Phụ nữ Mường gìn giữ nghề dệt thổ cẩm – hướng phát triển kinh tế gắn với du lịch giúp giảm nghèo bền vững

Những năm gần đây, huyện Tân Sơn tỉnh Phú Thọ (cũ) nổi lên như một điểm sáng trong việc kết hợp bảo tồn văn hóa với phát triển kinh tế địa phương. Đặc biệt, nghề dệt thổ cẩm vốn là nét đẹp truyền thống lâu đời của đồng bào Mường nơi đây. Khi du lịch cộng đồng phát triển mạnh, nghề dệt được khôi phục và mở rộng, trở thành nguồn thu ổn định cho nhiều gia đình.

Điển hình là nhóm phụ nữ Mường tại xã Xuân Đài trước kia chủ yếu làm nương rẫy, thu nhập thấp và bấp bênh. Nhưng từ khi địa phương khuyến khích phục hồi nghề dệt, nhóm đã được hỗ trợ khung cửi, nguyên liệu và tham gia các lớp tập huấn nâng cao tay nghề. Sản phẩm làm ra không chỉ là váy áo truyền thống mà còn được sáng tạo thành túi xách, khăn choàng, ví cầm tay, gối tựa, phù hợp với thị hiếu du khách.

Không chỉ dệt sản phẩm, phụ nữ Mường còn tham gia biểu diễn nghề cho du khách khi tham quan tuyến du lịch ở Vườn Quốc gia Xuân Sơn. Những buổi trải nghiệm như “ngồi thử khung cửi”, “tìm hiểu họa tiết thổ cẩm Mường”, hay “đan múi thổ cẩm cơ bản” đã trở thành điểm nhấn thu hút khách trẻ, khách quốc tế. Điều này giúp thời gian lưu trú của du khách kéo đồng thời gia tăng thu nhập cho người dân làm dịch vụ ẩm thực và homestay.

Trước đây việc dệt thổ cẩm chủ yếu dệt để phục vụ sinh hoạt trong gia đình. Do sự phát triển của kinh tế thị trường, giới trẻ địa phương thường đi làm xa, nét đẹp văn hóa này đứng trước nguy cơ bị mai một. Tuy nhiên, kể từ khi địa phương phát triển du lịch cộng đồng gắn với Vườn quốc gia Xuân Sơn, nghề dệt đã có ''sức sống mới”. Nhiều phụ nữ trong độ tuổi 30–50 bắt đầu quay lại khung cửi, hình thành các nhóm dệt thổ cẩm để phục vụ khách tham quan và làm hàng hóa. Việc phát triển nghề dệt còn gắn liền với phong trào rèn luyện thể thao, văn hóa cộng đồng, như trình diễn múa chuông Dao, múa truyền thống… Đây là hoạt động thu hút sự quan tâm của du khách và giúp thanh niên, phụ nữ địa phương thêm tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc.

Cùng với đó, chính quyền địa phương đã hỗ trợ mở các lớp truyền nghề, tập huấn sản xuất hàng hóa, hướng dẫn xây dựng thương hiệu và bao bì cho sản phẩm thổ cẩm. Một số sản phẩm như khăn quàng, túi thổ cẩm, ví dệt tay đã được kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử. Việc bảo tồn nghề dệt không chỉ nhằm giữ gìn bản sắc văn hóa của đồng bào Mường mà còn tạo nền tảng để người dân phát triển dịch vụ du lịch, xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Những năm qua, tỉnh Phú Thọ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống điển hình của đồng bào dân tộc thiểu số nói chung, nghề dệt thổ cẩm của người Mường nói riêng. Địa phương đã quan tâm ban hành các nghị quyết chuyên đề, kế hoạch bảo tồn và phát triển một số loại hình văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện, trong đó có nghề dệt thổ cẩm.

Đồng thời tập trung triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm bảo tồn, phát huy các loại hình văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch, thực hiện mục tiêu "Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội bền vững, phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn".