Tư duy, tầm nhìn mới trong mô hình Chính quyền địa phương 2 cấp

Thực tiễn triển khai mô hình này tại nhiều địa phương trong cả nước, trong đó có tỉnh Đồng Nai, đã và đang cho thấy những chuyển biến rõ nét, tác động tích cực đến hiệu quả quản lý nhà nước, cải cách hành chính và phát triển kinh tế - xã hội (KTXH).

Bước chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ

Chủ trương xây dựng mô hình CQĐP 2 cấp được đặt trong tổng thể các nghị quyết, kết luận quan trọng của Trung ương Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; phân cấp, phân quyền mạnh mẽ gắn với kiểm soát quyền lực; xây dựng nền hành chính phục vụ, lấy người dân, doanh nghiệp (DN) làm trung tâm. Tinh thần chỉ đạo xuyên suốt là giảm tầng nấc trung gian, xóa bỏ sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ; đồng thời trao quyền chủ động nhiều hơn cho chính quyền cơ sở - nơi trực tiếp giải quyết công việc của nhân dân. Đây là bước chuyển quan trọng từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị phát triển, từ nặng về kiểm soát sang chú trọng phục vụ, kiến tạo.

Người dân đến làm thủ tục hành chính tại Trung tâm phục vụ hành chính công xã Đồng Phú. Ảnh: Xuân Túc

Từ định hướng của Trung ương, cùng với các địa phương trong cả nước, Đồng Nai đã chủ động cụ thể hóa bằng nhiều mô hình, cách làm sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế. Như tại xã Bù Đăng, việc triển khai mô hình Buổi sáng với nhân dân là minh chứng rõ nét cho tinh thần chính quyền cơ sở chủ động, gần dân trong mô hình CQĐP 2 cấp. Mô hình này đã tạo không gian đối thoại trực tiếp, cởi mở giữa lãnh đạo xã với người dân, qua đó kịp thời lắng nghe, tháo gỡ những vướng mắc phát sinh ngay từ cơ sở. Chỉ sau thời gian ngắn triển khai, mô hình này đã nhận được sự đồng tình, đánh giá cao của người dân địa phương.

Bà Nguyễn Thị Lê (ngụ thôn Minh Hưng, xã Bù Đăng) chia sẻ: “Những bức xúc liên quan đến tranh chấp ranh giới đất đai của gia đình tôi đã được lãnh đạo xã trực tiếp tiếp nhận, giải thích, hướng dẫn rất cụ thể. Tôi cảm thấy mô hình Buổi sáng với nhân dân rất hay và ý nghĩa. Bằng sự nhiệt tình và chịu khó lắng nghe ý kiến, kiến nghị của người dân từ lãnh đạo xã, mọi việc được giải quyết một cách nhanh chóng, giảm bớt khâu trung gian”.

Song song với việc đổi mới phương thức phục vụ nhân dân, chuyển đổi số được xem là trụ cột quan trọng giúp mô hình CQĐP 2 cấp phát huy hiệu quả trong điều kiện mới. Tại xã Đồng Phú - xã trọng điểm về công nghiệp tại khu vực phía Bắc tỉnh Đồng Nai, chính quyền cơ sở đã tận dụng tốt lợi thế của mô hình CQĐP 2 cấp để đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính.

Ông Ngô Sỹ Quyền, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Đồng Phú cho biết: Trung tâm niêm yết công khai 399 thủ tục hành chính được Trung ương và UBND tỉnh phân quyền cho cấp xã, đảm bảo minh bạch, thuận lợi cho người dân và DN. Tinh thần xuyên suốt của xã là lấy người dân làm trung tâm phục vụ. Kết quả đạt được rất rõ nét: tỷ lệ số hóa kết quả giải quyết thủ tục hành chính đạt 100%; tỷ lệ hồ sơ nộp trực tuyến đạt trên 93%; 100% hồ sơ phát sinh phí, lệ phí được thanh toán trực tuyến; tỷ lệ hồ sơ giải quyết trước hạn đạt gần 100%...

Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực của chính quyền xã Đồng Phú mà còn cho thấy người dân đã dần quen với môi trường số; đồng thời khẳng định hiệu quả của việc phân cấp, phân quyền gắn với chuyển đổi số trong mô hình CQĐP 2 cấp.

Thực tiễn ở cơ sở cho thấy, khi bộ máy được tinh gọn, thẩm quyền được phân định rõ ràng, trách nhiệm được gắn với người đứng đầu và công nghệ số được ứng dụng mạnh mẽ, chính quyền các cấp đã chủ động hơn trong điều hành, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho người dân, DN, khơi thông các nguồn lực phát triển.

Động lực mới cho phát triển bền vững

Tại mô hình CQĐP 2 cấp, cấp tỉnh tập trung vào hoạch định chiến lược, ban hành chính sách, điều phối nguồn lực, đóng vai trò kiến tạo phát triển; cấp cơ sở trực tiếp giải quyết công việc của người dân, DN đảm bảo nhanh chóng, hiệu quả. Sự phân định rõ ràng này giúp giảm tình trạng chồng chéo, cơ chế “xin - cho”, đồng thời rút ngắn quy trình xử lý công việc. Đây cũng là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh nhiều địa phương, trong đó có Đồng Nai, đang triển khai hàng loạt dự án trọng điểm quốc gia, thu hút đầu tư lớn, đòi hỏi môi trường hành chính thông thoáng, minh bạch, hiệu quả.

Thực tiễn tại tỉnh Đồng Nai cho thấy, mô hình CQĐP 2 cấp không chỉ góp phần nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân mà còn tạo động lực quan trọng thúc đẩy phát triển KTXH, cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương. Báo cáo KTXH năm 2025 của UBND tỉnh Đồng Nai cho thấy nhiều gam màu sáng: Quy mô kinh tế GRDP đạt gần 678 ngàn tỷ đồng, tăng 9,63%, vượt so với mục tiêu Chính phủ giao là 8,5%, dẫn đầu vùng Đông Nam Bộ và xếp thứ 7 cả nước. Kết quả này phản ánh sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh; sự vào cuộc đồng bộ của các sở, ngành, địa phương; cùng tinh thần chủ động, sáng tạo của cộng đồng DN.

Đây cũng là minh chứng sinh động cho sức lan tỏa của tư duy, tầm nhìn mới trong quản trị nhà nước theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương, trong đó có việc triển khai hiệu quả mô hình CQĐP 2 cấp, gắn với cải cách hành chính, chuyển đổi số và nâng cao chất lượng phục vụ người dân, DN.

Tiếp tục quán triệt tinh thần chỉ đạo của Trung ương, tại Kỳ họp thứ 8, HĐND tỉnh khóa X, đồng chí Nguyễn Văn Út, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Tỉnh sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh các quyết định phân cấp, phân quyền, ủy quyền phù hợp với thực tiễn từng địa bàn, nhất là các xã, phường có tốc độ đô thị hóa cao, đảm bảo “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền.

Cùng với đó, UBND tỉnh sẽ tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu theo lĩnh vực cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; ưu tiên đầu tư trụ sở, trang thiết bị, hạ tầng số; tăng cường vai trò hỗ trợ nghiệp vụ của các sở, ngành trong giai đoạn địa phương mới tiếp nhận thẩm quyền.

Tỉnh sẽ định kỳ sơ kết, tổng kết việc phân cấp, phân quyền, kịp thời kiến nghị Trung ương điều chỉnh những quy định chưa phù hợp, đảm bảo mô hình CQĐP 2 cấp vận hành thực chất, hiệu quả.

Chủ trương tinh gọn bộ máy, phân cấp, phân quyền sẽ giúp chính quyền gần dân hơn, tiết kiệm ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý. Để mô hình CQĐP 2 cấp phát huy hiệu quả bền vững, cần đặc biệt chú trọng đào tạo kỹ năng quản trị hiện đại cho cán bộ cơ sở; đầu tư hạ tầng số; cải cách thủ tục hành chính; đồng thời tăng cường giám sát của nhân dân và MTTQ…

Thạc sĩ TRẦN QUANG TOẠI, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Đồng Nai

Không chỉ tại Đồng Nai, mô hình CQĐP 2 cấp đang tạo ra sức lan tỏa tích cực tại nhiều địa phương và đóng góp vào thành tựu chung trong phát triển KTXH của cả nước. Trong bức tranh chung của đất nước năm 2025, những kết quả tích cực về phát triển KTXH tiếp tục khẳng định tính đúng đắn của các chủ trương lớn về đổi mới mô hình tổ chức bộ máy, cải cách hành chính và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, các cân đối lớn được đảm bảo; tăng trưởng kinh tế duy trì đà tích cực; môi trường đầu tư, kinh doanh tiếp tục được cải thiện; chuyển đổi số, cải cách thủ tục hành chính có nhiều chuyển biến rõ nét. Đời sống nhân dân từng bước được nâng cao, quốc phòng - an ninh được giữ vững, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được củng cố.

Có thể khẳng định, mô hình CQĐP 2 cấp là bước chuyển quan trọng về tư duy và tầm nhìn trong quản trị quốc gia. Từ chỉ đạo của Trung ương đến thực tiễn sinh động ở cơ sở, mô hình này đang chứng minh tính đúng đắn, phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, vì nhân dân phục vụ.

Hồ Thảo - Xuân Túc