Di sản liên vùng đầu tiên giữa hai tỉnh thành
Vào 17h40 ngày 16/9/2023 giờ địa phương (21h ngày 16/9 giờ Việt Nam) tại Thủ đô Riyadh, nước Cộng hoà Ả rập Xê út, UNESCO đã chính thức công nhận Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là Di sản Thiên nhiên Thế giới. Đây là di sản liên vùng đầu tiên giữa hai tỉnh thành ở Việt Nam.
Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà nằm ở phía Đông Bắc Việt Nam, nơi được mệnh danh là “hòn ngọc của vịnh Bắc Bộ”, núi rừng hùng vĩ và biển đảo bao la. Các khu vực tự nhiên có diện tích vùng lõi là 65.650ha, vùng đệm có diện tích 34.140ha. Vịnh Hạ Long thuộc tỉnh Quảng Ninh và quần đảo Cát Bà thuộc thành phố Hải Phòng. Nơi đây sở hữu nhiều danh hiệu quốc gia, quốc tế quan trọng như: Di tích quốc đặc biệt Vịnh Hạ Long; Di tích quốc gia đặc biệt danh lam thắng cảnh Quần đảo Cát Bà; Vườn quốc gia Cát Bà; Vịnh Lan Hạ là một trong những vịnh đẹp nhất thế giới; khu bảo tồn biển; khu dự trữ sinh quyển thế giới Quần đảo Cát Bà; Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long (năm 1994 và năm 2000).
 |
| Du thuyền trên vịnh Lan Hạ. |
Quần đảo Cát Bà đã được xếp hạng Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt vào năm 2013. Vịnh Hạ Long cũng đã vinh dự được UNESCO công nhận là Di sản tự nhiên thế giới lần thứ 2 vào năm 2020.
Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được UNESCO công nhận Di sản Thế giới, bởi nơi đây chứa đựng các khu vực có vẻ đẹp thiên nhiên bao gồm các đảo đá vôi có thảm thực vật che phủ và các đỉnh nhọn núi đá vôi nhô lên trên mặt biển. Cảnh trí ngoạn mục không bị tác động của các đảo có thảm thực vật che phủ, hồ nước mặn, đỉnh nhọn núi đá vôi với các vách dựng đứng nhô lên trên biển. Với 1.133 hòn đảo đá vôi muôn hình, muôn vẻ (775 đảo đá vôi thuộc Vịnh Hạ Long và 358 đảo đá vôi thuộc Quần đảo Cát Bà) được bao phủ bởi thảm thực vật phong phú trên mặt nước lấp lánh màu ngọc bích, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà hiện lên như một bàn cờ bằng đá quý; nước non trùng điệp, thanh bình; những bãi cát trắng mịn, tinh khôi.
Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà được xem là bảo tàng địa chất, chứa đựng những di sản với giá trị nổi bật toàn cầu, nơi chứng kiến những thay đổi đặc trưng trong lịch sử phát triển của Trái đất. Vùng biển Hạ Long - Cát Bà gồm nhiều hệ tầng trầm tích lục nguyên và cacbonat, có tuổi từ nguyên đại Cổ sinh đến Tân sinh. Nhiều hệ tầng trầm tích ở khu vực này chứa đựng các vết tích cổ sinh vật dưới các dạng hóa thạch khác nhau, trong đó có những nhóm ngành động, thực vật đã tuyệt diệt hoặc gần như tuyệt diệt trên trái đất…
Với sự giao thoa của núi rừng và biển đảo, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà là một khu vực tiêu biểu, có mức độ đa dạng cao của Châu Á khi sở hữu 7 hệ sinh thái biển - đảo, nhiệt đới, cận nhiệt đới liền kề, kế tiếp nhau phát triển bao gồm: hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh; hệ sinh thái hang động; hệ sinh thái rừng ngập mặn; hệ sinh thái bãi triều; hệ sinh thái rạn san hô; hệ sinh thái đáy mềm; hệ sinh thái hồ nước mặn. Các hệ sinh thái này đại diện cho các quá trình sinh thái và sinh học vẫn đang tiến hóa và phát triển, thể hiện qua sự đa dạng của các quần xã động thực vật.
Sở hữu khu rừng trên biển lớn nhất Việt Nam với diện tích hơn 17.000 ha cùng các hệ sinh thái đa dạng, Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà còn là điểm cư ngụ của 4.910 loài động thực vật trên cạn và dưới biển, trong số này có tới 198 loài thuộc Danh lục Đỏ IUCN, 51 loài đặc hữu. Diện tích rừng nguyên sinh vào khoảng 1.045,2 ha trên đảo Cát Bà là một trong những nhân tố quan trọng làm nên giá trị sinh thái và đa dạng sinh học của khu vực đề cử.
Đặc biệt, Voọc Cát Bà (Trachypithecus poliocephalus) là loài quý hiếm, nằm trong danh sách các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất và được ghi vào Sách Đỏ thế giới. Đến nay, còn khoảng 60-70 cá thể phân bố duy nhất ở Cát Bà, không còn nơi nào khác trên thế giới xuất hiện loài này.
Hợp tác bảo tồn di sản
Quần đảo Cát Bà trở thành Di sản thế giới cũng đồng thời được kỳ vọng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Cát Bà, quảng bá và nâng cao hình ảnh, vị thế đất nước, thu hút các lĩnh vực đầu tư kinh tế sinh thái.
 |
| Vịnh Hạ Long. |
Việc mở rộng Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long bao gồm cả Quần đảo Cát Bà sẽ tăng thêm giá trị vốn có của di sản, được minh chứng qua sự hài hòa về cảnh quan, địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và đa dạng về các loài động thực vật. Các giá trị nổi bật toàn cầu của khu vực được xác định gồm các kiến tạo vật lý và sinh học, các kiến tạo địa chất, địa lý và là môi trường sống của các loài động, thực vật bị đe dọa theo quan điểm thẩm mỹ, khoa học và bảo tồn.
Tuy nhiên, di sản thiên nhiên thế giới cũng đang phải đối diện với không ít thách thức, trong đó có rác thác. Mới đây, một lượng lớn phao xốp, rác thải nhựa được dùng để nuôi hàu, hà được xả ra biển trong quá trình tháo dỡ, di dời các lồng bè trên vịnh Hạ Long và vịnh Lan Hạ. Điều này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến cảnh quan và môi trường của di sản thiên nhiên thế giới; đồng thời còn gây cản trở việc lưu thông của các tàu, thuyền trên các luồng tuyến.
Khai thác tiềm năng từ di sản nhưng không thể bỏ quên nhiệm vụ bảo vệ, bảo tồn di sản, vì thế nỗi lo ô nhiễm nguồn nước biển là vấn đề hai địa phương này cần quan tâm, chú trọng trong quy trình hợp tác phát triển một cách bài bản, dài hơi.
Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng Hoàng Minh Cường, thành phố sẽ ký kết cụ thể với tỉnh Quảng Ninh về quy hoạch, bảo vệ di sản, tuyên truyền, phát huy giá trị của di sản đến với bạn bè trong nước, quốc tế.
Bà Nguyễn Thùy Yên, Phó Giám đốc Sở Du lịch Quảng Ninh khẳng định, Vịnh Hạ Long – Quần đảo Cát Bà chính thức được UNESCO ghi danh là di sản thiên nhiên thế giới tạo nên giá trị điểm đến du lịch độc đáo liên tỉnh. Trong thời gian tới, hai địa phương sẽ bảo tồn và phát huy giá trị di sản đồng thời đẩy mạnh công tác quảng bá xúc tiến, để kích cầu du lịch, thu hút mạnh mẽ đầu tư, phát triển các giá trị di sản. Từ đó, đưa vịnh Hạ Long và quần đảo Cát Bà trở thành điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước.
Mùa cao điểm đón khách quốc tế ở Việt Nam đang bắt đầu. Với việc vịnh Hạ Long - quần đảo Cát Bà được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới, cùng chính sách thị thực điện tử thông thoáng, ngành Du lịch kỳ vọng sẽ tạo được sức hút, giúp lượng khách quốc tế có sự tăng trưởng mạnh trong năm nay.