Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Lào Cai hiện nay

Nhận thức sâu sắc tính chất nguy hại của tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, coi đó là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của chế độ, cách đây tròn 60 năm, ngành Nội chính Đảng được thành lập với sứ mệnh tham mưu cho Trung ương Đảng lãnh đạo, chỉ đạo công tác nội chính, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Trải qua 6 thập kỷ xây dựng và phát triển, ngành Nội chính Đảng đã không ngừng lớn mạnh, ngày càng khẳng định rõ vị trí, vai trò then chốt trong sự nghiệp xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phát triển đất nước. Với chức năng là “tai mắt”, “cánh tay nối dài” của Trung ương trong lĩnh vực nội chính, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (PCTNLPTC), ngành đã kịp thời tham mưu nhiều chủ trương, định hướng, giải pháp quan trọng, góp phần đưa công tác PCTNLPTC đi vào nền nếp, trở thành phong trào sâu rộng, được Nhân dân đồng tình, ủng hộ, bạn bè quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Với đặc điểm địa bàn là tỉnh miền núi, hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai (cũ) trước khi hợp nhất đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đạt được nhiều thành tựu nổi bật trên các lĩnh vực, từ phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội cho đến bảo đảm quốc phòng - an ninh và mở rộng quan hệ đối ngoại.

Trong thời gian vừa qua, thực hiện chỉ đạo của Trung ương về tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị, trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh (Lào Cai - Yên Bái), tỉnh Lào Cai mới có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh, có nhiều tiềm năng, cơ hội, dư địa phát triển, có thể phát triển thành trung tâm vùng Trung du và miền núi phía Bắc, kết nối hành lang Đông - Tây tạo thành “phên dậu” vững chắc của Tổ quốc. Với vị trí là trung tâm kết nối dọc của hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, kết nối ngang Đông - Tây giữa các tỉnh biên giới phía Bắc giáp Trung Quốc, Lào Cai đã và đang phát huy tốt vai trò “cầu nối” kinh tế, văn hóa, mở ra không gian phát triển rộng lớn và đầy tiềm năng cho vùng và cả nước. Với quy mô diện tích hơn 13.256 km², dân số gần 1,7 triệu người; có tổng cộng 99 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 89 xã và 10 phường (trong đó có 19 xã, phường giáp biên giới); quy mô kinh tế khoảng 130.000 tỷ đồng, xếp thứ 25 toàn quốc; thu ngân sách năm 2024 trên 17.000 tỷ đồng, xếp thứ 24 toàn quốc; thu nhập bình quân đầu người tính đến hết năm 2024 đạt 42,55 triệu VNĐ/năm, xếp thứ 28 toàn quốc (Tốc độ tăng trưởng kinh tế duy trì ở mức khá, năm 2024, Lào Cai (cũ) đạt GRDP tăng 7,38%, quy mô kinh tế đạt 77.223 tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 97,5 triệu đồng; Yên Bái (cũ) đạt mức tăng trưởng 7,91%, đứng thứ 25/63 tỉnh, thành phố cả nước. Cả hai tỉnh đều trở thành điểm sáng về thu hút đầu tư với hàng trăm dự án trong và ngoài nước, tổng vốn đầu tư xã hội năm 2024 gần 90.000 tỷ đồng; riêng lĩnh vực du lịch đã đón trên 10 triệu lượt khách, doanh thu trên 30.000 tỷ đồng, khẳng định vị thế trung tâm du lịch quốc gia và quốc tế), việc hợp nhất này không đơn thuần là “cộng gộp” địa giới hành chính, mà là sự hội tụ của tầm nhìn phát triển, sự thống nhất ý chí chính trị và khát vọng vươn lên của cả hai địa phương; đây là cơ hội mới nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về quản trị, điều hành, sử dụng hiệu quả nguồn lực. Đây cũng vừa là cơ hội, vừa là thách thức, đòi hỏi công tác nội chính và PCTNLPTC.

Trong bối cảnh đó, Tỉnh ủy Lào Cai tiếp tục xác định công tác nội chính, PCTNLPTC và cải cách tư pháp phải tiếp tục được coi trọng, đặt ở vị trí trung tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo để góp phần thúc đẩy, làm cơ sở, đòn bẩy và là động lực để phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, vì muốn phát triển, trước hết phải “ổn định”, giữ được “trong ấm, ngoài êm” theo đúng tinh thần chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm. Đây là yêu cầu cấp bách, vừa là nhiệm vụ chiến lược lâu dài; chỉ khi nào bộ máy thực sự trong sạch, liêm chính, kỷ luật, kỷ cương thì mới huy động và sử dụng hiệu quả được các nguồn lực cho phát triển, chỉ khi nào môi trường đầu tư, kinh doanh được bảo đảm minh bạch, công khai thì mới tạo được niềm tin cho nhà đầu tư, doanh nghiệp, người dân và chỉ khi nào công tác PCTNLPTC được triển khai quyết liệt, đồng bộ, không ngừng, không nghỉ thì mới củng cố được niềm tin của Nhân dân, tạo động lực để thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.

Tiếp nối tinh thần chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Trung ương trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, trong suốt những năm qua, nhất là trong nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh Lào Cai đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác PCTNLPTC:

Thứ nhất, chủ động nghiên cứu và kịp thời cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về PCTNLPTC để lãnh đạo, chỉ đạo, ban hành nhiều văn bản quan trọng; trong nhiệm kỳ, đã ban hành 182 văn bản để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; Hội đồng nhân dân tỉnh và Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành 498 văn bản quy phạm pháp để cụ thể hóa để tổ chức thực hiện phù hợp với thực tiễn của tỉnh; điển hình như: Đề án số 16-ĐA/TU ngày 11/12/2020 của Tỉnh ủy Lào Cai về “Nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng; bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2020 - 2025”; Chỉ thị số 07-CT/TU ngày 25/03/2021 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Yên Bái về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2021-2025; cụ thể hóa đầy đủ 05 Quy định về kiểm soát quyền lực trên các lĩnh vực: công tác cán bộ; công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và hoạt động thanh tra, kiểm toán; hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án; công tác xây dựng pháp luật; công tác quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Ngoài ra, thiết lập hệ thống cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng”; cơ chế phát hiện, xử lý hiệu quả để “không dám tham nhũng” và cơ chế bảo đảm, đãi ngộ hợp lý để “không cần, không muốn tham nhũng”.

Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đấu tranh, phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; nâng cao chất lượng trong tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, chỉ đạo triển khai thực hiện công tác giảng dạy về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong các cơ sở giáo dục theo tinh thần Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 12/6/2013 của Thủ tướng Chính phủ về việc đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào giảng dạy tại các cơ sở giáo dục, đào tạo và phát huy mạnh mẽ vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông trong PCTNLPTC, mở nhiều chuyên trang, chuyên mục, bảo đảm kết hợp chặt chẽ giữa thông tin phòng và thông tin chống, với tinh thần phòng ngừa là chủ đạo; qua đó, đã tạo sức lan tỏa sâu rộng trong nghiên cứu, phổ biến, quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các tác phẩm, bài phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTNLPTC; góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và nhân dân trong PCTNLPTC trên địa bàn tỉnh.

Thứ ba, tăng cường chỉ đạo thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra theo quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước; công tác phát hiện, xử lý các vụ việc, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế được đẩy mạnh và có những chuyển biến tích cực, rõ nét, theo đúng quan điểm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”.

Thực hiện tốt cơ chế rà soát, xử lý chồng chéo và tổ chức thực hiện có hiệu quả các cuộc thanh tra, kiểm tra, giám sát; tăng cường, tập trung vào các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, bảo đảm nguyên tắc “giám sát mở rộng”, “kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm”, hạn chế tối đa việc chồng chéo, trùng lặp về nội dung, thời gian, đối tượng kiểm tra, giám sát, tập trung vào các lĩnh vực, địa bàn, vị trí công tác phức tạp, nhạy cảm, dễ phát sinh sai phạm, dư luận xã hội quan tâm; kịp thời phát hiện và chỉ đạo thực hiện tốt hoạt động điều tra, truy tố, xét xử đối với các vụ án kinh tế, tham nhũng, nhiều vụ việc, vụ án đã được phát hiện, xác minh, điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh, theo quy định của pháp luật, theo tinh thần chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTNLPTC [1], nhất là các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo[2]; việc thu hồi tài sản trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế có nhiều chuyển biến tích cực[3]. Các cơ quan tiến hành tố tụng phối hợp thực sự bài bản, chặt chẽ, nền nếp, nhất là thực hiện tốt việc tiếp nhận, xử lý nguồn tin về tội phạm, đẩy mạnh việc trao đổi, cung cấp thông tin giữa thanh tra - kiểm tra - giám sát - điều tra để nhận diện, phát hiện các hành vi vi phạm. Chỉ đạo xử lý nghiêm các hành vi tham nhũng, tiêu cực trên các lĩnh vực, địa bàn dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực, nhất là tình trạng “tham nhũng vặt”. Tập trung xử lý nghiêm minh, đồng bộ giữa kỷ luật Đảng với xử lý hình sự, hành chính đối với cán bộ, đảng viên có hành vi tham nhũng, tiêu cực, hoặc có liên quan đến các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực, góp phần tích cực vào việc cảnh tỉnh, phòng ngừa vi phạm.

Công tác tiếp công dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố cáo; xử lý, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, kiến nghị khởi tố được thực hiện nghiêm túc, bài bản, đi vào nền nếp; những vụ việc có yếu tố phức tạp về an ninh trật tự hoặc khiếu kiện đông người, vượt cấp, kéo dài được rà soát, tổng hợp, chỉ đạo xử lý kịp thời.

Ngay sau hợp nhất, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai đã khẩn trương kiện toàn Ban Chỉ đạo PCTNLPTC tỉnh - điều này khẳng định: với Lào Cai, công tác PCTNLPTC không chỉ là yêu cầu về đạo đức, pháp lý, mà còn là điều kiện tiên quyết để bảo đảm ổn định chính trị, xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ chuyên trách và tham mưu làm công tác PCTNLPTC thường xuyên được quan tâm bổ sung, kiện toàn; đặc biệt là việc thành lập, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và hoạt động của Ban Chỉ đạo PCTNLPTC tỉnh, các bộ phận giúp việc Ban Chỉ đạo đã góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PCTNLPTC trên địa bàn tỉnh. Công tác phối hợp trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ PCTNLPTC giữa các cơ quan chức năng, nhất là các cơ quan khối nội chính, các thành viên Ban Chỉ đạo PCTNLPTC tỉnh ngày càng chặt chẽ, bài bản, phát huy hiệu quả tích cực.

Thứ tư, đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; tăng cường thực hiện biện pháp phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, định kỳ chuyển đổi vị trí công tác, công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động; thực hiện nghiêm các quy định về kê khai, kiểm soát tài sản, thu nhập. Tiếp tục chỉ đạo đẩy mạnh công tác cải cách hành chính nhằm nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, đơn vị, địa phương, nhất là các cơ quan, đơn vị thường xuyên tiếp xúc, giao dịch với người dân và doanh nghiệp; thường xuyên rà soát kỹ các quy trình, thủ tục còn phức tạp để đơn giản hóa, bổ sung, hoàn thiện; bố trí nhân lực có chuyên môn, trình độ, đạo đức và năng lực giải quyết công việc; thường xuyên kiểm tra việc thực thi công vụ của công chức, viên chức; xử lý, ngăn chặn kịp thời tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp

Tiếp tục hoàn thành việc rà soát, tháo gỡ các “điểm nghẽn” trong cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tỉnh, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh đặc biệt là những vướng mắc ảnh hưởng đến cải cách thủ tục hành chính, tổ chức bộ máy, đầu tư công và thu hút đầu tư; hoàn thành việc bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các văn bản pháp luật thuộc thẩm quyền để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật Trung ương và phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền, kết hợp với tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, thanh tra, tập trung vào các lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực. Thường xuyên rà soát, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật, khung giá, đơn giá, dịch vụ có sử dụng ngân sách Nhà nước. Đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền, kết hợp với tăng cường hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, thanh tra, tập trung vào các lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực như: quy hoạch, đất đai, đầu tư, xây dựng, đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài chính, ngân sách, tài sản nhà nước; công tác tổ chức cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát, thanh tra;  kịp thời xem xét, đề xuất phương án điều chỉnh chủ đầu tư đối với các dự án có tiến độ chậm, chủ đầu tư không đảm bảo năng lực để thực hiện dự án, tránh “lãng phí”. Đồng thời, tích cực tham mưu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương để hạn chế những nguy cơ, kẽ hở có thể làm phát sinh tham nhũng, tiêu cực.