Chiếc nôi của âm nhạc Việt Nam

Thứ ba, 22/12/2020 11:43
(ĐCSVN) – Trải qua quá trình 70 năm hình thành và phát triển, Viện Âm nhạc đã thực sự là chiếc nôi của âm nhạc Việt Nam mà nhiều nhà giáo, nhạc sĩ, nghệ sĩ, nhà lý luận phê bình đã trưởng thành, có những cống hiến cho nền âm nhạc dân tộc, sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước.

Chiếc nôi của âm nhạc Việt Nam

Tiền thân đầu tiên của Viện Âm nhạc là Ban Âm nhạc (thuộc Vụ Vǎn học nghệ thuật) được thành lập nǎm 1950. Qua quá trình xây dựng và phát triển, Viện có nhiều tên gọi khác nhau, thay đổi cơ cấu tổ chức trực thuộc: Ban Nghiên cứu Nhạc Vũ, Ban Nghiên cứu Âm nhạc (nằm trong Vụ Nghệ thuật), Viện Âm nhạc (nằm trong khối Âm nhạc và Múa) thuộc Bộ Văn hóa, Ban Nghiên cứu Âm nhạc (nằm trong Viện Nghệ thuật). Nǎm 1976, Viện Âm nhạc chính thức được tách riêng độc lập với tên gọi Viện Nghiên cứu Âm nhạc Việt Nam. Hiện, Viện Âm nhạc là đơn vị trực thuộc Học viện Âm nhạc Quốc gia trực thuộc Bộ Vǎn hóa – Thể thao và Du Lịch.

Viện Âm nhạc là cơ quan chuyên môn có chức năng thực hiện việc sưu tầm, lưu trữ, nghiên cứu, truyền bá nền âm nhạc truyền thống trong nước và quốc tế. Với vai trò trung tâm trong công tác sưu tầm vốn âm nhạc truyền thống của 54 dân tộc, Viện Âm nhạc đã tổ chức rất nhiều cuộc điền dã, sưu tầm âm nhạc dân gian trên khắp các bản làng từ vùng núi phía Bắc xuống châu thổ Bắc Bộ, qua dải đất ven biển miền Trung, lên Tây Nguyên vào tới miền Đông và miền Tây Nam Bộ. Toàn bộ hệ thống tư liệu quí giá này hiện đang được lưu giữ, bảo quản bằng các phương tiện công nghệ tiên tiến, hiện đại tại Viện Âm nhạc. Nǎm 1999, Viện Âm nhạc đã khai trương “Phòng trưng bày nhạc cụ truyền thống Việt Nam” lưu giữ hơn 150 nhạc cụ thuộc đủ bốn họ: màng rung, tự thân vang, hơi, dây với nhiều chi, nhánh nhạc cụ khác nhau của các dân tộc sống trên đất nước Việt Nam, trong đó có cả những hiện vật nhạc cụ từ thời cổ xưa như đàn đá, trống đồng, các nhạc cụ tre nứa…

leftcenterrightdel

Trụ sở của Viện Âm nhạc. (Ảnh: Viện Âm nhạc) 

Bên cạnh công việc sưu tầm, lưu trữ các tư liệu âm nhạc dân gian và truyền thống Việt Nam, Viện đã chủ động thực hiện hàng trăm đề tài nghiên cứu, xuất bản các sách, trong đó có các đề tài cấp quốc gia và cấp Bộ, những công trình nghiên cứu được Hội đồng khoa học đánh giá cao cả về tính lý luận và thực tiễn. Phần lớn các công trình đã được xuất bản thành sách. Nhiều công trình mang tính nghiên cứu chuyên sâu hay tổng kết đánh giá được đông đảo giới âm nhạc và xã hội quan tâm. Hằng nǎm, Viện Âm nhạc còn ra ba số tạp chí Nghiên cứu Âm nhạc bằng hai thứ tiếng Việt và Anh để thông báo các kết quả nghiên cứu khoa học về âm nhạc của các tác giả trong và ngoài Viện.

Song song với các hoạt động sưu tầm, nghiên cứu, xuất bản, Viện Âm nhạc còn thực hiện những hoạt động khoa học mang ý nghĩa xã hội như tổ chức các Hội thảo khoa học, Câu lạc bộ Tác giả – tác phẩm nhằm giới thiệu, truyền bá các thành tựu nghiên cứu và sáng tác âm nhạc.

Đặc biệt, Viện âm nhạc Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình là một trong hai đơn vị được Bộ Vǎn hóa – Thể thao và Du Lịch tin tưởng giao thực hiện nghiên cứu, hoàn thiện hồ sơ pháp lý, hồ sơ kỹ thuật… đề nghị UNESCO xét duyệt công nhận các loại hình nhạc dân gian, tín ngưỡng văn hóa… của Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Sau khi tham gia lập hồ sơ Nhã nhạc cung đình Huế và Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, Viện Âm nhạc đảm nhận vai trò chủ trì thực hiện các bộ hồ sơ trình UNESCO, lần lượt đưa Ca trù, Xoan, Đờn ca Tài tử, Bài chòi, Then vào danh sách di sản văn hóa truyền khẩu và phi vật thể đại diện của nhân loại hoặc di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp.

Gây dựng và bảo tồn tài sản sáng tạo âm nhạc nước nhà

Trong quá trình xây dựng và phát triển, Viện Âm nhạc luôn đồng hành cùng lịch sử đất nước, qua những tháng năm tàn khốc và bi tráng của hai cuộc chiến tranh, những thập niên thiếu thốn vẫn kiên định thời hậu chiến, những đổi thay tất yếu đầy thách thức thời chuyển giao, những trăn trở và khát vọng thời mở cửa hòa nhập thế giới. Trải qua năm tháng, Viện đã hình thành đội ngũ chuyên nghiệp, xây dựng cơ sở vật chất, định hướng và định hình mục tiêu hoạt động, trưởng thành qua những biến động trong đời sống xã hội, gây dựng và bảo tồn tài sản sáng tạo âm nhạc nước nhà.

Từ một Viện Nghiên cứu Âm nhạc với hơn 20 cán bộ nǎm 1976, số lượng nhân sự của Viện Âm nhạc ngày càng được bổ sung phát triển cùng với sự mở rộng nhiều hướng hoạt động đa dạng. Viện Âm nhạc của hai thập niên đầu thế kỷ XXI đã mở rộng nhân sự cho các hoạt động khác nhau, bên cạnh các nhà sưu tầm, nghiên cứu, đào tạo và biểu diễn âm nhạc, còn có các cán bộ kỹ thuật thu thanh và quay phim, công nghệ thông tin, bảo tàng, lưu trữ, thư viện, báo chí, xuất bản…

Từ khởi đầu trong địa bàn hạn hẹp của chiến khu Việt Bắc, Viện Âm nhạc mở rộng dần phạm vi hoạt động tới mọi vùng miền đất nước, rồi vượt khỏi biên giới quốc gia để hợp tác với các đồng nghiệp khu vực và quốc tế. Viện tổ chức hoặc tham dự nhiều hội nghị, hội thảo, hội diễn, tọa đàm, liên hoan, dự án với quy mô quốc gia và quốc tế.

Với 70 năm thành lập và phát triển, Viện Âm nhạc Việt Nam là nơi tụ hội của nhiều thế hệ nhạc sĩ, các nhà nghiên cứu tâm huyết với sự nghiệp nghiên cứu, bảo tồn, truyền bá âm nhạc Việt Nam. Về những người làm nên lịch sử hình thành và phát triển của Viện Âm nhạc, trước hết phải kể đến những nhà chuyên môn trong lĩnh vực âm nhạc thuộc các thế hệ khác nhau, nổi bật là những tên tuổi thuộc thế hệ nhạc sĩ đầu đàn từng gánh trách nhiệm quản lý Viện như: Văn Cao, Lưu Hữu Phước, Nguyễn Xuân Khoát, Tô Vũ, Hoàng Kiều, Phạm Đình Sáu…; thuộc thế hệ kế tiếp như: Tô Ngọc Thanh, Lư Nhất Vũ, Nguyễn Xinh, Đặng Hoành Loan…

70 năm hình thành và phát triển, Viện âm nhạc đã viết nên những trang lịch sử vẻ vang cho riêng mình. Tập thể lãnh đạo, các nhà khoa học qua các thời kỳ đã nỗ lực, cố gắng vượt qua mọi khó khăn để xây dựng, phát triển toàn diện ở tất cả các mặt hoạt động, từ nghiên cứu khoa học, sưu tập, lưu trữ, truyền dạy âm nhạc truyền thống tại cộng đồng đến công tác xuất bản các ấn phẩm âm nhạc.

leftcenterrightdel

Phòng Trưng bày nhạc cụ cổ truyền của các dân tộc tại Viện Âm nhạc. (Ảnh: Viện Âm nhạc) 

Từ năm 2002, Viện Âm nhạc chính thức tham gia Hội đồng Âm nhạc truyền thống quốc tế (ICTM) với tư cách một quốc gia thành viên và tích cực góp tiếng nói đại diện dân tộc Việt Nam tại Hội nghị thường kỳ của ICTM tại các châu lục: Âu, Mỹ, Á, Phi.

Điều đáng kể nhất, Viện Âm nhạc Việt Nam vừa tổ chức lễ kỷ niệm 70 năm thành lập và đón Huân chương Lao động hạng Ba. Đây là lần thứ 2 Viện Âm nhạc được Chủ tịch nước trao Huân chương Lao động hạng Ba như một sự ghi nhận cho những đóng góp của đơn vị này trong việc lưu giữ, bảo tồn giá trị âm nhạc truyền thống Việt Nam trong nhiều hoạt động khác nhau (sưu tầm, nghiên cứu, phê bình, truyền dạy, lưu trữ, phục dựng, xuất bản…).

Những thành tích đáng tự hào đó có được là kết quả của sự sáng tạo, cố gắng của các thế hệ các nhà khoa học trong suốt quá trình phát triển từ lúc thành lập đến ngày hôm nay.

NK

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

Ý kiến bình luận
Họ và tên
Email
Lời bình

/

Xác thực