Bài 2: Từ lá phiếu đầu tiên đến nghị trường
Những "viên gạch" đầu tiên xây dựng nền dân chủ
Ngay từ Quốc hội khoá I, dù điều kiện hoạt động còn muôn vàn khó khăn và kiến thức về nghị trường còn mới mẻ, các đại biểu của quê hương Cà Mau đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao cả trước vận mệnh dân tộc. Tiêu biểu là ÐBQH Cao Triều Phát, người vinh dự được bầu vào Ban Thường trực Quốc hội khoá I, mang theo lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần đại đoàn kết dân tộc vào nghị trường.
Ông Cao Triều Phát, ÐBQH tỉnh Bạc Liêu khoá I (thứ tư từ trái sang) tham gia thảo luận tổ tại kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khoá I diễn ra từ ngày 20-26/3/1955, tại Hà Nội. (Ảnh chụp lại tại Di tích quốc gia Ðịa điểm trận Giồng Bốm năm 1946, Ấp 7, xã Phong Thạnh, tỉnh Cà Mau).
Ðặc biệt, bà Ngô Thị Huệ, nữ ÐBQH đầu tiên của tỉnh Bạc Liêu (nay là Cà Mau), là minh chứng sống động cho khát vọng bình quyền. Sự đóng góp của bà trong việc biểu quyết thông qua Hiến pháp đầu tiên, đặc biệt là điều khoản "nam nữ bình quyền", đặt nền móng quan trọng cho công tác lập pháp của nước nhà.
Trong hồi ký, nữ nhân sĩ thừa nhận có những điều "lần đầu tiên được nghe đến, chưa đủ kiến thức để hiểu", nên sau kỳ họp thứ hai, Quốc hội khoá I, bà không ngừng học hỏi "như nuốt từng lời giảng viên" để trang bị hành trang lý luận chính trị. Tuy nhiên, khoá học chính trị mới trôi qua được 7 ngày thì bà cùng các đồng chí phải tức tốc lên đường trở về miền Nam chiến đấu. Ngay sau đó, theo sự phân công của Hội Phụ nữ Nam Bộ, bà về Bạc Liêu để báo cáo kết quả kỳ họp thứ hai của Quốc hội.
Xây dựng nhà nước pháp quyền trong thời đại đổi mới
Bước sang giai đoạn đổi mới, vai trò của ÐBQH tỉnh Cà Mau (lúc bấy giờ là tỉnh Minh Hải) càng được thể hiện rõ qua việc bám sát thực tiễn địa phương để đóng góp vào hệ thống pháp luật.
Giai đoạn Quốc hội khoá VIII (1987-1992), ÐBQH Trần Thanh Liêm (Ba Liêm) cùng đoàn đại biểu tích cực đóng góp ý kiến để xây dựng Hiến pháp năm 1992. Các đại biểu mạnh dạn đề xuất các chính sách kinh tế thoát ly cơ chế bao cấp, chuyển sang tự chủ xí nghiệp và quan tâm sát sao đến sản xuất nông sản hàng hoá, chế biến thuỷ hải sản - những ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương.
Trên cương vị Bí thư Tỉnh đoàn Minh Hải, đồng chí Trần Thanh Liêm mang tiếng nói của tuổi trẻ quê nhà đến các buổi thảo luận tổ và hội trường Quốc hội, tập trung vào phương thức giáo dục và tổ chức hoạt động thanh niên. Ðồng chí nhấn mạnh, thời kỳ đổi mới, thanh niên cần có sự chuyển dịch mạnh mẽ về nhận thức, từ ưu tiên nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc sang chủ động xây dựng đất nước. Theo đó, thế hệ trẻ phải tự khẳng định mình thông qua việc thúc đẩy sản xuất, lưu thông hàng hoá, ứng dụng khoa học - kỹ thuật và trực tiếp tham gia vào các công trình làm thay đổi diện mạo quê hương.
Ðến giai đoạn Quốc hội khoá XIII, dưới sự dẫn dắt của Trưởng đoàn Trương Minh Chiến, Ðoàn ÐBQH tỉnh Bạc Liêu đóng góp quan trọng vào việc sửa đổi Hiến pháp năm 2013. Ðây cũng là thời điểm ghi dấu ấn bứt phá khi các đại biểu quyết liệt kiến nghị Trung ương cho phép triển khai dự án điện gió tại địa phương, mở ra thời kỳ năng lượng sạch cho vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Ðồng chí Trương Minh Chiến, nguyên Phó Bí thư Thường trực Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn ÐBQH tỉnh Bạc Liêu khoá XIII, khẳng định: “Thành công của dự án điện gió đầu tiên tại Bạc Liêu là kết quả của hành trình đầy bản lĩnh, bởi nếu thiếu đi sự mạo hiểm từ doanh nghiệp hay tinh thần quyết liệt trong đề xuất, đồng hành của cấp uỷ, Ðoàn ÐBQH, chính quyền tỉnh, dự án này chắc chắn đã không thể khởi công và vận hành thuận lợi”.
Trách nhiệm và trí tuệ trong thời đại số
Tiếp nối truyền thống, Ðoàn ÐBQH tỉnh Cà Mau những khoá gần đây đã và đang thể hiện sự chủ động, khoa học trong hoạt động nghị trường. Không chỉ bám sát các mục tiêu phát triển công nghệ, các đại biểu còn đặc biệt trăn trở trước những vấn đề mang tính cấp bách của vùng châu thổ, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh phi truyền thống của đất nước.
Tại các diễn đàn Quốc hội, tiếng chuông cảnh báo về vận mệnh của đồng bằng sông Cửu Long được gióng lên đầy quyết liệt. Nếu phải dùng từ duy nhất để khái quát đặc trưng và sự tồn vong của vùng đất này, đó chính là “nước”. Bán đảo Cà Mau đang đối diện với những mối quan ngại sâu sắc khi bước vào thời kỳ lượng phù sa bồi đắp không còn bù đắp nổi lượng phù sa bị mất đi hằng năm.
Ðứng trước thách thức “sống còn” đó, các đại biểu không chỉ kiến nghị về chính sách an ninh nguồn nước mà còn đưa ra những giải pháp thích ứng thông minh trong kỷ nguyên mới. Tiêu biểu là đề xuất thúc đẩy phong trào “Bình dân học vụ số” tại kỳ họp Quốc hội khoá XV tháng 10/2025. Ðây là tầm nhìn chiến lược nhằm phổ cập kỹ năng số cho các đối tượng yếu thế, giúp người dân vùng sâu, vùng xa không bị bỏ lại phía sau, từ đó có thêm công cụ để tiếp cận tri thức, cải thiện sinh kế và chủ động ứng phó với các biến đổi cực đoan của môi trường. Sự kết hợp giữa tư duy bảo vệ tài nguyên bản địa và khát vọng chuyển đổi số chính là minh chứng rõ nét cho trí tuệ và tinh thần trách nhiệm của các đại biểu tỉnh nhà hôm nay.
Ðoàn ÐBQH tỉnh Cà Mau nắm tình hình kinh tế - xã hội địa phương trước kỳ họp thứ mười, Quốc hội khoá XV, ngày 10/10/2025.
Nhìn lại chặng đường 80 năm qua, những đóng góp của các thế hệ ÐBQH tỉnh Cà Mau tạo nên hành trình xuyên suốt với những dấu ấn đậm nét trên nhiều phương diện. Trước hết, trong công tác lập pháp, các đại biểu luôn tham gia với tinh thần trách nhiệm cao nhất vào việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặc biệt là đóng góp trí tuệ vào các bản Hiến pháp mang tính lịch sử qua từng thời kỳ. Song song đó, Ðoàn đại biểu tỉnh còn thể hiện bản lĩnh thông qua hoạt động giám sát và chất vấn, khi tích cực đối thoại trực tiếp với các thành viên Chính phủ để tháo gỡ những vấn đề nổi cộm, bất cập trong quản lý điều hành mà cử tri quan tâm.
Mối quan hệ mật thiết giữa đại biểu và Nhân dân không ngừng được bồi đắp thông qua việc đổi mới đa dạng các hình thức tiếp xúc cử tri, nhất là các buổi tiếp xúc theo chuyên đề để lắng nghe và phản ánh kịp thời, đầy đủ mọi tâm tư, nguyện vọng chính đáng đến nghị trường.
Từ những đóng góp thầm lặng của các đại biểu khoá I cho đến sự nhạy bén, trí tuệ của những đại biểu đương nhiệm, Ðoàn ÐBQH tỉnh Cà Mau đã và đang khẳng định vị thế vững chắc, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thực sự “của dân, do dân và vì dân”./.
Nguyễn Quốc
