Dữ liệu mới từ WHO cho thấy các quốc gia trên thế giới phần lớn đã không tiếp tục trì hoãn các dịch vụ phòng chống, xét nghiệm và điều trị bệnh sốt rét vào năm 2021. Tổng số ca mắc bệnh sốt rét trên toàn cầu ở mức 247 triệu vào năm 2021, so với 245 triệu vào năm 2020 và 232 triệu vào năm 2019.
Theo Báo cáo Sốt rét Thế giới năm nay, đã có 619.000 ca tử vong do sốt rét trên toàn thế giới vào năm 2021, thấp hơn so với con số 625.000 ca trong năm đầu tiên xảy ra đại dịch. Năm 2019, trước khi đại dịch xảy ra, số người chết là 568.000.
Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO cho biết: “Sau khi số ca mắc và tử vong do sốt rét gia tăng rõ rệt trong năm đầu tiên xảy ra đại dịch COVID-19 thì các quốc gia bị ảnh hưởng bởi bệnh sốt rét đã nỗ lực và có thể giảm thiểu tác động xấu nhất của việc gián đoạn các dịch vụ kiểm soát bệnh sốt rét liên quan đến COVID-19”.
 |
| Ở Ghana, một em bé được bảo vệ khỏi bệnh sốt rét nhờ màn tẩm thuốc chống côn trùng. (Ảnh:WB) |
Cam kết mạnh mẽ ở cấp quốc gia là chìa khóa thành công
Theo WHO, màn tẩm thuốc diệt côn trùng là công cụ kiểm soát véc-tơ chính được sử dụng ở hầu hết các quốc gia lưu hành bệnh sốt rét; và vào năm 2020, các quốc gia đã phân phối nhiều hơn bất kỳ năm nào được ghi nhận. Vào năm 2021, trong số 171 triệu màn được lên kế hoạch phân phối, 128 triệu (75%) đã được phân phối.
Tuy nhiên, WHO cho biết 8 quốc gia (Benin, Eritrea, Indonesia, Nigeria, Quần đảo Solomon, Thái Lan, Uganda và Vanuatu) đã phân phối dưới 60% màn tẩm thuốc diệt côn trùng của họ và 7 quốc gia (Botswana, Cộng hòa Trung Phi, Chad, Haiti, Ấn Độ, Pakistan và Sierra Leone) đã không phân phối bất kỳ chiếc màn nào.
Ngoài ra, việc phòng ngừa sốt rét theo mùa ở trẻ em sống tại những khu vực lan truyền bệnh sốt rét theo mùa cao ở châu Phi cũng được nỗ lực thực hiện. Vào năm 2021, việc tiếp tục mở rộng can thiệp này đã tiếp cận gần 45 triệu trẻ em mỗi đợt mắc sốt rét theo mùa ở 15 quốc gia châu Phi. Đây là mức tăng đáng kể từ 33 triệu vào năm 2020 và 22 triệu vào năm 2019.
Đồng thời, hầu hết các quốc gia đã cố gắng duy trì xét nghiệm và điều trị bệnh sốt rét trong giai đoạn đại dịch COVID-19. Bất chấp những thách thức về chuỗi cung ứng trong đại dịch, các quốc gia có bệnh sốt rét lưu hành đã phân phối một số lượng kỷ lục các xét nghiệm chẩn đoán nhanh cho các cơ sở y tế vào năm 2020. Vào năm 2021, các quốc gia đã phân phối 223 triệu xét nghiệm chẩn đoán nhanh, một mức tương tự như mức được ghi nhận trong giai đoạn trước đại dịch.
Nhiều mối đe dọa làm suy yếu các nỗ lực
Tổ chức Y tế Thế giới cũng chỉ ra rằng các quốc gia lưu hành bệnh sốt rét đã phân phối ước tính 242 triệu liệu pháp phối hợp dựa trên artemisinin (ACTs) trên toàn cầu vào năm 2021, tăng từ 239 triệu vào năm 2019.
Tuy nhiên, bên cạnh “câu chuyện thành công” này, WHO lưu ý vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là ở khu vực châu Phi, nơi ghi nhận khoảng 95% trường hợp mắc bệnh và 96% trường hợp tử vong trên toàn cầu vào năm 2021.
Tiến sĩ Matshidiso Moeti, Giám đốc khu vực châu Phi của WHO, cho biết: “Mặc dù đã đạt được những tiến bộ, nhưng khu vực châu Phi vẫn là khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi căn bệnh chết người này. Các công cụ mới và kinh phí để triển khai chúng là rất cần thiết để giúp chúng ta đánh bại bệnh sốt rét".
Về đầu tư, tổng kinh phí cho bệnh sốt rét năm 2021 là 3,5 tỷ USD. Đây là mức tăng so với hai năm trước, nhưng thấp hơn nhiều so với ước tính 7,3 tỷ USD cần thiết trên toàn cầu để tiếp tục con đường đánh bại bệnh sốt rét.
Nhiều lý do để hy vọng về một tương lai không còn bệnh sốt rét
Trong lĩnh vực này, WHO đang dựa vào một hệ thống nghiên cứu và phát triển vững chắc, điều này sẽ giúp phát triển một thế hệ công cụ mới để chống lại bệnh sốt rét. Đó là màn chống muỗi với sự kết hợp mới của thuốc diệt côn trùng, đồng thời cũng có những cải tiến khác trong kiểm soát véc-tơ, trong đó nhắm mục tiêu thu hút muỗi, thuốc xua đuổi không gian và kỹ thuật di truyền của muỗi.
Các xét nghiệm chẩn đoán mới cũng đang được phát triển, cùng với các loại thuốc thế hệ tiếp theo để giải quyết tình trạng kháng thuốc chống sốt rét. Từ cuối năm 2023, hàng triệu trẻ em sống ở các khu vực có tỷ lệ lưu hành cao cũng sẽ được hưởng lợi từ tác động cứu sống của vắc-xin sốt rét đầu tiên trên thế giới RTS,S. Các loại vắc-xin sốt rét khác cũng đang được phát triển.
Theo Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus, chúng ta phải đối mặt với nhiều thách thức, nhưng có nhiều lý do để hy vọng. “Bằng cách tăng cường phản ứng, hiểu biết và giảm thiểu rủi ro, xây dựng khả năng phục hồi và đẩy nhanh nghiên cứu, chúng ta có mọi lý do để mơ về một tương lai không còn bệnh sốt rét” – Tiến sĩ Tedros kết luận./.