn, rất trông chờ và mong muốn chương trình sớm được triển khai tiếp nối.

Vấn đề phân bổ nguồn vốn và tỷ lệ đối ứng của địa phương là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Đại biểu Chamaléa Thị Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hoà) nhận thấy có bất cập trong việc phân bổ nguồn lực. Theo nghiên cứu, tổng nguồn lực dự kiến là 1.500 tỷ đồng nhưng tỷ lệ phân bổ cho chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ chiếm 13,3%. Đại biểu nhấn mạnh vùng này là khu vực rất khó khăn, cần đầu tư lớn để thu hẹp khoảng cách phát triển. Khu vực này chiếm khoảng 75% diện tích cả nước, nhưng chỉ đóng góp chưa tới 20% GDP và tỷ lệ hộ nghèo cao gấp 3-4 lần mức trung bình cả nước, với nhiều địa phương lên tới 50%.

Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ nghiên cứu ưu tiên điều chỉnh phân bổ nguồn lực theo hướng tập trung ít nhất 70% tổng nguồn lực cho vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Việc này nhằm giải quyết triệt để các vấn đề cốt lõi như hạ tầng, giáo dục, y tế và sinh kế bền vững.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Quốc Luận và đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương bày tỏ quan ngại về tỷ lệ đóng góp của ngân sách địa phương. Đại biểu Nguyễn Quốc Luận cho rằng, tờ trình của Chính phủ dự kiến 1,2 triệu tỷ đồng, nhưng dự thảo Nghị quyết lại ghi 500 nghìn tỷ đồng, trong đó Trung ương 100 nghìn tỷ và địa phương 400 nghìn tỷ. Đại biểu cho rằng việc quy định như vậy là "hết sức khó cho các địa phương, đặc biệt là các địa phương miền núi", vì hầu hết các địa phương này phụ thuộc vào sự hỗ trợ bổ sung cân đối ngân sách từ Trung ương hàng năm. Đại biểu đề nghị tính toán lại cơ chế đóng góp của ngân sách các địa phương và nên quy định đóng góp theo hợp phần. Cụ thể: Hợp phần 1 (Nông thôn mới và Giảm nghèo) ngân sách Trung ương chỉ nên là vốn mồi, ngân sách địa phương đóng góp nhiều hơn; Hợp phần 2 (Phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi) ngân sách Trung ương phải là chính vì đây là địa bàn miền núi, các tỉnh khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương bày tỏ tán thành với ý kiến thẩm tra của Hội đồng Dân tộc, khẳng định tỷ lệ huy động vốn của địa phương dự kiến trên 33% là quá lớn. Thực tế, nhiều địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi chỉ có khả năng đối ứng tối đa là 10%. Đại biểu Hương đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung nguyên tắc phân bổ vốn đối ứng dựa vào khả năng cân đối của từng địa phương. Đồng thời, cần quy định mạnh trong dự thảo Nghị quyết về tỷ lệ vốn đối ứng thấp hơn đối với các tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong khi đó, đại biểu Hoàng Quốc Khánh cũng ủng hộ ý kiến ưu tiên kinh phí cho các tỉnh miền núi, cảnh báo rằng việc yêu cầu đối ứng lớn sẽ làm chậm tiến độ triển khai dự án và đề nghị quy định rõ hơn về nguyên tắc ưu tiên.

Các đại biểu cũng làm rõ những ưu điểm của việc hợp nhất chương trình, đồng thời đưa ra những kiến nghị xác đáng và cụ thể về cơ chế, nguồn vốn và tính khả thi của mục tiêu. Những đề xuất này kỳ vọng sẽ được cơ quan soạn thảo tiếp thu để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, tạo điều kiện thuận lợi và hiệu quả nhất cho việc triển khai Chương trình Mục tiêu Quốc gia giai đoạn tiếp theo, đặc biệt là tại các vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.