Đây cũng là một các nội dung trọng tâm công tác mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư tập trung triển khai trong thời gian qua và tiếp tục duy trì trong năm 2024 này. Bên thềm Xuân Giáp Thìn 2024, phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng xung quanh các nội dung đánh giá công tác năm 2023, triển khai nhiệm vụ năm 2024 của Bộ, trong đó có nội dung về chuyển đổi số và kinh tế kiến tạo.
 |
| Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng (Ảnh: Lê Tiên) |
Phóng viên (PV): Xin Bộ trưởng đánh giá kết quả nổi bật của Bộ và ngành kế hoạch, đầu tư, thống kê trong năm 2023?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Về kết quả nổi bật trong năm 2023 và những năm gần đây của ngành Kế hoạch - Đầu tư, chúng ta có thể khái quát 10 điểm sáng như sau:
Thứ nhất, phát triển hệ tư duy mới, tầm nhìn chiến lược mới về phát triển, phù hợp với thế và lực mới của đất nước, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu thực tiễn đặt ra đối với từng ngành, lĩnh vực và từng địa phương ở cả hiện tại và tương lai. Điển hình như: trong đầu tư công, chúng ta đã nỗ lực khắc phục bằng được tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt, lợi ích cục bộ để tập trung nguồn lực đầu tư các công trình, dự án lớn, đường cao tốc, liên vùng, ven biển… các “quả đấm thép” cho đột phá hạ tầng của đất nước và các địa phương.
Cụ thể, đã giảm từ khoảng 60 chương trình mục tiêu giai đoạn 2011-2015 xuống 21 chương trình giai đoạn 2016-2020, đến nay chỉ còn 03 chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn 2021-2025. Cắt giảm khoảng 12.000 dự án sử dụng ngân sách trung ương trong giai đoạn 2016-2020 xuống dưới 5.000 dự án trong giai đoạn 2021-2025 để tập trung đầu tư trọng tâm, trọng điểm những dự án lớn, quan trọng, nền tảng kết cấu hạ tầng của nền kinh tế, quan tâm thực hiện mục tiêu đến năm 2025 có khoảng 3.000 km đường cao tốc và đến năm 2030 có khoảng 5.000 km.
Trong quy hoạch, chúng ta đã kiên định, kiên trì trình Quốc hội qua 3 Kỳ họp để ban hành Luật Quy hoạch. Cắt giảm hơn 20 nghìn quy hoạch trước đây xuống còn 111 quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia và 39 quy hoạch kỹ thuật, chuyên ngành; từ 50 quy hoạch ngành cấp tỉnh tích hợp trong 01 quy hoạch tỉnh duy nhất. Qua đó, khắc phục tình trạng quản lý chia cắt, cục bộ, tổ chức lại không gian phát triển của các ngành và địa phương; vận dụng hiệu quả cơ chế thị trường để loại bỏ hơn 3.000 quy hoạch sản phẩm các loại, giúp loại bỏ hàng nghìn điều kiện kinh doanh và giấy phép con.
Trong công tác kế hoạch hóa, quản lý nhà nước, chúng ta đã thay đổi tư duy mạnh mẽ, tăng cường phân cấp, phân quyền triệt để, tập trung vào nghiên cứu những vấn đề lớn của đất nước ở tầm vĩ mô, như chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, thể chế, mô hình kinh tế mới… và cũng từ đó, giờ đây cán bộ Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nâng cao được năng lực nghiên cứu, hình thành tư duy pháp lý, xây dựng chính sách… đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Đây chỉ là 3 trong rất nhiều điểm mới mà chúng ta đã tham mưu cho cấp có thẩm quyền để phê duyệt tổ chức thực hiện; từ bỏ lợi ích riêng để vì cái chung của đất nước.
Thứ hai, quy mô, tiềm lực của nền kinh tế không ngừng được nâng lên, tăng trưởng được thúc đẩy trên cơ sở giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Chúng ta đã tập trung theo dõi sát, nắm chắc tình hình, làm tốt công tác dự báo để chủ động, linh hoạt, kịp thời điều chỉnh trọng tâm ưu tiên trong chỉ đạo, điều hành, phù hợp với diễn biến tình hình thế giới, khu vực và trong nước. Tăng trưởng năm 2023 đạt 5,05% mặc dù chưa đạt mục tiêu đề ra nhưng cũng thuộc nhóm các nước có tốc độ tăng trưởng cao nhất thế giới và khu vực.
Ngành cũng đã phát huy hiệu quả vai trò tham mưu cho Tỉnh ủy, HĐND, UBND trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù trong phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Năm 2023, trong bối cảnh khó khăn chung của cả nước, nhiều địa phương tiếp tục đạt được nhiều kết quả rất tích cực trong tăng trưởng, thu hút đầu tư như Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Phòng, Nghệ An, Hà Tĩnh…
Thứ ba, thực hiện 03 đột phá chiến lược đạt nhiều kết quả rõ nét. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, tạo điều kiện để các ngành, các địa phương phát huy tính chủ động, linh hoạt trong triển khai thực hiện, phù hợp với bối cảnh, tình hình và yêu cầu thực tiễn đặt ra.
 |
| Tập trung làm tốt đầu tư công (Ảnh: PV) |
Thứ tư, hoàn thành mục tiêu cơ bản trình, phê duyệt xong các quy hoạch trong năm 2023, tạo không gian mới, động lực tăng trưởng mới, đồng thời cũng là căn cứ pháp lý để các bộ, ngành, địa phương ưu tiên thu hút đầu tư, phân bổ nguồn lực phát triển ngành, lĩnh vực và địa phương trong trung và dài hạn.
Thứ năm, tạo bước đột phá về thể chế liên kết vùng, thành lập và tăng cường hoạt động của các Hội đồng điều phối vùng để phối hợp tổ chức triển khai hiệu quả các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển các vùng, tạo các động lực và cực tăng trưởng mới cho đất nước.
Thứ sáu, giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 đạt nhiều chuyển biến tích cực, kết quả giải ngân hằng tháng, hằng quý luôn cao hơn cùng kỳ cả về số tương đối và tuyệt đối. Tổ chức các tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, Đoàn làm việc của Thành viên Chính phủ, các tổ công tác tại địa phương để đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là trong triển khai các công trình, dự án hạ tầng trọng điểm, quan trọng, đường cao tốc, ven biển, liên vùng.
Thứ bẩy, triển khai kịp thời, đồng bộ nhiều chính sách, giải pháp hỗ trợ sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa vượt qua khó khăn, thích ứng với các xu hướng mới toàn cầu.
Thứ tám, vị trí, vai trò của nước ta trong dòng chảy FDI toàn cầu tiếp tục được nâng lên. Nước ta không chỉ là điểm đến đầu tư hấp dẫn, với số vốn FDI đăng ký năm 2023 đạt khoảng 36,6 tỷ USD, tăng trên 32%, mà còn chủ động, tích cực đầu tư ra bên ngoài, sang cả các nền kinh tế phát triển như Mỹ, Canada… và trong các ngành, lĩnh vực công nghiệp mới.
Thứ chín, thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo, kinh tế số, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, các ngành kinh tế mới như sản xuất chíp, bán dẫn, nông nghiệp công nghệ cao, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến, thu hút đầu tư, hỗ trợ đầu tư ra nước ngoài… để phát huy tốt hơn cơ hội từ cạnh tranh chiến lược nước lớn, chuyển dịch dòng vốn FDI toàn cầu, các FTA, quan hệ đối tác chiến lược, đối tác chiến lược toàn diện, nhất là với các nền kinh tế lớn.
Thứ mười, hoạt động đối ngoại và ngoại giao kinh tế đạt nhiều thành tựu quan trọng, nâng cao vị thế, uy tín và mở ra những cơ hội, thời cơ, thuận lợi mới cho phát triển đất nước. Hợp tác Vành đai con đường, các hoạt động ngoại giao với Lào, Campuchia, các nước lưu vực sông Mê kông… tiếp tục được đẩy mạnh.
Đây là những kết quả quan trọng, không chỉ giúp thúc đẩy tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, mà còn nâng cao năng lực nội tại, tính tự chủ, cải thiện rõ nét các yếu tố nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững của đất nước trong tương lai. Những kết quả của nền kinh tế cũng phản ánh sự đóng góp quan trọng của ngành và Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Những thành tựu ngày hôm nay của ngành và Bộ Kế hoạch và Đầu tư là kết quả của quá trình kiên trì đổi mới, là sự kết hợp giữa bản lĩnh, trí tuệ, tư duy đột phá và sự kiên định đến cùng đối với những tham mưu đúng đắn.
 |
| Tham mưu các giải pháp phát triển kinh tế số sẽ là nhiệm vụ được Bộ quan tâm triển khai (Ảnh chụp màn hình) |
PV: Bên cạnh những kết quả tích cực vẫn không tránh khỏi tồn tại, hạn chế, Bộ trưởng có thể chỉ ra một số điểm còn tồn tại và giải pháp khắc phục là gì, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Mặc dù đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, nhưng chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận những mặt hạn chế và có thể khái quát thành 05 vấn đề lớn gồm:
Một là, trong một số thời điểm, chưa nắm chắc diễn biến tình hình thế giới và trong nước để tổ chức nghiên cứu, phân tích, dự báo kịp thời và bao quát hết tác động đến nền kinh tế nước ta, nhất là những vấn đề phức tạp, mới phát sinh để tham mưu đầy đủ, chính xác cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong chỉ đạo, điều hành.
Hai là, một số công việc triển khai còn chậm, trong một số thời điểm chưa phối hợp tốt với các bộ, cơ quan và địa phương, nhất là với những vấn đề khó, phức tạp, cấp bách, cần sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, kịp thời trong tổ chức thực hiện.
Ba là, năng lực, trình độ chuyên môn của một bộ phận làm công tác tham mưu còn hạn chế, chưa đồng đều, thiếu tư duy, tầm nhìn chiến lược, tự thỏa mãn, chưa chủ động nghiên cứu, không theo kịp yêu cầu thực tiễn đặt ra.
Bốn là, vẫn còn tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, kỷ luật, kỷ cương hành chính có lúc, có nơi còn chưa nghiêm.
Năm là, một số cá nhân còn đùn đẩy, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm, thiếu khát vọng cống hiến, chưa làm tròn trách nhiệm, chưa đáp ứng yêu cầu công việc; đời sống của một bộ phận cá nhân còn khó khăn.
 |
| Công nghiệp bán dẫn có nhiều triển vọng trong 2024 (Ảnh: PV) |
PV: Theo Bộ trưởng, dấu ấn của năm 2023 đối với ngành kế hoạch, đầu tư, thống kê là gì? Với tư cách là người đứng đầu ngành, Bộ trưởng cho rằng đâu là nguyên nhân của những dấu ấn đó?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Từ những kết quả đạt được và hạn chế, bất cập nêu trên, tôi cho rằng, có 05 bài học kinh nghiệm trong quản lý, điều hành, triển khai công việc được giao thời gian tới như sau:
Thứ nhất, không ngừng rèn luyện bản lĩnh, luôn kiên trì, kiên định, đấu tranh vượt qua tư duy bảo thủ, trì trệ, ngại thay đổi, phải đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết và trước hết trong công tác tham mưu chính sách, triển khai nhiệm vụ được giao.
Thứ hai, quán triệt nghiêm, bám sát chủ trương, quan điểm, định hướng lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong tham mưu chính sách và tổ chức triển khai thực hiện.
Thứ ba, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương hành chính; phát huy trí tuệ tập thể, khát vọng phát triển, quyết tâm cao, nỗ lực lớn đổi mới sáng tạo, đoàn kết, thống nhất trên dưới một lòng vì nhiệm vụ chung; không lồng ghép lợi ích cá nhân, tham nhũng, tiêu cực. Với tinh thần đó, thì không có khó khăn nào chúng ta không thể vượt qua, không có thách thức nào chúng ta không dám đối mặt.
Thứ tư, theo sát, nắm chắc tình hình thế giới, trong nước, chủ động nghiên cứu, tìm tòi hướng đi, giải pháp mới kịp thời, hiệu quả trong tham mưu chính sách, triển khai công việc, nhiệm vụ được giao.
Thứ năm, tăng cường hợp tác quốc tế và trong nước, huy động, khai thác hiệu quả các nguồn lực tài chính, chuyên gia, nhà khoa học để phục vụ công tác nghiên cứu, tham mưu xây dựng chính sách.
Những tồn tại, hạn chế và bài học kinh nghiệm nêu trên không phải của riêng một tập thể, một cá nhân, mà trong mỗi con người chúng ta, tại một thời điểm, trong một công việc nào đó, đòi hỏi mỗi chúng ta phải luôn cố gắng, nỗ lực và quyết tâm vượt qua chính mình để luôn tự hào và phát huy truyền thống lịch sử của toàn ngành Kế hoạch, Đầu tư và Thống kê, đồng hành và nỗ lực trong mỗi bước ngoặt, chặng đường phát triển mới của đất nước.
PV: Trên đà phát huy thắng lợi, khắc phục tồn tại, hạn chế của 2023, Bộ trưởng có thể thông tin về nội dung cốt lõi mà ngành kế hoạch, đầu tư, thống kê sẽ tập trung trong năm 2024. Xin Bộ trưởng nói rõ hơn về thông điệp của 2024 đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ là gì?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Tôi xin nhấn mạnh một số trọng tâm công việc chủ yếu của toàn ngành trong năm 2024 gồm có:
Một là, thực hiện tốt nhiệm vụ tổng hợp, tham mưu với Đảng, Nhà nước về tổng kết 40 năm Đổi mới và chuẩn bị cho Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc, xác định phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2026-2030. Trong đó, cần tập trung nghiên cứu, làm rõ vị thế, tầm vóc mới của nước ta sau những thành tựu đối ngoại lịch sử trong năm 2023; thời cơ, cơ hội, thuận lợi mới và yêu cầu đặt ra để phát triển nền kinh tế nước ta “cạnh tranh, sáng tạo, tự chủ và hội nhập, phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” đến năm 2030.
Hai là, tập trung triển khai ngay Nghị quyết số 01 và 02 của Chính phủ với tinh thần chủ động, sáng tạo, đổi mới, linh hoạt và hành động quyết liệt, hiệu quả hơn nữa, đặt mục tiêu phấn đấu hoàn thành hoặc hoàn thành cao hơn mục tiêu của Kế hoạch năm 2024 đã đề ra để tạo tiền đề phát triển cho năm 2025 và cho cả giai đoạn phát triển 2021-2025.
 |
| Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) tại Hòa Lạc khánh thành và đi vào hoạt động sẽ là nơi tập trung quy mô đổi mới sáng tạo (Ảnh: MPI) |
Ba là, tập trung đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, phấn đấu giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 đạt trên 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; tiếp tục đưa vốn đầu tư công là vốn mồi để thu hút đầu tư của các thành phần kinh tế. Phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương đánh giá kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, xây dựng kế hoạch giai đoạn 2026-2030 gắn với các nghị quyết của Bộ Chính trị, quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và địa phương.
Trong giai đoạn 2026-2030, cần tiếp tục ưu tiên nguồn lực để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 5.000 km đường cao tốc; hạ tầng đường sắt (đặc biệt là triển khai dự án đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam), hệ thống cảng biển, các tuyến kết nối để hoàn thiện mạng lưới vận tải đa phương thức, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Bốn là, nâng cao năng lực phân tích, dự báo và thống kê, đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu về tính kịp thời, chính xác và chất lượng công tác tham mưu, điều hành kinh tế vĩ mô. Mục tiêu nhất quán là ưu tiên, thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng gắn với củng cố, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Năm là, hoàn thành và trình phê duyệt 05 quy hoạch vùng còn lại trong quý I năm 2024; tham mưu, tổ chức triển khai kịp thời, hiệu quả các quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh đã ban hành, tạo động lực, không gian phát triển mới cho cả nước, vùng và tỉnh.
Sáu là, tăng cường hoạt động của các Hội đồng điều phối vùng để thúc đẩy liên kết vùng, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương, giải quyết các vấn đề có tính vùng và tạo ra các động lực và cực tăng trưởng mới cho đất nước.
Bảy là, nắm bắt phản ánh của doanh nghiệp, tham mưu, đề xuất tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, dự án đầu tư, cắt giảm điều kiện kinh doanh, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp lớn, đầu đàn, doanh nghiệp tư nhân vươn ra thế giới, đầu tư ra nước ngoài. Năm 2024, đầu tư tư nhân dự báo tiếp tục khó khăn, đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng cho tăng trưởng, hỗ trợ phát triển nhiều ngành, lĩnh vực. Bộ và toàn ngành cần tiếp tục tập trung tham mưu chỉ đạo, đôn đốc và hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, kiên quyết điều chuyển vốn từ các dự án chậm tiến độ sang các dự án có khả năng thực hiện nhưng thiếu vốn, hạn chế tối đa việc kéo dài.
Tám là, tập trung nghiên cứu, xây dựng Đề án Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế tại Việt Nam, Nghị định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư. Mục tiêu là để tận dụng xu hướng dịch chuyển dòng vốn đầu tư toàn cầu, đón đầu dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là các tập đoàn đa quốc gia, nhà đầu tư chiến lược trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên phát triển.
Chín là, phát huy tối đa hiệu quả của Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, cả các trung tâm ở các vùng, địa phương, góp phần thúc đẩy xây dựng, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo trong nước; xác định và tập trung vào một số ngành, lĩnh vực mà Việt Nam có lợi thế, có thể tận dụng, đi tắt đón đầu cùng xu thế phát triển của thế giới; hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp trong nước.
Mười là, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; xây dựng và hoàn thiện hơn nữa các thể chế, chính sách để cụ thể hóa các mô hình kinh tế mới như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế ban đêm, kinh tế chia sẻ…, cũng như các xu thế phát triển về đổi mới sáng tạo, năng lượng tái tạo… Hoàn thiện đề án đào tạo nhân lực cho ngành chíp, bán dẫn để sẵn sàng, chuẩn bị đón nhận những cơ hội, dự án phát triển ngành bán dẫn… Mục tiêu chiến lược là xanh hóa nền kinh tế, nâng cao năng lực nội tại, tính tự chủ, khả năng cạnh tranh của nền kinh tế.
PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng về cuộc trò chuyện này, chúc ngành Kế hoạch – Đầu tư và Thống kê năm 2024 đón nhận nhiều thắng lợi mới.