(ĐCSVN) – Với 96 tuổi đời, 75 tuổi Đảng, cựu chiến binh Lữ Tấn Xa - nguyên là Trung tá, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 359 Quân khu 5 vẫn luôn sống mực thước, động viên con cháu nỗ lực học tập, rèn luyện luyện tập để cống hiến cho xã hội. Ông luôn quan tâm và chỉ bảo thế hệ trẻ rằng, thành công của mỗi người đều bắt nguồn tự sự nỗ lực, cố gắng và tình yêu thương giúp đỡ xã hội mà có được….
Trưởng thành từ những ngày khói lửa
Tháng 6, làng quê của miền Trung nóng như đổ lửa, trong chuyến công tác tại đây, chúng tôi được đến thăm cựu binh Lữ Tấn Xa (thôn 1, xã Bình Giang, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam).
Chúng tôi gặp ông Lữ Tấn Xa trong căn nhà nhỏ nhìn ra cánh đồng Hiền Lương. Tại đây, chúng tôi được ông kể lại chuyện ông đi bộ đội và tham gia đánh giặc cùng đồng đội. Ông chia sẻ, mình sinh ra đúng năm Đảng ta ra đời (năm 1930). Trong kháng chiến chống Pháp, ông đã tham gia Vệ Quốc đoàn, nhập ngũ ngày 01/01/1948 và được phiên vào Đại hội 11, Trung đoàn 108. Năm 1950, khi Tiểu đoàn 59 thành lập, ông về Đại đội 6 là đơn vị thuộc Tiểu đoàn 59. Đại đội 6 của ông lúc bấy giờ chủ yếu là các anh em biệt động thành Thái Phiên vang tiếng một thời gắn với những trận đánh làm kẻ thù kinh hồn như trận Cổ viện Chăm, Nhà hàng Morin-Frères… Và từ những nòng cốt này, đã không ngừng lớn mạnh, đưa Tiểu đoàn 59 trở thành đơn vị chủ lực với lối đánh công kiên, lập nên nhiều chiến công vang dội, góp phần tô thắm trang sử hào hùng của lực lượng vũ trang Liên khu V.
“Tiểu đoàn 59 thành lập ở Tam Kỳ (Quảng Nam) nhưng đơn vị huấn luyện chủ yếu ở Bồng Sơn, An Nhơn (Bình Định). Chấp nhận mệnh lệnh của Ban Chỉ huy Đại đội, đơn vị thường xuyên tổ chức huấn luyện luyện tập đánh lô cốt và các mục tiêu lớn. Để phù hợp với các bài huấn luyện theo lối đánh này, đơn vị chọn khu vực Cầu Gành, rồi Phù Mỹ, Phù Cát ở Bình Định để triển khai các bài huấn luyện, tập đánh; từ tổ chức đánh đồn có đấu tập trung, có hàng rào thép nhiều lớp, phải dùng bộc lộ ống, bộc phát khói, thuốc TNT, đến dùng thang vượt tường, vượt rào, chiến hào. Trong quá trình đánh đồn, trinh sát là một trong những mũi rất quan trọng, kết hợp và biến hóa, tỉ tỉ, chặt chẽ với các lực lượng tiến công như bộc phát, liều lượng; tổ chức các hướng tiến công chính, phụ và dự án…. Tất cả các bước đều phải chuẩn bị chu đáo. Sau khi luyện tập, Tiểu đoàn triển khai đi đánh đồn thật như Lệ Sơn - Hoà Tiến, Đồn Nhất, Túy Loan. Đánh đồn xong Rút quân về đóng ở Kim Phúc, Tam Kỳ; sau đó Hành quân tiến đánh khu vực Thu Bồn, phía nam Đà Nẵng; tiếp tục rút về vùng tự do để huấn luyện, chờ lệnh trên chiến dịch”- ông Lữ Tấn Xa nhớ lại.
Sau những bước đầu thành công, Tiểu đoàn 59 tiếp tục từng bước lớn mạnh, từ đánh nhỏ, đánh điểm đến đánh lô cốt, rồi tiến công An Khê, Tú Thuỷ - Cửu An…; Đánh hiệp đồng chiến dịch ở Kon Tum… “Những trận đánh này từng bước cho thấy một đơn vị rất giỏi đánh đồn, đánh thắng kích ban ngày, đánh phục kích ban đêm, đánh điểm…. Chính tiểu đoàn 59 là cái nôi huấn luyện anh em đặc công Liên khu V từ buổi ban đầu mà tôi là ví dụ. Nhờ được huấn luyện cách đánh đặc công nên chúng tôi có những kỹ năng, tính toán trước, trong và sau khi đánh rất thành thạo, chu đáo, phù hợp. Không chỉ vậy, chúng tôi còn được huấn luyện đánh địch trong điều kiện vũ khí thô sơ, vũ khí, phương tiện tự tạo, tự lập, tự phát triển không hiện đại như của giặc Mỹ, làm vậy phải tận dụng hết cả kỹ thuật của con người,
“Sau này, nhờ những tháng ngày huấn luyện và những trận đánh rất thực tiễn mà tôi đã lập nên những chiến công lớn, được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba; Huân chương Chiến công hạng nhất; 02 Huân chương Chiến thắng hạng Ba; Huân chương giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Độc lập hạng Ba; Chiến sĩ diệt địch Nhất cùng hơn 20 bằng khen, giấy khen làm cấp quân đội và Nhà nước phong tặng. Bản thân tôi trong giai đoạn 1950-1954 đã tham gia và chỉ huy hơn 40 trận; Riêng tôi đã trực tiếp tiêu diệt nhiều tên địch. Với những thành tích xuất sắc đó, tôi vinh dự được Tiểu đoàn 59 cử ra Hà Nội gặp Bác Hồ và dự lễ Tuyên dương tổ chức vào năm 1954”- ông Lữ Tấn Xa cho biết thêm.
Tham gia nhiều trận đánh và nhiệm vụ quan trọng
C ho biết về cuộc đời mình, ông Lữ Tấn Xa khẳng định, đó là những tháng ngày mà ông và đồng đội xác định: “Sống thì chiến đấu, chết thì chết cho quê hương, đất nước, chết cho độc lập - quyền tự do của dân tộc”. By thế, vào mỗi trận đánh, ông và các đồng đội của mình coi đây là nhiệm vụ thiêng liêng mà Tổ quốc, Nhân dân giao cho nên sẵn sàng hiến dâng tất cả.
“Có rất nhiều trận đánh mà tôi không thể quên, trong số đó có thể kể đến như trận Chống càn của thống nhất tại Điện Bàn năm 1949; trận chống càn ở Điện Hòa - Điện Bàn (chiến dịch Hoàng Diệu - mùa đông 1950) của Liên khu 5; tham gia tiêu diệt cứ điểm KonPlong năm 1952; tiêu diệt cứ điểm Túy Loan - tháng 8/1952; trận tiêu diệt đồn Nhất – Hải Vân Quan - tháng 9/1952; trận tiêu diệt cứ điểm Kon Rẫy - tháng 1/1954…” - Ông Lữ Tấn Xa tự hào nhớ lại; đồng thời cho tôi xem nhiều tài liệu, sách, báo viết về các chiến công mà ông và các đồng đội đã lập nên, được ông sưu tầm, lưu giữ.
Theo lời ông Lữ Tấn Xa và các tài liệu như: Lịch sử Trung đoàn 803 Chủ lực cơ động Liên khu V trong kháng chiến chống thực dân Pháp – NXB Quân đội nhân dân – 1999; Lịch sử Tiểu đoàn 59, trung đoàn 803 chủ lực Liên khu V – 2000; Tiểu đoàn 59 – Anh hùng của lòng dân, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2022… thì mỗi chiến công nên bị đánh đổi bởi những hy sinh, mất mát của nhiều người, từ các chiến sĩ đến sĩ quan chỉ huy và rất nhiều người dân đã luôn sát cánh, che chở cho bộ đội, cho đơn vị.
Cụ thể là vào năm 1949, tình hình chiến trường diễn ra biến ác ác, trên địa bàn Liên khu V, thực dân Pháp thiết lập hệ thống tháp canh kiên cố kiểm soát ta. Trong bối cảnh đó, với thành tích đạt được trong quá trình tham gia huấn luyện cách đánh đặc công, ông Lữ Tấn Xa được cấp trên tin tưởng giao nhiệm vụ trực tiếp điều tra các mục tiêu của giải tại khu vực xã Xuân Thiều, Làng Nam Ô (Đà Nẵng) để chuẩn bị cho kế hoạch đánh phá đầu máy kéo của giải, phương tiện chính làm công trình vận chuyển binh lính, vũ khí qua sông từ Huế vào Đà Nẵng và ngược lại.
Mục tiêu chính của ta trong đợt hoạt động này là Đánh mục tiêu chia cắt giao thông, chặn nguồn tiếp tế của địch, tạo điều kiện thuận lợi cho quân ta đánh đồn Nhất trên Quốc lộ 1. Tổ công tác của ông Lữ Tấn Xa gồm có 3 người, ông Trịnh Ngọc Lang làm tổ trưởng, ông Nguyễn Ngọc Châu làm tổ phó, ông Lữ Tấn Xa làm đội viên. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ khảo sát, ôm tình hình, ông xã được ông Chu Văn Chữ - Chính ủy Đại đội giao nhiệm vụ, bí mật gài mỏ đánh phá xe chở đầu xe lửa trên sông Nam Ô Anh, 2 người but resigned 2 other title.
Vận dụng kiến thức đã được tôi luyện cùng với tinh thần “Quyết tử vì Tổ quốc quyết sinh”, ông Lữ Tấn Xa quyết tâm sẽ hoàn thành tốt nhiệm vụ. Ở địa bàn có nhiều bất lợi, ông đã trực tiếp liên hệ với cơ sở của xã Xuân Thiều và làng Nam Ô để tiếp tục điều tra mục tiêu trong 2 ngày đêm; quan sát kỹ đường khô và đường nước, chuẩn bị phương tiện, báo cáo với Ban chỉ huy đại đội.
Trong điều kiện trời mưa rất to, 2 mục tiêu của 2 hướng phối hợp không hoàn thành nhiệm vụ, tình thế buộc ông Lữ Tấn Xa phải hoàn thành nhiệm vụ. Với sự giúp đỡ của xã đội trưởng Xuân Thiều, ông Lữ Tấn Xa đã đưa thuốc nổ, dây đốt chậm, các phương tiện cần thiết tập kết nổi giữa sông, ẩn nấp, giữ bí mật, chờ thời cơ.
Nhận định trong quá trình cài thuốc nổ có thể bị phát hiện và bị bắt sẽ ảnh hưởng lớn đến kế hoạch tác chiến của ta, ông Xa đã nhờ ông Nguyễn Ngọc Châu cài 4 kg thuốc nổ TNT vào người và sẵn sàng kích nổ để chết chung với địch nếu bị bắt.
Trời vẫn mưa to, địch tuần tra liên tục. Khoảng 23 giờ đêm, ông Lữ Tấn Xa đã áp sát mục tiêu, nhanh chóng cài gần 60 kg thuốc nổ TNT, C4H2, cài dây cháy chậm vào 2 đầu máy và lô cốt của địch.
Lúc này có khoảng 01 tổ gồm 03 tên địch đang đi tuần, chờ bọn chúng vào lại, ông Lữ Tấn Xa cẩn thận kiểm tra lại một lần nữa rồi di chuyển vào vị trí thuận lợi để đốt dây cháy chậm.
Trận này, ông Lữ Tấn Xa đã cài thuốc nổ và bộc phá phá hỏng hoàn toàn đầu máy kéo, phá hủy lô cốt, tiêu diệt 12 tên địch, giao thông của địch tại sông Nam Ô Anh bị ách tắc hơn một tuần, bộ đội ta có điều kiện tác chiến thuận lợi.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, ông Lữ Tấn Xa được Ban Chỉ huy tặng Giấy khen vì đã can đảm lội qua sông gài mìn phá được đầu xe lửa trước vị trí địch trên sông Nam Ô Anh và đề nghị Bộ Tư lệnh Liên khu V tặng Huân chương chiến sĩ hạng Nhì. 10 ngày sau, ông được vinh dự đứng vào hàng ngũ của Đảng (10/7/1949).
Một trận đánh khác là trận chống càn ở Điện Hòa - Điện Bàn (chiến dịch Hoàng Diệu - mùa đông 1950) của Liên Khu V. Trước đó, vào đầu năm 1950, trên cương vị Tiểu đội trưởng Công binh, ông Lữ Tấn Xa vinh dự được cấp trên tin tưởng giao nhiệm vụ trinh sát, chuẩn bị đánh lô cốt Gò Ông Tự.
Nhận nhiệm vụ ông Lữ Tấn Xa cùng đồng chí của mình là ông Lợi và đồng chí xã đội trưởng Hoà Liên đi trinh sát tình hình, sau đó về báo cáo với Ban Chỉ huy. Được Ban Chỉ huy giao cho trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tiêu diệt mục tiêu, ông Lữ Tấn Xa cùng ông Lợi đã chuẩn bị 30kg thuốc nổ. Khi đến gần lô cốt địch, phân công ông Lợi canh gác và theo dõi tình hình ở vòng ngoài, ông Xa trực tiếp mang thuốc nổ bí mật di chuyển vào hàng rào trong cùng của lô cốt địch, đặt và cài kíp nổ. Địch phát hiện, đại liên trong lô cốt điên cuồng nhả đạn ra bên ngoài, nhưng ông Xa vẫn quyết định chạy lên kiểm tra lại thuốc nổ, dây cháy chậm để đảm bảo chắc chắn và đánh địch hiệu quả.
Khi ông Xa về vị trí an toàn, ông Lợi kích nổ, cả lô cốt địch nổ tung, 9 tên địch phải đền mạng.
Một trận đánh khác là trận tham gia tiêu diệt cứ điểm KonPlong – 1952. Đây là là trận đánh công sự thắng lợi đầu tiên của Liên khu V và là lần đầu tiên Quân đội ta sử dụng SKZ 60 để diệt lô cốt.
Ngày 5/8/1951, ông Lữ Tấn Xa được ông Huỳnh Tựu, Đại đội trưởng giao nhiệm vụ giữ khẩu SKZ60. Lần đầu tiên được sử dụng SKZ60, ông Lữ Tấn Xa đã vận dụng những kiến thức đã được huấn luyện để là quen và làm chủ vũ khí.
Nhận nhiệm vụ tiêu diệt lô cốt của Trung tâm sở chỉ huy địch ở cứ điểm Kon Plông nhằm mở cửa cho bộ binh xung phong đánh chiếm, 2 giờ sáng ngày 6/8/1951, trong lúc đại liên địch đang bắn dữ dội, ông Lữ Tấn Xa đã bí mật di chuyển tiếp cận mục tiêu, bình tĩnh quan sát, chọn vị trí thích hợp và nổ súng tiêu diệt được 9 tên địch, phá sập lô cốt, tạo điều kiện cho bộ binh xung phong, nổ súng làm chủ hoàn toàn trận địa.
Trong trận này, ông Xa đã cùng đồng đội tiêu diệt 90 tên địch, trong đó có tên đồn trưởng, bắt sống 195 tên, thu được 200 súng các loại, 20 tấn đạn và nhiều quân trang, quân dụng. Cũng trong trận đánh này, ông Lữ Tấn Xa đã bị thương ở ngực, bây giờ mảnh đạn vẫn còn trong người và được Nhà nước công nhận thương binh 3/4.
Một trận chiến đấu nữa là trận tham gia tiêu diệt cứ điểm Túy Loan. Theo đó, vào ngày 19/8/1952, là xạ thủ SKZ- ông Lữ Tấn Xa cùng đồng đội trong Tiểu đoàn trợ chiến được Trung đoàn cử tăng cường cho Tiểu đoàn 365 đánh tiêu diệt cứ điểm Túy Loan - Một cứ điểm mạnh của địch trong hệ thống phòng thủ Tây Nam Đà Nẵng. 23 giờ 40 phút cùng ngày, sau tiếng nổ của bộc phá làm hiệu lệnh tấn công, ông Xa đã cùng đồng đội dội các loại SKZ vào lô cốt địch, phá tan hệ thống giao thông hào, phá sập hầm ngầm và các ổ đề kháng của địch. Sau hơn một giờ chiến đấu, bộ phận SKZ của ông Lữ Tấn Xa đã góp phần cùng đơn vị tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Túy Loan, khơi thông con đường liên lạc của ta từ vùng tự do phía Nam ra vùng tạm chiếm phía Bắc.
Sau trận Tuý Loan một tháng, ngày 25/9/1952 ông Lữ Tấn Xa cùng đồng đội tiếp tục tham gia trận đánh tiêu diệt đồn Nhất – Hải Vân Quan (trên đỉnh đèo Hải Vân - Đà Nẵng). Tại đồn này, quân số của địch không đông nhưng nằm trên đỉnh đèo nên địa hình hiểm trở, khó tiếp cận. Ông Xa đã cùng đồng đội vượt mọi khó khăn gian khổ, tiếp cận mục tiêu, trinh sát kỹ lưỡng, giúp bộ đội bí mật di chuyển tiếp cận hàng rào cuối cùng, đặt 20kg bộc phá. Sau khoảng 2h tấn công mãnh liệt, ta đã tiêu diệt hoàn toàn đồn Nhất, diệt nhiều địch, bắt sống được 02 tên quan hai của Pháp, thu 4 trọng liên 20 ly, nhiều tiểu liên, súng trường và quân trang, quân dụng.
Tiếp nối những chiến công đầy anh dũng, tháng 01/1954, Tiểu đoàn 59 được Bộ Chỉ huy chiến dịch giao diệt đồn Kon Rẫy. Cùng lúc đó tiểu đoàn 365 được giao đánh đồn Măng Đen và theo quy ước, Kon Rẫy chỉ được nổ súng sau Măng Đen.
Khi Tiểu đoàn 59 chưa tiếp cận mục tiêu thì Măng Đen đã nổ súng nên địch ở Kon Rẫy đã tăng cường đề phòng. Đến lúc Tiểu đoàn 59 tiếp cận mục tiêu thì địch trong đồn bắn ra ác liệt.
Được Đại đội trưởng Vũ Kim Thành giao nhiệm vụ giữ hoả lực ĐKZ để tiêu diệt địch trong cứ điểm, ông Lữ Tấn Xa đã băng qua lửa đạn, chọn vị trí, tiếp cận mục tiêu, nổ súng tiêu diệt được 10 tên địch, tạo điều kiện cho lực lượng ta đặt bộc phá mở cửa mở, đột kích vào giải quyết trận đánh. Trận đánh kéo dài đến rạng sáng hôm sau thì kết thúc. Kết quả, ta đã diệt được nhiều tên địch, thu nhiều vũ khí, làm chủ hoàn toàn cứ điểm Kon Rẫy.
Từ năm 1951 - 1954, được sự phân công của tổ chức, trên cương vị từ Tiểu đội phó, Tiểu đội trưởng, Trung đội phó, Trung đội trưởng thuộc tiểu đoàn 59, Trung đoàn 803/Liên khu V, ông Lữ Tấn Xa đã tham gia nhiều trận đánh. Bản thân ông đã trực tiếp cầm súng tiêu diệt hơn 40 tên địch, được Đại hội Chiến sĩ thi đua Liên khu V tuyên dương “Chiến sĩ giết giặc giỏi”, được đơn vị cử ra Hà Nội gặp Bác Hồ và dự lễ Tuyên dương Anh hùng năm 1954.
Từ 1955 - 1958, với những kết quả đã đạt được trong quá trình chiến đấu, ông Lữ Tấn Xa được tổ chức phân công tập kết ra miền Bắc học tập và xây dựng Quân đội. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ học tập, tháng tháng 1/1959 ông được tổ chức phân công vào Nam để tiếp tục công tác tại đơn vị X200 - B3 (Tiểu đoàn pháo binh) trên địa bàn tỉnh Gia Lai - Kon Tum, đảm nhiệm chức vụ Đại đội trưởng. Với chức trách, nhiệm vụ được giao, trên cương vị Chỉ huy Đại đội, ông Lữ Tấn Xa đã chỉ huy và trực tiếp tham gia đánh trận Ba-Lai-Sin tiêu diệt 01 tiểu đoàn ngụy quân biệt kích của địch.
Năm 1962, ông trực tiếp chỉ huy và tham gia trận đánh Đăk Tăng tiêu duyệt 01 trung đội Ngụy quân và trực tiếp tiêu diệt hơn 09 tên ngụy. Sau trận đánh này, ông Lữ Tấn Xa vinh dự được Bộ Tư lệnh Liên Khu V tặng danh hiệu “Chiến sĩ giết giặc giỏi” hạng Nhất.
    |
 |
| Với những chiến công và thành tích của mình, ông Lữ Tấn Xa được tặng nhiều giấy khen, bằng khen và nhiều Huân, Huy chương do Đảng, Nhà nước, Quân đội trao tặng. Ông đã cùng các đồng đội lập nên những trang sử vẻ vang, hào hùng của Tiểu đoàn 59, đóng góp to lớn vào sự nghiệp giải phóng đất nước, làm rạng danh Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng. |
Từ năm 1963 đến 1965, ông Lữ Tấn Xa tiếp tục công tác tại Trung Đoàn 310 và được điều động về giữ chức Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 365, trung Đoàn 320. Trên cương vị Tham mưu trưởng Tiểu đoàn, ông Xa đã đã trực tiếp chỉ huy Đại đội 1 thuộc Tiểu đoàn 5 chặn đầu và tiêu duyệt xe tăng M41, 02 xe M108, bắn rơi 01 máy bay trinh sát của địch.
Với thành tích xuất sắc, ông Lữ Tấn Xa được Trung đoàn 320 biểu dương chỉ huy hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Từ năm 1966 – 1968, ông được chuyển về công tác tại Trung đoàn 33 đứng chân tại tỉnh Đăk Lắk. Trên cương vị là Tiểu đoàn trưởng/d39/e33/fl, ông Lữ Tấn Xa đã chỉ huy và trực tiếp tham gia nhiều trận đánh và tiêu diệt nhiều tên địch. Tết Mậu Thân năm 1968, ông đã chỉ huy Tiểu đoàn đánh vào Sở Chỉ huy Tiểu đoàn của ngụy và tiêu diệt 400 tên địch đang huấn luyện.
Từ năm 1969 - 1971, ông Lữ Tấn Xa được tổ chức điều động về Trung đoàn 12, giữ chức vụ Trung đoàn phó - Kiêm Tham mưu trưởng, đứng chân ở Miền Đông Nam Bộ. Trong thời gian này, ông đã chỉ huy Trung đoàn 12 đánh và đã tiêu diệt 01 Tiểu đoàn Mỹ tại Sác Con Trăng.
Từ năm 1972 - 1976, ông được điều động làm Trợ lý Tác chiến của Miền để chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công giải phóng Sài Gòn. Đến 30 tháng 4 năm 1975, ông Lữ Tấn Xa được phân công về công tác tại Liên Khu 5, giữ chức vụ Trung đoàn phó, Kiêm Tham mưu trưởng Trung đoàn 859 Quân khu V, Huấn luyện 3.700 quân tại Sân bay Nước Mặn, Quảng Nam - Đà Nẵng.
Năm 1977 đến năm 1978, ông được cử đi học tại Học viện Đà Lạt.
Năm 1979, chiến tranh biên giới phía Bắc diễn biến phức tạp, được sự tín nhiệm của lãnh đạo cấp trên, ông Lữ Tấn Xa được tổ chức phân công ra Hà Nội và về công tác tại Quân Khu 4, giữ chức vụ Đảo trưởng Đảo Cồn Cỏ.
Từ năm 1980 đến 1986, ông được điều động về công tác tại Trung đoàn 3, Sư đoàn 359 Quân khu V để tham gia đánh Pôl-Pốt. Sau đó ông nghỉ hưu về địa phương.
Với những chiến công trên, ông Lữ Tấn Xa đã được tặng nhiều giấy khen, bằng khen và nhiều Huân chương, Huy chương cao quý./ .