'Bám đất, bám rừng'” phát triển cây dược liệu

Anh Nguyễn Quốc Hoàng, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Tiên Phong, khởi nghiệp bằng mô hình trồng và phát triển cây dược liệu bản địa.

Tuổi thơ của Nguyễn Quốc Hoàng gắn với những ngày theo ông bà lên rừng hái lá thuốc, đào củ, tìm măng. Nhờ đó, anh sớm thuộc tên nhiều loại cây, biết cách nhận diện dược tính và sơ chế theo kinh nghiệm dân gian. Anh cho rằng, nếu được khai thác đúng hướng, cây rừng quê mình hoàn toàn có thể mang lại giá trị kinh tế bền vững.

Sau một thời gian đi làm để tích lũy vốn và kinh nghiệm, năm 2015 anh Hoàng quyết định trở về Yên Trạch, bắt đầu trồng dược liệu. Diện tích ban đầu chỉ khoảng 1ha, chủ yếu là những loài cây quen thuộc với đồng bào miền núi. Nhờ kiên trì và có định hướng rõ ràng, đến nay vùng trồng đã mở rộng lên 7ha, với các cây như mướp đắng rừng, khôi nhung, kim tiền thảo, ba kích, cà gai leo.

Năm 2018, HTX Nông nghiệp Tiên Phong được thành lập với 15 thành viên, trong đó có 11 người là đồng bào dân tộc thiểu số. Chuyển từ công việc kỹ thuật sang sản xuất nông nghiệp, Hoàng gặp nhiều khó khăn do thiếu kinh nghiệm thực tế, thiếu nhân lực và sự dè dặt của người dân khi tiếp cận mô hình mới. Không nản chí, anh chủ động tham gia các lớp tập huấn, tự học kỹ thuật, đồng thời trực tiếp xuống vườn cùng bà con để từng bước hoàn thiện quy trình sản xuất.

Nhờ kiên trì, mô hình trồng và chế biến mướp đắng rừng theo hướng hữu cơ của HTX dần đi vào ổn định. Quy trình sản xuất được kiểm soát từ khâu trồng, thu hoạch đến sấy khô và đóng gói, bảo đảm giữ được dược tính và hương vị tự nhiên.

Năm 2024, sản phẩm trà mướp đắng rừng của HTX Tiên Phong được công nhận đạt OCOP 3 sao, đánh dấu bước tiến quan trọng trong xây dựng thương hiệu dược liệu bản địa.

Anh Nguyễn Quốc Hoàng vinh dự được tuyên dương là thanh niên tiêu biểu, có uy tín và tấm gương khởi nghiệp thành công vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025.

Hiện nay, HTX tạo việc làm thường xuyên cho hơn 10 lao động, cùng 20-30 lao động thời vụ; thu nhập bình quân đạt từ 6-8 triệu đồng/người/tháng. Doanh thu hằng năm của HTX đạt hơn 1 tỷ đồng và tăng đều qua từng năm. Ngoài trà mướp đắng rừng, HTX đã phát triển khoảng 15 sản phẩm khác như: Cao dược liệu, trà túi lọc, tinh chất hỗ trợ sức khỏe... đều có tem truy xuất nguồn gốc và chứng nhận an toàn thực phẩm.

Thông qua liên kết sản xuất và tiêu thụ, nhiều hộ dân trong xã đã mạnh dạn chuyển một phần diện tích sang trồng cây dược liệu, với mức thu nhập tăng thêm từ 60-80 triệu đồng/năm. Đáng chú ý, HTX lựa chọn trồng dược liệu dưới tán rừng, tận dụng những diện tích phù hợp mà không phá vỡ hệ sinh thái. Cách làm này vừa góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, vừa tạo sinh kế ổn định cho người dân sống gần rừng, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xanh.

Theo anh Nguyễn Quốc Hoàng, mục tiêu khởi nghiệp không chỉ là phát triển kinh tế mà còn nhằm gìn giữ các bài thuốc truyền thống của người Tày. Để mở rộng thị trường, HTX cần tiếp tục hoàn thiện các chứng nhận như VietGAP, hữu cơ và hệ thống quản lý chất lượng đồng bộ. Vì vậy, yếu tố bền vững luôn được đặt lên hàng đầu, phát triển có kiểm soát, không đánh đổi môi trường lấy lợi nhuận.

Câu chuyện của anh Nguyễn Quốc Hoàng và HTX Nông nghiệp Tiên Phong là minh chứng cho hướng đi đúng trong phát huy giá trị cây bản địa. Từ những loài cây quen thuộc của núi rừng, bằng tư duy mới và cách làm bài bản, mô hình kinh tế xanh đã hình thành, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và thúc đẩy phát triển địa phương.

Cuối tháng 11-2025, anh Nguyễn Quốc Hoàng vinh dự được Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tuyên dương là một trong 36 thanh niên dân tộc thiểu số tiêu biểu, có uy tín và khởi nghiệp thành công vùng miền núi. Trước đó, anh được Hội Nông dân tỉnh trao danh hiệu Nông dân Thái Nguyên xuất sắc năm 2025 và nhận Giải thưởng Lương Định Của năm 2024.