Chủ động thoát nghèo từ mô hình kinh tế nhỏ

Hợp tác xã sản xuất trà an toàn Thái Ninh (xã Vô Tranh) phát triển vùng chè theo hướng VietGAP và hữu cơ.

Một trong những mô hình tiêu biểu là Hợp tác xã (HTX) sản xuất trà an toàn Thái Ninh tại xã Vô Tranh, do anh Nguyễn Thái Ninh, sinh năm 1993, sáng lập. Nhận thấy chè địa phương có chất lượng tốt nhưng giá trị kinh tế còn thấp, sau khi tốt nghiệp đại học, anh Ninh quyết định trở về quê hương để làm chè theo hướng mới, chú trọng chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Thành lập năm 2017, HTX sản xuất trà an toàn Thái Ninh kiên trì theo đuổi phương châm sản xuất sạch, hướng tới VietGAP và hữu cơ;  không sử dụng thuốc trừ cỏ và hóa chất độc hại, thay thế bằng phân chuồng hoai mục, chế phẩm sinh học và quy trình chăm sóc tự nhiên. Cách làm này đòi hỏi nhiều công sức, song đổi lại là sản phẩm ổn định, an toàn và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

Bà Phạm Thị Thiện, một hộ liên kết với HTX, cho biết: Nhờ được hợp tác xã bao tiêu sản phẩm, gia đình tôi yên tâm sản xuất, có tích lũy và điều kiện chăm lo cho con cái học hành.

Song song với phát triển vùng nguyên liệu, HTX đầu tư khâu chế biến và xây dựng thương hiệu. Các dòng sản phẩm như trà búp, trà tôm nõn, trà thượng hạng hay trà tím được chế biến thủ công, đóng gói theo tiêu chuẩn. Trong đó, trà tím, giống chè địa phương có hàm lượng chất chống oxy hóa cao, được thị trường đón nhận với giá bán lên tới 1 triệu đồng/kg.

Theo thống kê của xã Vô Tranh, thu nhập từ cây chè của các hộ tham gia HTX tăng gấp 2-3 lần so với trước. Một số hộ sản xuất theo hướng hữu cơ đạt doanh thu từ 120-150 triệu đồng/năm, qua đó từng bước thoát nghèo và ổn định đời sống.

Không chỉ ở Vô Tranh, nhiều mô hình kinh tế nhỏ khác trên địa bàn tỉnh cũng đang phát huy hiệu quả. Tại xóm Đồng Phủ 1, xã Yên Trạch, gia đình anh Nguyễn Công Hoan, người dân tộc Tày, đã mạnh dạn chuyển đổi sinh kế từ trồng lúa, hoa màu sang nuôi ốc thương phẩm. Năm 2023, anh Hoan vay 100 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để đầu tư nuôi ốc trên diện tích 2.000m2. Thời gian đầu còn nhiều bỡ ngỡ, song nhờ được cán bộ khuyến nông hướng dẫn kỹ thuật, mô hình dần đi vào ổn định. Nuôi ốc từ 4-5 tháng là có thể thu hoạch, chi phí giống thấp, vốn đầu tư vừa phải. Với giá bán từ 58-60 nghìn đồng/kg, mỗi vụ anh thu lãi trên 50 triệu đồng.

Mô hình nuôi ốc không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, thời gian quay vòng nhanh, phù hợp với hộ nghèo và cận nghèo. Từ hiệu quả thực tế, nhiều hộ dân ở Yên Trạch đang nghiên cứu, học tập để nhân rộng mô hình. Theo UBND xã Yên Trạch, đến hết tháng 10-2025, toàn xã còn 99 hộ nghèo, chiếm 1,8% và 165 hộ cận nghèo, chiếm 3,0%, vượt 150% kế hoạch tỉnh giao.

Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, các mô hình kinh tế nhỏ như trồng chè sạch, nuôi ốc, trồng chuối tiêu hay chăn nuôi quy mô gia trại đã góp phần hình thành tư duy chủ động thoát nghèo trong người dân. Khi được hỗ trợ tiếp cận vốn, kỹ thuật và thị trường, các mô hình này hoàn toàn có thể trở thành nền tảng cho giảm nghèo bền vững.