Tuyên Quang nỗ lực trở thành "thủ phủ" chế biến lâm nghiệp công nghệ cao

Hiệu quả từ kinh tế lâm nghiệp

Cán bộ kiểm lâm Khu vực XI hướng dẫn ông Triệu Quốc Hào, thôn Ngọc Bình, xã Bạch Ngọc chăm sóc rừng keo.

Gia đình ông Triệu Quốc Hào, thôn Ngọc Bình, xã Bạch Ngọc bắt đầu trồng rừng  từ năm 2002 với các loại cây keo, quế trên diện tích gần 8 ha. Nhờ mạnh dạn đầu tư, học hỏi kỹ thuật ươm giống, trồng và chăm sóc nên rừng của ông phát triển tốt, đến nay đã cho nhiều đợt thu hoạch. Ông Hào chia sẻ: "Rừng là tài sản lớn của gia đình, có năm, tôi tỉa bán gỗ keo, quế thu về trên 250 triệu đồng. Nhờ rừng mà đời sống gia đình ổn định". Ở xã Bạch Ngọc, thu nhập cao từ rừng như gia đình ông Hào không phải là cá biệt, bởi với tổng diện tích đất trồng rừng trên 3.900 ha, hàng chục hộ dân trong xã đang có nguồn thu nhập ổn định từ rừng. 

Nhiều năm qua, Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Hùng Hường (xã Yên Sơn) trở thành điểm tựa tin cậy của người dân trồng rừng khi thực hiện bao tiêu toàn bộ sản phẩm gỗ rừng kinh tế trong vùng. Nguồn nguyên liệu sau khai thác được công ty phân loại cung cấp cho các nhà máy giấy An Hòa, Bãi Bằng và cung ứng cho các doanh nghiệp chế biến gỗ xuất khẩu của tỉnh. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Giám đốc công ty chia sẻ: "Triển vọng phát triển ngành chế biến gỗ xuất khẩu tại Tuyên Quang là rất lớn. Để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, công ty luôn gắn bó chặt chẽ với người dân, bao tiêu toàn bộ sản phẩm, đồng thời hỗ trợ giống, phân bón và kỹ thuật trồng rừng. Sự liên kết này giúp nông dân yên tâm sản xuất, tạo điều kiện để doanh nghiệp mở rộng quy mô, đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định". 

Bức tranh sản xuất sôi động trên cho thấy tiềm năng kinh tế lâm nghiệp của tỉnh đang từng bước được phát huy hiệu quả, đúng định hướng. Toàn tỉnh hiện có hơn một triệu ha đất lâm nghiệp, trong đó rừng sản xuất chiếm trên 549 nghìn ha. Trong nhiệm kỳ qua, thực hiện mục tiêu bảo vệ và phát triển rừng bền vững, tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết chuyên đề, đề án, chương trình trọng tâm, biến “tài nguyên xanh” thành nguồn lực then chốt để phát triển kinh tế bền vững. Qua đó đạt nhiều kết quả nổi bật: Tỷ lệ che phủ rừng đạt gần 62,2%, đứng thứ 3 cả nước; về đích trước 1 năm Đề án “Trồng một tỷ cây xanh” của Thủ tướng Chính phủ. Bình quân mỗi năm toàn tỉnh trồng mới hơn 15.000 ha rừng, khai thác trên 1,3 triệu m³ gỗ, cung cấp nguyên liệu cho hàng chục nhà máy chế biến công suất lớn hoạt động ổn định, có sản phẩm chất lượng cao, xuất khẩu; hàng năm huy động, hấp thu trên 200 tỷ đồng từ nguồn dịch vụ môi trường rừng và khoán bảo vệ rừng, hỗ trợ trồng rừng sản xuất. Giá trị sản xuất lâm nghiệp tăng bình quân trên 9%/năm, cao hơn hẳn mức trung bình giai đoạn trước (khoảng 6 – 7%). 

Toàn tỉnh có 4 công ty lâm nghiệp thực hiện liên doanh, liên kết trồng rừng với người dân địa phương bao tiêu toàn bộ sản phẩm gỗ rừng. Trong năm 2025, đã khai thác rừng trồng diện tích trên 9.200 ha, sản lượng trên 950 nghìn m3. Đặc biệt, hơn 89.000 ha rừng của tỉnh đã được cấp chứng chỉ quản lý bền vững (FSC). Đây là “tấm hộ chiếu” quan trọng để sản phẩm gỗ Tuyên Quang tự tin ra thị trường quốc tế, đồng thời là nền tảng để tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Hướng đến thị trường xuất khẩu

Sản xuất gỗ xuất khẩu tại Công ty Cổ phần Woodsland Tuyên Quang, Cụm công nghiệp Yên Sơn.

Xuất khẩu lâm sản là mở “cánh cửa” hướng đến tương lai xanh cho những cánh rừng khi khai thác đi đôi với bảo vệ và tái tạo lợi ích kinh tế song hành cùng trách nhiệm môi trường. Tại Công ty Cổ phần Woodsland Tuyên Quang, Cụm công nghiệp Yên Sơn, không khí lao động sản xuất diễn ra nhộp nhịp, những đơn hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu, Mỹ, Nhật Bản được khẩn trương hoàn thiện. Đây là một trong những doanh nghiệp lớn của tỉnh trong sản xuất, chế biến gỗ nội – ngoại thất, giải quyết việc làm cho hơn 2.500 lao động. Công ty hiện có các nhà máy đặt ở các vùng nguyên liệu gỗ rừng trồng trọng điểm của tỉnh, tạo vòng tròn liên kết khép kín chuỗi giá trị từ người sản xuất đến chế biến và phục vụ xuất khẩu. 

Còn Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Thái Hoàng, cụm công nghiệp Nam Quang chuyên sản xuất ván ép chất lượng cao, xuất khẩu sang thị trường Mỹ với sản lượng xuất khẩu hàng chục nghìn mét khối gỗ mỗi năm. Thị trường nước ngoài rất khắt khe, chi phí sản xuất tại cụm công nghiệp Nam Quang lớn do đường xa, phí vận chuyển lớn, bởi vậy muốn cạnh tranh bắt buộc phải đảm bảo về chất lượng. Ngoài việc đầu tư trang thiết bị, các doanh nghiệp đều mong muốn người dân đầu tư, chăm sóc tốt rừng trồng để có vùng nguyên liệu đầu vào chất lượng, giúp tạo ra các sản phẩm tốt, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. 

Ông Phạm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Chiêm Hóa, khẳng định: “Điều quan trọng nhất là phải xây dựng thương hiệu gỗ Tuyên Quang. Khi có vùng nguyên liệu FSC ổn định và nhà máy chế biến sâu, sản phẩm gỗ của tỉnh sẽ có chỗ đứng vững chắc trên thị trường quốc tế. 

Hiện nay, toàn tỉnh có trên 500 cơ sở chế biến gỗ, trong đó có 8 doanh nghiệp lớn, có nhà máy hiện đại với công suất chế biến từ 20 đến 130.000 m³ mỗi năm. Các sản phẩm của các công ty tại khu công nghiệp Long Bình An, cụm công nghiệp Yên Sơn, khu công nghiệp Bình Vàng, cụm công nghiệp Nam Quang như bàn ghế, đồ nội thất, ván thanh, ván ép, viên gỗ nén, gỗ xẻ, gỗ bóc đang được xuất khẩu sang thị trường nhiều nước như Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn Quốc và các thị trường khó tính như EU, Mỹ và Nhật Bản.

Chi Cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đào Duy Tuấn chia sẻ: “Xuất khẩu lâm sản là giải pháp hiệu quả mang lại giá trị kinh tế và mở ra cơ hội phát triển rừng bền vững. Khi doanh nghiệp và người trồng rừng hướng tới sản xuất xanh, tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, rừng sẽ được bảo vệ, trở thành nguồn tài nguyên tái tạo lâu dài".

Trong giai đoạn mới, tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030, sẽ duy trì ổn định tỷ lệ che phủ rừng 62,2%, trồng mới 50.000 ha rừng (bình quân 10.000 ha/năm); nâng diện tích rừng có chứng chỉ quản lý bền vững (FSC) lên trên 100.000 ha; năng suất rừng trồng đạt 22 m³/ha/năm; giá trị gỗ rừng trồng đạt 174 triệu đồng/ha (chu kỳ 7 năm) và 317 triệu đồng/ha (chu kỳ 10 năm). Tháng 5 vừa qua, UBND tỉnh đã phê duyệt “Đề án xây dựng Tuyên Quang trở thành khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao và trung tâm sản xuất, chế biến gỗ của cả nước”. Định hướng chiến lược này mở ra cơ hội đưa Tuyên Quang trở thành “thủ phủ gỗ FSC” của Việt Nam, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Cụ thể hóa mục tiêu trên, tỉnh đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó xác định chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ là khâu then chốt. Phát triển rừng theo chiều sâu, tập trung thâm canh gỗ lớn, mở rộng diện tích rừng FSC, gắn trồng rừng với chế biến sâu và xuất khẩu. Triển khai thị trường carbon; ứng dụng công nghệ sinh học sản xuất cây giống giúp rừng đồng đều, năng suất tăng 20 – 30%; sử dụng công nghệ GIS, viễn thám và drone giúp giám sát rừng từ xa, cảnh báo sớm cháy rừng, theo dõi biến động rừng trong thời gian thực; cơ giới hóa, trong trồng, chăm sóc, khai thác rừng. Chú trọng chế biến sâu; số hóa cơ sở dữ liệu rừng. 

Với tầm nhìn chiến lược và giải pháp đồng hành của tỉnh, kinh tế lâm nghiệp đứng trước cơ hội lớn để "vươn khơi", góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế xanh, bảo vệ môi trường và kiến tạo cuộc sống bền vững. 

Biện Luân