Nghị quyết do Liechtenstein đề xuất được gần 100 nước ủng hộ và bảo trợ trước khi được đưa ra Đại hội đồng lấy ý kiến. Trung Quốc, Pháp, Nga, Anh và Mỹ có quyền phủ quyết các nghị quyết của Hội đồng Bảo an, một quyền được ghi trong Hiến chương Liên hợp quốc và được trao cho họ vì vai trò chủ chốt của họ trong việc thành lập Tổ chức. Sau khi nghị quyết được đồng thuận thông qua vào ngày 26/4, bất kỳ hành động nào như vậy sẽ kích hoạt một cuộc họp của Đại hội đồng, nơi tất cả các thành viên của Liên hợp quốc có thể xem xét và bình luận về quyền phủ quyết.
Phát biểu thay mặt cho 83 quốc gia đồng bảo trợ nghị quyết, Đại sứ Liechtenstein tại Liên hợp quốc, Christian Wenaweser, đã trình bày dự thảo có tên “Quyền hạn thường trực đối với cuộc tranh luận của Đại hội đồng khi có quyền phủ quyết đối với Hội đồng Bảo an”, được thông qua mà không có biểu quyết.
Nghị quyết, sẽ có hiệu lực ngay lập tức, đặc biệt ưu tiên cho các quốc gia có quyền phủ quyết trong danh sách các diễn giả cho cuộc tranh luận sau đó của Đại hội đồng, do đó mời họ báo cáo về các tình huống khiến quốc gia có quyền phủ quyết.
Mặc dù không thay đổi được quyền phủ quyết của các nước ủy viên thường trực HĐBA nhưng nghị quyết này được kỳ vọng sẽ nâng cao tính minh bạch của HĐBA và buộc các nước có quyền phủ quyết phải thận trọng hơn khi sử dụng tới quyền lực này.
Kể từ năm 1946 tới nay, quyền phủ quyết của ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an đã được sử dụng 295 lần, trong đó Nga là nước sử dụng quyền này nhiều nhất với 143 lần. Trong cơ chế hiện nay của Liên hợp quốc, chỉ cần một trong 5 nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an dùng tới quyền phủ quyết thì Hội đồng Bảo an không thể ra được quyết sách gì cho dù đối với vấn đề khẩn cấp.
 |
| Phiên họp thứ 76 của Đại hội đồng LHQ đã thông qua nghị quyết với điều kiện là Đại hội đồng sẽ họp trong trường hợp có sự phủ quyết của Hội đồng Bảo an. (Ảnh: UN) |
Quyền phủ quyết đi kèm với trách nhiệm làm việc
Liechtenstein bắt đầu thực hiện sáng kiến xem xét lại quyền phủ quyết hơn hai năm trước, với một nhóm các quốc gia được lựa chọn. Đại sứ Wenaweser cho biết "do lo ngại ngày càng tăng" mà Hội đồng nhận thấy "ngày càng khó khăn" để thực hiện công việc theo nhiệm vụ của mình theo Hiến chương Liên hợp quốc, "trong đó việc tăng cường sử dụng quyền phủ quyết chỉ là biểu hiện rõ ràng nhất".
Lưu ý rằng tất cả các quốc gia thành viên đã giao cho Hội đồng Bảo an chịu trách nhiệm chính trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và đã đồng ý rằng Hội đồng hành động thay mặt họ, Đại sứ nhấn mạnh rằng với quyền phủ quyết, Hội đồng Bảo an có trách nhiệm làm việc để hiện thực hóa “mục đích và nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc tại mọi thời điểm”.
“Do đó, chúng tôi có quan điểm rằng toàn thể thành viên có thể lên tiếng khi Hội đồng Bảo an không thể hoạt động, phù hợp với chức năng và quyền hạn của Hội đồng này như được phản ánh trong Điều lệ” bao gồm cả mục 10 – Đại sứ Liechtenstein tại Liên hợp quốc, Christian Wenaweser nêu rõ.
Mục 10 quy định rằng Hội đồng có thể thảo luận về bất kỳ câu hỏi hoặc vấn đề nào trong phạm vi của Hiến chương hoặc quyền hạn và chức năng của bất kỳ cơ quan nào được cung cấp trong đó, và theo các quy định của Mục 12, "có thể đưa ra khuyến nghị cho các thành viên của Liên hợp quốc hoặc cho Hội đồng Bảo an hoặc cho cả hai về các câu hỏi hoặc vấn đề như vậy”.
Cam kết đa phương
Đại sứ của Liechtenstein tại Liên hợp quốc gọi văn bản là “sự thể hiện cam kết của chúng tôi đối với chủ nghĩa đa phương, với Tổ chức này và các cơ quan chính đi đầu”.
Ông nói thêm rằng "chưa bao giờ nhu cầu về chủ nghĩa đa phương hiệu quả lại mạnh mẽ như hiện nay", cũng như "nhu cầu đổi mới mạnh mẽ như vậy để bảo đảm vai trò trung tâm và tiếng nói của Liên hợp quốc trong vấn đề này".
Ông Wenaweser giải thích rằng văn bản lần đầu tiên được lưu hành tới các quốc gia thành viên vào ngày 3/3 và được cung cấp cho nhiều đối tượng hơn vào ngày 12/4, sau công tác vận động chính sách và tham vấn cá nhân và tập thể, trong khuôn khổ song phương và trong các nhóm khác nhau.
Vào ngày 19/4, văn bản này đã được thảo luận ở định dạng mở với tất cả các quốc gia quan tâm, những người đã giúp tinh chỉnh và cải thiện bản dự thảo.
Theo Đại sứ của Liechtenstein tại Liên hợp quốc, văn bản được thông qua là một nghị quyết "đơn giản, hợp lý và có ý nghĩa chính trị", sẽ làm sáng tỏ việc sử dụng quyền phủ quyết trong tương lai và cho phép tất cả các quốc gia thành viên đóng góp ý kiến./