 |
| Dựng hình hệ thống mạch máu tạng, động mạch chậu 2 bên dị dạng |
Bệnh viện Quân y 175 vừa điều trị thành công một trường hợp bệnh nhân bị ung thư gan bằng phương pháp can thiệp nội mạch qua động mạch quay (Transarteal Chemoembolization gọi tắt là TACE).
Bệnh nhân L.V.M (56 tuổi) nhập khoa Nội tiêu hóa với chẩn đoán Ung thư gan nguyên phát hạ phân thùy 7 giai đoạn trung gian, xơ gan do viêm gan vi rút B, cường lách, giảm tiểu cầu.
Bệnh nhân được làm các xét nghiệm máu, nội soi dạ dày: giãn tĩnh mạch thực quản độ 2, chụp cắt lớp vi tính ổ bụng thuốc đánh giá có khối u gan phải kích thước 5cm, ngấm cản quang điển hình ung thư gan nguyên phát(hepatocellular carcinoma: HCC), lách to độ 2, chỉ số ung thư AFP: 7,67ng/ml, tiểu cầu: 37G/L, sinh thiết u gan cho kết quả mô học: carcinoma tế bào gan.
Các bác sĩ bệnh viện 175 đã tiến hành hội chẩn, bệnh nhân được chỉ định can thiệp nút mạch hóa chất qua đường động mạch (Transarterial Chemoembolization: TACE) điều trị khối u gan.
 |
| Mở đường vào động mạch quay |
TACE là thủ thuật xâm lấn tối thiểu thực hiện dưới màn hình tăng sáng để cắt nguồn cấp máu cho khối u. Các hạt tắc mạch mang theo hóa chất chuyên biệt được tiêm chọn lọc qua ống thông vào động mạch cấp máu cho khối u. Những hạt này vừa ngăn chặn cung cấp máu, vừa gây độc tế bào tấn công khối u theo nhiều cách. Đây là phương pháp áp dụng với khối u gan không thể phẫu thuật. Thông thường, thủ thuật thực hiện qua đường động mạch đùi (Femoral artery: FA), một số trường hợp động mạch đùi- chủ bụng đoạn chậu dị dạng, xoắn hoặc huyết khối vữa xơ gây hẹp lòng mạch, việc tiếp cận vào động mạch đùi khó khăn, dễ xảy ra tai biến, biến chứng. Khi đó mở đường động mạch qua động mạch quay(radial artery: RA) là một phương pháp thay thế phù hợp.
ThS.Bs Nguyễn Thế Dũng – Khoa Nội tiêu hóa, người trực tiếp thực hiện kỹ thuật cho biết, trước khi thực hiện TACE, dựng hình mạch máu các tạng thấy động mạch chủ bụng đoạn chậu hai bên của bệnh nhân xoắn nhiều, gập góc nên khả năng tiếp cận qua động mạch đùi vào động mạch gan khó. Kíp can thiệp quyết định mở đường vào động mạch quay tại vị trí mặt trước cẳng tay, ngay phía trên nếp cổ tay, về phía ngón cái. Thủ thuật chọc kim vào động mạch quay thực hiện dưới hướng dẫn siêu âm. Sau khi mở đường vào động mạch quay, dưới màn hình tăng sáng, một ống thông chuyên dụng được sử dụng để tiếp cận nhánh động mạch gan chụp cản quang xác định hệ thống mạch máu gan và khối u. Khối u được cấp máu bởi nguồn động mạch hạ phân thùy sau, tiến hành bơm tắc chọn lọc bằng hỗn hợp hạt vi cầu ngậm hóa chất doxorubicin.
Sau bơm thuốc, chụp kiểm tra thấy nguồn mạch nuôi u tắc hoàn toàn, khối u ngấm thuốc hoại tử xuất huyết hiện rõ trên màn hình, các nhánh gan lành bảo tồn.
Bệnh nhân được băng ép tại cổ tay, có thể đi lại ngay sau can thiệp. Sức khỏe bệnh nhân ổn định và xuất viện sau 2 ngày.
 |
| Khối u gan ngấm hóa chất rõ sau bơm |
ThS.Bs Nguyễn Thế Dũng – Khoa Nội tiêu hóa cho biết, các nghiên cứu cho thấy can thiệp qua động mạch quay có ưu điểm so với động mạch đùi gồm: hồi phục nhanh, ít biến chứng xuất huyết nặng, ít biến chứng mạch máu, ít biến cố tim mạch và tử vong, bệnh nhân thoải mái hơn sau thủ thuật do không cần nằm bất động tại giường. Điểm lưu ý với bệnh nhân có dị dạng mạch máu vùng đùi- chậu, can thiệp TACE qua FA có thể gây biến chứng đứt rách mạch máu, co thắt mạch dẫn tới khó khăn để chọn lọc vào động mạch cấp máu cho u, hiệu quả điều trị kém. Một số nghiên cứu cho thấy hoại tử khối u sau TACE ở nhóm RA cao hơn với FA, thời gian nằm viện ngắn hơn và triệu chứng sau nút mạch ít gặp hơn.
Tuy nhiên, can thiệp qua RA đòi hỏi kĩ năng can thiệp cao hơn và thời gian tiếp xúc với liều chiếu dài hơn so với FA. Về mặt giải phẫu, để đặt bộ mở thông vào lòng động mạch quay đòi hỏi đường kính thành mạch ≥2mm, điều này rất quan trọng cần đánh giá kỹ để đảm bảo không bị tắc nghẽn mạch máu khi xâm nhập. Tỷ lệ bệnh nhân có đường kính động mạch quay không phù hợp với can thiệp là 7,1% theo các nghiên cứu. Cho tới nay, lựa chọn can thiệp qua động mạch quay thay cho đường truyền thống động mạch đùi trong can thiệp TACE vẫn còn tranh cãi, cần thêm các nghiên cứu với cỡ mẫu lớn hơn để chứng minh hiệu quả ứng dụng. Vì vậy, trước khi thực hiện thủ thuật, các bác sĩ cần đánh giá kỹ hệ thống mạch máu cấp máu cho gan và khối u để lựa chọn phương pháp mở đường vào mạch máu phù hợp.
Hiện nay các yếu tố nguy cơ của ung thư gan đã xác định như: viêm gan vi rút B, C; lạm dụng rượu bia, xơ gan, mắc các bệnh lý chuyển hóa (tăng huyết áp, béo phì, đái tháo đường..). Vì vậy, những bệnh nhân mắc các bệnh lý trên cần siêu âm bụng và xét nghiệm marker ung thư gan mỗi 3-6 tháng để phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm giúp điều trị triệt căn, kéo dài thời gian sống. Bệnh nhân cần tham khảo và tư vấn bởi đội ngũ các bác sĩ gồm chuyên khoa ung thư, ngoại khoa, nội tiêu hóa, điện quang can thiệp… trước khi quyết định điều trị.- thạc sĩ Dũng khuyến cáo thêm.