(ĐCSVN) – Thực tế ở Việt Nam hiện nay, phần lớn doanh nghiệp thuộc quy mô nhỏ và vừa, thậm chí là hộ gia đình. Trong khi đó, đông đảo doanh nghiệp quốc tế lại đang tham gia mạnh mẽ vào nền kinh tế trong nước. Bối cảnh đó đang đặt ra cộng đồng doanh nghiệp trong nước nhiều cơ hội và cũng chẳng kém phần thách thức. Bởi thế, nhiều chuyên gia kinh tế cũng như các nhà quản lý đều đồng tình cao là tập trung ưu tiên đầu tư tốt cho con người chính là giải pháp giúp doanh nghiệp cạnh tranh hiệu quả và phát triển bền vững.
Cần làm thế nào để các doanh nghiệp trong nước xây dựng được đẳng cấp quốc tế ngay từ khi bắt đầu và đủ mạnh để cạnh tranh cũng như tham gia vào kinh doanh quốc tế. Để làm được như vậy, các doanh nghiệp cần xây dựng tầm nhìn, chiến lược doanh nghiệp cũng như nâng cao khả năng quản trị doanh nghiệp, tài chính, nhân sự và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản trị kinh doanh.
 |
|
Nguồn nhân lực chất lượng cao quyết định lớn tới sự phát triển ổn định của doanh nghiệp (Ảnh: HNV) |
Trong suốt những năm qua, đặc biệt trong gần 30 năm thực hiện đường lối “Đổi mới” (1986 đến nay), Việt Nam đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hầu hết các nước, có quan hệ kinh tế – thương mại với hơn 160 nước và 70 vùng lãnh thổ, là thành viên của hầu hết các tổ chức khu vực và quốc tế quan trọng với vị thế và vai trò ngày càng được khẳng định. Quan hệ giữa nước ta với các nước trên thế giới ngày càng đi vào chiều sâu; hợp tác về chính trị, quốc phòng, an ninh, văn hóa, xã hội và các lĩnh vực khác được mở rộng. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hệ thống pháp luật ngày càng được hoàn thiện; năng lực cạnh tranh quốc gia và của các doanh nghiệp được nâng lên; mở rộng thị trường, tranh thủ được khối lượng lớn vốn đầu tư, tri thức, công nghệ và các nguồn lực quan trọng khác, đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Hội nhập quốc tế là sự nghiệp của toàn dân và của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Mọi cơ chế, chính sách phải phát huy tính chủ động, tích cực và khả năng sáng tạo của tất cả các tổ chức, cá nhân, khai thác hiệu quả các tiềm năng của toàn xã hội, của các tầng lớp nhân dân, bao gồm cả cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hội nhập quốc tế trên cơ sở phát huy tối đa nội lực; gắn kết chặt chẽ và thúc đẩy quá trình hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng, nâng cao sức mạnh tổng hợp và năng lực cạnh tranh quốc gia; gắn kết chặt chẽ với việc tăng cường mức độ liên kết giữa các vùng, miền, khu vực trong nước.
Nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương) Trương Đình Tuyển khẳng định: Thành tựu lớn nhất của công cuộc “Đổi mới” đất nước là nước ta đã tạo ra một thế hệ trẻ năng động, sáng tạo. Đồng thời, ghi nhận sự phát triển nhanh mạnh của khoa học công nghệ cũng như thị trường kinh tế không ngừng được mở rộng với quy mô lớn và tốc độ nhanh chóng. Quá trình xây dựng và phát triển đất nước thời kỳ mới cũng ghi nhận và đánh dấu sự hội nhập ngày càng sâu rộng của Việt Nam với khu vực và thế giới. Điều này mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước và cũng đặt họ trong những thách thức mới cần chủ động nhận thức để nắm bắt và đối phó. Theo nguyên Bộ Trưởng Trương Đình Tuyển, việc mà các doanh nghiệp cần quan tâm hàng đầu hiện nay chính là nguồn nhân lực chất lượng cao. Hội nhập đánh dấu sự dịch chuyển của nguồn nhân lực chất lượng cao, do đó, hơn lúc nào hết, các doanh nghiệp phải triển khai các chính sách thu hút cũng như giữ gìn người tài, tạo dựng môi trường làm việc phù hợp theo yêu cầu quốc tế để phát huy tối đa đóng góp của lực lượng lao động chất lượng cao với sự phát triển của doanh nghiệp.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cảnh báo bản thân các doanh nghiệp trong nước trước tình hình hội nhập sâu rộng như hiện nay, cần phải nhanh nhạy, tỉnh táo để phân tích, nắm bắt kịp thời những thay đổi của thị trường và để nền kinh tế phát triển một cách bền vững thì yếu tố quan trọng nhất là đầu tư vào con người, kế đó là đầu tư cho khoa học công nghệ - đó chính là đầu tư thông minh nhất. “Sự biến động của nền kinh tế luôn mang đến những cơ hội và thách thức, nếu chúng ta năng động, kịp thời thay đổi thì sẽ nắm bắt được những cơ hội rất lớn và ngược lại” – TS Lê Đăng Doanh nói.
Cũng liên quan tới yếu tố con người, đề cập tới vai trò của cá nhân lãnh đạo, người đứng đầu doanh nghiệp, Tổng giám đốc Mobivi Việt Nam Dung Tấn Trung cho hay, mỗi một chủ doanh nghiệp cần chắc chắn rằng mình có đủ niềm tin, thừa tâm huyết và kiên trì đến cùng để tìm kiếm các nhà đầu tư tiềm năng cho dự án của mình, tự mình tạo lập các cơ hội sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp mình. Thành hay bại của doanh nghiệp ngoài sự đoàn kết, chung sức hết lòng của tập thể người lao động thì vai trò “đầu tàu”, “dẫn đường, chỉ lối” của cá nhân lãnh đạo doanh nghiệp cũng hết sức quan trọng. Chính họ, không ai khác, sẽ là người hoạch định và “thổi lửa” vào các kế hoạch sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
Trong khi đó, về yêu cầu đầu tiên trong hội nhập hiệu quả là cần chú trọng tới yếu tố con người, TS. Đặng Xuân Hoan, Tổng Thư ký Hội đồng quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực cho rằng, trong điều kiện đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, phát triển nguồn nhân lực được coi là một trong ba khâu đột phá của chiến lược chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; đồng thời phát triển nguồn nhân lực trở thành nền tảng phát triển bền vững và tăng lợi thế cạnh tranh quốc gia.
Cũng theo TS. Hoan, ở nước ta, Đảng và Nhà nước luôn khẳng định quan điểm coi con người là trung tâm của sự phát triển, của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, xung quanh nội dung này vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết triệt để. Việc phát triển nhân lực, một mặt, cần phải có tầm nhìn chiến lược phát triển tổng thể và dài hạn, nhưng đồng thời, trong mỗi thời kỳ nhất định, cần xây dựng những định hướng cụ thể, để từ đó đánh giá thời cơ, thách thức, những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân… để đề ra mục tiêu và giải pháp phát triển thích hợp cho giai đoạn đó phù hợp với bối cảnh kinh tế-xã hội trong nước và quốc tế.
Bên cạnh những mặt mạnh, đáng phát huy của chất lượng nguồn nhân lực trong nước, TS Hoan cũng kiến nghị, vẫn còn một số hạn chế mà nguồn nhân lực nước ta phải khắc phục.
Theo đó, chất lượng đào tạo, cơ cấu theo ngành nghề, lĩnh vực, sự phân bố theo vùng, miền, địa phương của nguồn nhân lực chưa thực sự phù hợp với nhu cầu sử dụng của xã hội, gây lãng phí nguồn lực của Nhà nước và xã hội.
Đội ngũ nhân lực chất lượng cao, công nhân lành nghề vẫn còn rất thiếu so với nhu cầu xã hội để phát triển các ngành kinh tế chủ lực của Việt Nam, nhất là để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu cũng như nâng cấp vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị đó.
Số lao động có trình độ chuyên môn, kỹ thuật, thậm chí nhóm có trình độ chuyên môn cao có khuynh hướng hiểu biết lý thuyết khá, nhưng lại kém về năng lực thực hành và khả năng thích nghi trong môi trường cạnh tranh công nghiệp; vẫn cần có thời gian bổ sung hoặc đào tạo bồi dưỡng để sử dụng hiệu quả.
Khả năng làm việc theo nhóm, tính chuyên nghiệp, năng lực sử dụng ngoại ngữ là công cụ giao tiếp và làm việc của nguồn nhân lực còn rất hạn chế. Trong môi trường làm việc có yếu tố nước ngoài, ngoại ngữ, hiểu biết văn hoá thế giới luôn là điểm yếu của lao động Việt Nam.
Tinh thần trách nhiệm làm việc, đạo đức nghề nghiệp, đạo đức công dân, ý thức văn hoá công nghiệp, kỷ luật lao động của một bộ phận đáng kể người lao động chưa cao.
Năng suất lao động còn thấp so với nhiều nước trong khu vực và thế giới. Mặt khác, đáng lo ngại là năng suất lao động của Việt Nam có xu hướng tăng chậm hơn so với các nước đang phát triển trong khu vực như Trung Quốc, Ấn Độ, In-đô-nê-xia.
Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thiết nghĩ, cần tập trung đổi mới mạnh mẽ quản lý nhà nước về phát triển nhân lực; bảo đảm nguồn lực tài chính cho phát triển nhân lực; đổi mới giáo dục và đào tạo đồng thời chủ động hội nhập quốc tế để phát triển nguồn nhân lực Việt Nam.
Điều quan trọng là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để cả xã hội hiểu và chung tay trong việc nâng cao vai trò cũng như trách nhiệm đào tạo, sử dụng nhân lực, biến thách thức về nhân lực thành lợi thế để phát triển kinh tế, xã hội và nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế./.