Sáng 25/3, Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7 cho ý kiến dự án Luật Công nghiệp công nghệ số.
 |
 |
| Đại biểu Trần Văn Khải phát biểu thảo luận tại hội nghị. |
Quản lý quá thận trọng sẽ khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới
Phát biểu ý kiến, đại biểu Trần Văn Khải, Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhấn mạnh, trong bối cảnh Quốc hội được giao nhiệm vụ hoàn thiện thể chế cho lĩnh vực công nghiệp công nghệ số trong năm 2025, việc xây dựng và ban hành luật này sẽ tạo nền tảng pháp lý vững chắc, góp phần đưa chủ trương của Đảng đi vào thực tiễn, đồng thời thúc đẩy ngành công nghiệp công nghệ số trở thành động lực tăng trưởng mới của đất nước.
Đánh giá cao Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã tiếp cận tương đối toàn diện các nội dung dự án luật, song đại biểu Trần Văn Khải nhấn mạnh ba vấn đề trọng tâm cần tiếp tục hoàn thiện để luật thực sự cụ thể hóa đầy đủ tinh thần đột phá của Nghị quyết 57.
Đại biểu Trần Văn Khải nêu rõ: Nghị quyết 57 yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy quản lý, tránh cách tiếp cận “không quản được thì cấm", mở đường cho công nghệ mới thông qua các cơ chế thử nghiệm có kiểm soát. Tuy nhiên, ông cho rằng quy định tại dự thảo luật về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát của dự thảo vẫn còn quá hẹp, bỏ sót nhiều lĩnh vực đổi mới sáng tạo; đồng thời liệt kê nhiều điều cấm rất chung chung và đặt thêm một số điều kiện kinh doanh.
“Cách quản lý quá thận trọng này sẽ kìm hãm đổi mới sáng tạo, khiến doanh nghiệp e ngại thử nghiệm công nghệ mới tại Việt Nam” – đại biểu nhận định. Từ đó, kiến nghị mở rộng phạm vi thử nghiệm đối với mọi sản phẩm, dịch vụ công nghệ số chưa có quy định pháp luật điều chỉnh; đơn giản hóa thủ tục phê duyệt thử nghiệm; lược bỏ các điều cấm, điều kiện không thực sự cần thiết. Đồng thời, cần trao quyền cho Chính phủ được tạm thời cho phép triển khai thí điểm công nghệ, mô hình mới chưa có luật điều chỉnh (báo cáo Quốc hội sau) để nắm bắt kịp thời cơ hội phát triển.
Đại biểu cũng nhấn mạnh, Nghị quyết 57 xác định rõ: dữ liệu số là “tư liệu sản xuất mới”, là nền tảng cho phát triển kinh tế số. Tuy nhiên, dự thảo luật chưa thể hiện rõ chủ trương này; chủ yếu thiên về quản lý kỹ thuật mà thiếu cơ chế khai thác, chia sẻ dữ liệu một cách hiệu quả. Chẳng hạn, không có điều khoản nào thúc đẩy việc mở dữ liệu công hoặc phát triển thị trường dữ liệu. Cách tiếp cận thận trọng này dẫn đến "mỏ vàng dữ liệu" chưa được khai thác, doanh nghiệp thiếu nguyên liệu phát triển trí tuệ nhân tạo, làm giảm sức cạnh tranh.
Đại biểu đề xuất bổ sung các quy định thúc đẩy kinh tế dữ liệu: nguyên tắc "dữ liệu mở" và chia sẻ dữ liệu giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp; hình thành các trung tâm, sàn giao dịch dữ liệu. Đồng thời giao Chính phủ quy định danh mục dữ liệu mở và cơ chế bảo đảm an toàn, quyền riêng tư khi chia sẻ dữ liệu, qua đó tạo động lực cho công nghiệp dữ liệu phát triển đúng tinh thần Nghị quyết 57.
Đề nghị bổ sung các chính sách thu hút nhân tài mang tính đột phá
Quan tâm đến về chính sách nhân tài và phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao, đại biểu cho rằng, dự thảo luật còn thiếu các cơ chế mang tính đột phá, chưa đáp ứng yêu cầu cạnh tranh thu hút chất xám trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Đại biểu nêu rõ: "Luật chưa có quy định miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia công nghệ cao, hay tạo thuận lợi về thủ tục lưu trú dài hạn cho chuyên gia nước ngoài. Cũng thiếu chính sách thu hút sinh viên giỏi vào các ngành công nghệ chiến lược. Những hạn chế này khiến chúng ta khó cạnh tranh thu hút chất xám, nguồn nhân lực chất lượng cao tiếp tục thiếu hụt”.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung các chính sách nhân tài mang tính đột phá: miễn, giảm thuế thu nhập cho chuyên gia công nghệ; đơn giản hóa thủ tục lưu trú cho chuyên gia nước ngoài và tăng cường hỗ trợ đào tạo nhân tài công nghệ số. Những giải pháp này sẽ thể chế hóa định hướng Nghị quyết 57, tạo lợi thế cho Việt Nam trong cạnh tranh nhân lực chất lượng cao.
Phân tích những vấn đề trọng tâm trên, đại biểu đề nghị Quốc hội, các cơ quan soạn thảo xem xét tiếp thu các kiến nghị để chỉnh lý dự thảo Luật Công nghiệp Công nghệ số, bảo đảm luật này thực sự thể chế hóa hiệu quả Nghị quyết 57, tạo đột phá, thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước./.