Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm

Thủ tướng Phạm Minh Chính và ngài Sonexay Siphandone, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024 dự phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN

Phiên khai mạc đã nghe các phát biểu của ngài Sonexay Siphandone, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024; ngài Kao Kim Hourn, Tổng Thư ký ASEAN.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmao, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar, nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair… đã có thông điệp ghi hình gửi tới Diễn đàn.

Về phía Việt Nam có sự tham dự của Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung; Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn; Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Vũ Hải Hà; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và ngài Sonexay Siphandone, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024 cùng trưởng đoàn các nước ASEAN dự Diễn đàn

Theo Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, với chủ đề xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh và bền vững, lấy người dân làm trung tâm, tại Diễn đàn, các diễn giả chia sẻ ý tưởng mới và sáng tạo để lãnh đạo các nước ASEAN tham khảo trong quá trình xây dựng chiến lược, tầm nhìn của khu vực và mỗi nước, góp phần mang lại những lợi ích thiết thực cho người dân.

Trong đó, Diễn đàn tập trung thảo luận các giải pháp đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển với bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, bảo đảm an sinh xã hội; các doanh nghiệp đã chia sẻ nhiều ý tưởng kinh doanh, kết nối mạng lưới để tăng cường hợp tác đầu tư kinh doanh.

Phát biểu chào mừng gần 500 đại biểu tới dự Diễn đàn và dẫn đề cho Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, bàn về tương lai và hoạch định cho tương lai đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Thế giới ngày nay đang đứng trước những bước ngoặt lớn, trong đó nổi lên 3 xu hướng chiến lược: Một là, xu hướng cạnh tranh, phân tách ngày càng gay gắt giữa các nước lớn đang đặt ra những thách thức lớn đối với đoàn kết và hợp tác ở cả cấp độ khu vực và toàn cầu. Hai là, xu hướng phát triển bùng nổ của các công nghệ mới, số hóa vừa mở ra các cơ hội phát triển đột phá, vừa tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu, nhất là các nước đang phát triển và kém phát triển. Ba là, xu hướng phát triển bền vững, bao trùm và tăng trưởng xanh vừa là thời cơ, vừa là sức ép lớn, đòi hỏi chúng ta phải có tư duy, cách tiếp cận mới, mang tính toàn cầu, toàn dân, toàn diện, vì lợi ích lâu dài.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc Diễn đàn

Theo Thủ tướng, trong bối cảnh đó, sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển, có thể khẳng định chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt như hiện nay và cũng chưa bao giờ phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay.

ASEAN là hạt nhân thúc đẩy đối thoại, hợp tác và phát triển, là tâm điểm của hàng loạt sáng kiến liên kết ở khu vực, nhưng cũng là trọng điểm của cạnh tranh chiến lược gay gắt. Vai trò trung tâm của ASEAN được thừa nhận rộng rãi, nhưng có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả.

AEAN là khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới, nhưng chênh lệch trình độ phát triển còn đáng kể, mức độ hợp tác, liên kết nội khối còn chưa thật sự bền chặt. Thực tế đó đòi hỏi ASEAN càng cần phải có tầm nhìn chiến lược, toàn diện, nâng cao sự chủ động và khả năng thích ứng để nắm bắt cơ hội, hóa giải thách thức, phát triển ổn định, bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính Việt Nam cho biết, gần 3 thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, an ninh, kinh tế, quốc phòng; luôn nỗ lực hết mình vì Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, có vai trò, vị thế ngày càng cao trong khu vực và trên thế giới.

Con đường phát triển của Việt Nam trong tiến trình đổi mới, hội nhập luôn gắn liền với ASEAN và đã gặt hái được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực trong mối quan hệ chặt chẽ này. Thành công của Việt Nam khẳng định tính đúng đắn, chiến lược của các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước Việt Nam trong việc xây dựng 03 yếu tố nền tảng là xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đồng thời, tập trung thực hiện 06 trọng tâm: Đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa, là bạn, đối tác tin cậy, thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế vì mục tiêu hòa bình, phát triển; Chính sách quốc phòng “4 không”; Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả; Bảo đảm tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao đời sống của Nhân dân; Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, “văn hóa là sức mạnh nội sinh; văn hóa soi đường cho quốc dân đi; văn hóa còn thì dân tộc còn, văn hóa mất thì dân tộc mất”; Tăng cường phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Xuyên suốt quá trình đó, lấy con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, động lực, nguồn lực cho sự phát triển; phát huy tối đa trí tuệ, tài năng, phẩm chất, đạo đức của con người Việt Nam; không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội, an sinh xã hội, môi trường để đổi lấy tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Tuy nhiên, theo Thủ tướng, Việt Nam cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức vì là nước đang phát triển, có nền kinh tế đang chuyển đổi với quy mô khiêm tốn, độ mở cao, sức chống chịu còn hạn chế. Đây cũng là những thách thức chung mà nhiều quốc gia ASEAN phải đối mặt trên hành trình phát triển; đòi hỏi sự đoàn kết, tin tưởng, chung sức, đồng lòng của tất cả các nước thành viên cùng sự hợp tác, hỗ trợ của các đối tác, bạn bè quốc tế.

Thủ tướng kêu gọi ASEAN cùng kiên trì theo đuổi cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, toàn diện để ngôi nhà chung ASEAN vững vàng trong mọi hoàn cảnh.

Cho rằng, ASEAN đang hướng đến các mục tiêu đến năm 2045 với khát vọng về một Cộng đồng phát triển năng động, gắn kết và tự cường. Để hiện thực hóa Tầm nhìn ASEAN 2045, Thủ tướng đề nghị cần thực hiện 5 tăng cường.

Thứ nhất, ASEAN cần tăng cường đoàn kết, hợp tác, thống nhất trong đa dạng, nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, tự chủ chiến lược của ASEAN. Phát huy vai trò trung tâm ASEAN; đồng thời tôn trọng sự khác biệt, bảo đảm hài hòa lợi ích; kiên định lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề an ninh - phát triển của khu vực và thế giới.

Thứ hai, tăng cường tin cậy chiến lược trong ASEAN và trong quan hệ với các đối tác; góp phần ngăn ngừa xung đột, duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và thế giới.

Thứ ba, tăng cường chuyển đổi số, phát triển xanh; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, tạo ra các động lực tăng trưởng mới, bền vững cho ASEAN trong thời gian tới.

Thứ tư, tăng cường phát triển hài hòa, bền vững, bao trùm, lấy người dân là trung tâm, chủ thể, động lực, nguồn lực và là mục tiêu của sự phát triển. Không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.

Thứ năm, tăng cường huy động mọi nguồn lực xã hội, nhất là hợp tác công tư; tạo đột phá chiến lược về thể chế, nhân lực, hạ tầng và quản trị quốc gia, giúp ASEAN phát triển nhanh và bền vững.

Thủ tướng tin tưởng, ASEAN đã, đang và sẽ đóng góp ngày càng chủ động, tích cực hơn cùng cộng đồng quốc tế trong định hình tương lai của thế giới.

Với quan điểm “Ngày mai bắt đầu từ ngày hôm nay”, Thủ tướng khẳng định, Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực hơn nữa cùng các quốc gia thành viên, các đối tác và bạn bè của ASEAN chung tay viết tiếp những câu chuyện thành công, mở ra tương lai chiến lược mới cho một Cộng đồng ASEAN năng động, tự cường, đoàn kết, thống nhất trong đa dạng, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và thế giới, lấy con người làm trung tâm, là chủ thể, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone phát biểu tại Diễn đàn

Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone hoan nghênh và đánh giá cao ý tưởng tổ chức Diễn đàn trong năm 2024 của Thủ tướng Phạm Minh Chính khi Lào đang đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN; cho rằng Diễn đàn là sự kiện rất có ý nghĩa với sự tham gia, đóng góp ý kiến của đại diện các chính phủ, học giả, nhà nghiên cứu ở khu vực và thế giới, đồng thời thể hiện đóng góp chủ động, thiết thực của Việt Nam cho Cộng đồng ASEAN trong bối cảnh mới, giúp nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam tại khu vực và trên thế giới.

Ôn lại quá trình phát triển của ASEAN sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển cũng như các xu hướng, cơ hội, thách thức của ASEAN trong thời gian tới, Thủ tướng Sonexay Siphandone cho rằng, ASEAN cần sẵn sàng nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức vì Cộng đồng ASEAN và vì người dân ASEAN.

Thời gian tới ASEAN cần đề cao các nguyên tắc cơ bản của ASEAN; gắn kết nội khối, đề cao vai trò Trung tâm của ASEAN và luật pháp quốc tế; làm chủ vận mệnh của mình; duy trì ổn định, thúc đẩy hợp tác, phát triển; tăng cường các mục tiêu kinh tế; giảm khoảng cách phát triển; tăng trưởng bao trùm và bền vững… đóng góp vào quá trình phát triển bền vững của ASEAN và đem lại lợi ích cho người dân ASEAN.

Thủ tướng Sonexay Siphandone cho biết, Lào nỗ lực hết mình thực hiện tốt vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2024; hợp tác chặt chẽ với các nước ASEAN và các đối tác; tạo nền tảng vững chắc của ASEAN trong tương lai.

Trong phát biểu của mình, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn bày tỏ cảm ơn nồng nhiệt nhất đối với Việt Nam vì đã tổ chức Diễn đàn tương lai ASEAN lần đầu tiên này.

Ông cho rằng, Việt Nam có tầm nhìn xa và trông rộng về vấn đề này và việc tổ chức Diễn đàn tập trung vào tương lai của Asian sẽ rất là phù hợp với những gì ASEAN hiện đang theo đuổi trong việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và bốn phiên bản chiến lược của tầm nhìn. Kế hoạch này đã được bắt đầu trong thời gian Việt Nam đặt nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020, với việc các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN năm sau năm 2025 vào tháng 11/2022.

Diễn đàn Tương lai ASEAN lần này diễn ra rất kịp thời và rất là cấp thiết trước vô số thách thức mà khu vực và Chính phủ các nước thành viên ASEAN đang phải đối mặt. Con người luôn có xu hướng tập trung quá mức vào những thách thức trước mắt của ngày hôm nay, đến mức không có đủ thời gian để suy nghĩ thấu đáo về những gì sẽ trở lại cho chính mình.

Theo ông, phía trước, các chính phủ luôn ưu tiên tập trung vào những gì hiện đang cần và cấp bách. Như một số người đã nói, chính phủ luôn bận rộn “dập lửa”. Nhưng một diễn đàn như thế này, một một sáng kiến khởi xướng bởi thành viên của ASEAN sẽ rất hữu ích trong việc cung cấp cho chúng ta những suy nghĩ, kiến tạo và giúp ta có thể suy nghĩ thấu đáo về những gì phía trước và cần được đón đầu. ASEAN đang ngày càng đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc xác định lại các diễn biến toàn cầu, tiến trình toàn cầu. Như vậy, ASEAN không chỉ hướng nội mà phải hướng ngoại. Tuy nhiên ASEAN cần tiếp tục phải củng cố nội khối ngay cả khi hướng ra bên ngoài. Với vị thế của Việt Nam là thành viên chủ chốt của ASEAN về các vấn đề chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa và xã hội, Việt Nam có thể đóng một vai trò tiên phong trong một lĩnh vực nào đó.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres phát biểu qua video gửi tới Diễn đàn

Phát biểu qua video gửi tới Diễn đàn, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đánh giá các nước ASEAN đã xây dựng những nền kinh tế năng động, kiên cường và đầy đa dạng trong gần 6 thập kỷ qua.

Tổng thư ký Liên hợp quốc nhận định ASEAN đại diện cho tiếng nói mạnh mẽ của hoà bình, đối thoại thẳng thắn, giải trừ vũ khí, và không phổ biến vũ khí trên toàn cầu. Và Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ giúp khu vực phát triển bền vững và xác định mục tiêu cho quãng đường phía trước.

Đề cập đến Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai vào tháng 9 tới, ông Antonio Guterres khẳng định đây sẽ là cơ hội để thế giới đoàn kết và chia sẻ giải pháp nhằm hình thành tương lai tốt đẹp và thịnh vượng hơn.

“Các nước ASEAN có vai trò then chốt trong bối cảnh đó, và chúng tôi mong đợi nâng cao quan hệ đối tác với ASEAN lên tầm cao mới”, Tổng thư ký Liên hợp quốc bày tỏ kỳ vọng.

Trong thông điệp gửi tới Diễn đàn, Tổng thống Philippines Ferdinand Romualdez Marcos Jr, diễn biến địa chính trị trên thế giới gần đây đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với các tổ chức quốc tế và khu vực, bao gồm ASEAN, trong việc quản lý và giải quyết căng thẳng, cũng như hình thành kiến trúc an ninh khu vực và quỹ đạo phát triển khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. ASEAN cần bảo vệ trật tự quốc tế dựa trên quy tắc, đảm bảo hòa bình, thịnh vượng, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các quốc gia và dân tộc.

Philippines cam kết với các nguyên tắc của ASEAN về sự tôn trọng lẫn nhau đối với độc lập, chủ quyền, bình đẳng và toàn vẹn lãnh thổ các nước, không can thiệp, luôn giải quyết hòa bình tranh chấp, từ bỏ đe dọa hoặc sử dụng vũ khí và tôn trọng quyền con người.

Trong hơn 5 thập kỷ qua, ASEAN đã và đang trở thành trụ cột của hòa bình và ổn định khu vực, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin nhấn mạnh trong thông điệp chúc mừng Diễn đàn. Điều này cho phép chúng ta thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội. ASEAN hiện là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới và được ghi nhận rộng rãi là bên ủng hộ đối với chủ nghĩa khu vực và chủ nghĩa đa phương. Xây dựng tiềm lực khu vực, chúng ta nên hướng tới một ASEAN kết nối, bền vững, đoàn kết và tự cường hơn nhằm đạt được tương lai mà tất cả chúng ta đều mong muốn. Một ASEAN kết nối hơn là chìa khóa phát huy toàn bộ tiềm năng khu vực và nâng cao sức cạnh tranh toàn diện.

Trước đó, trong phát biểu chào mừng, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn bày tỏ vui mừng tham dự Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ nhất và lòng biết ơn sâu sắc về sự hiện diện và hỗ trợ mạnh mẽ của các đại biểu.

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn cho biết, thời điểm ASEAN bước sang thập kỷ thứ sáu tồn tại và phát triển cũng là lúc Hiệp hội đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới sau khi hoàn thành việc thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.

Đồng thời, thế giới đang trải qua những thay đổi sâu sắc. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn đã quay trở lại, khiến những diễn biến về địa chính trị trở nên phức tạp hơn bao giờ hết và có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định không chỉ tại khu vực của chúng ta mà còn ở phạm vị rộng hơn thế. Cùng với đó là những chuyển biến nhanh chóng trong tình hình kinh tế xã hội. Thế giới ngày nay sẽ rất khác trong 10 đến 15 năm tới.

Theo Bộ trưởng, chính bối cảnh toàn cầu và khu vực này đã thôi thúc Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra tuyên bố về việc Việt Nam sẽ đăng cai Diễn đàn Tương lai ASEAN tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 tại Jakarta vào tháng 9 năm ngoái.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Diễn đàn đối thoại 1.5 này hướng đến giải quyết những thách thức chung của khu vực, chẳng hạn như làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trước những thay đổi trong môi trường chiến lược, cách cân bằng những lợi ích đa dạng của các quốc gia thành viên, làm thế nào để đảm bảo sự hài hòa giữa đổi mới và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN. Và ASEAN và các đối tác có thể làm gì để đảm bảo tăng trưởng nhanh và bền vững cũng như xây dựng một cộng đồng ASEAN luôn đặt người dân làm trung tâm.

Bằng cách tụ hội nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà lãnh đạo, bộ trưởng, quan chức cấp cao, học giả, đại diện thanh niên và các tổ chức, diễn đàn hướng đến thúc đẩy trao đổi và thảo luận toàn diện, qua đó đưa ra ý tưởng và giải pháp có thể phục vụ nhu cầu của người dân một cách tốt nhất.

Do đó, Diễn đàn Tương lai ASEAN là sáng kiến cấp thiết nhằm tạo ra một nền tảng toàn diện hướng đến đối thoại thực chất và tìm ra giải pháp cho những vấn đề cấp bách và có tác động lớn đến tương lai của người dân ASEAN.

Người đứng đầu ngành Ngoại giao hy vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN có thể đóng vai trò là kênh cung cấp các ý tưởng và sáng kiến cho quá trình hoàn thiện và thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2045, đồng thời góp phần nâng cao tiếng nói của khu vực tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên hợp quốc sắp tới vào tháng 9 năm nay và hơn thế nữa. Sáng kiến sẽ là minh chứng cho sự tương hỗ giữa các nỗ lực chung khu vực và chương trình nghị sự toàn cầu, sự đóng góp tích cực của ASEAN trong nền quản trị toàn cầu và tái khẳng định cam kết của Hiệp hội là thành viên có trách nhiệm và chủ động của cộng đồng quốc tế.

Bộ trưởng kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ trở thành Diễn đàn thường niên của ASEAN. Bởi ASEAN và vì ASEAN, vì lợi ích của người dân ASEAN.

Với chủ đề “Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm”, Bộ trưởng cho rằng, Diễn đàn sẽ thể hiện những mối quan tâm và khát vọng chung. Đối với một khu vực có dân số gần 700 triệu người, tất cả đều khao khát một tương lai tốt đẹp hơn, tăng trưởng bền vững phải là trọng tâm trong chiến lược phát triển của chúng ta. ASEAN phải cố gắng tạo ra một cộng đồng không chỉ thúc đẩy tiến bộ kinh tế mà còn bảo đảm rằng nguồn lợi từ tăng trưởng được chia sẻ một cách công bằng giữa tất cả các dân tộc.

Khi tiến về phía trước, chúng ta hãy đón nhận các quan điểm và ý tưởng đa dạng được tổng hợp tại diễn đàn lần này. Thông qua các cuộc thảo luận cởi mở, toàn diện và hướng tới tương lai, chúng ta có thể khai thác trí tuệ tập thể của chính phủ, học giả, chuyên gia, doanh nghiệp, thanh niên và người dân để tạo ra các giải pháp và sáng kiến sáng tạo, hướng tới một ngày mai tươi sáng hơn.

Qua Diễn đàn, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn mong mỏi những bên tham gia nắm bắt cơ hội này để định hình một tương lai mà tất cả có thể tự hào - một tương lai mà mọi công dân ASEAN đều có thể được hưởng những lợi ích từ hòa bình, thịnh vượng và tiến bộ./.