Theo quan niệm của người Dao, lễ cấp sắc là nghi lễ độc đáo và đã lưu truyền hàng ngàn đời nay trong cộng đồng người Dao đỏ ở tỉnh Lào Cai. Người Dao quan niệm, lễ cấp sắc là một thủ tục không thể thiếu đối với người đàn ông. Chỉ những người được cấp sắc mới được coi là người đàn ông đã trưởng thành, còn nếu chưa trải qua lễ cấp sắc thì dù già người đàn ông vẫn chưa được coi là trưởng thành, và không được tham dự vào các công việc hệ trọng của cộng đồng. Trái lại người dù ít tuổi nhưng đã qua cấp sắc vẫn được cộng đồng thừa nhận, được giúp việc cho thầy cúng. Người nào học được chữ Nôm Dao thì được biết thêm nghi lễ cúng bái.
Hàng năm, lễ cấp sắc tổ chức vào tháng 11, tháng 12 hoặc tháng Giêng vào thời gian nông nhàn. Người Dao đỏ có thế tổ chức cấp sắc cho một đợt tối đa 13 người, nếu ít hơn phải theo số lẻ (theo hình thức thờ số lẻ 3, 5, 7...). Lễ vật sử dụng trong lễ cấp sắc có thịt lợn, gà để cúng bái tổ tiên và treo tranh các Bàn Vương, những vị thần của người Dao.
Trước khi làm lễ cúng, các thầy cúng (Chẩu chiếu) phải tẩy uế nhà cửa gia đình có người được cấp sắc, sau đó đánh một hồi trống mời tổ tiên về dự buổi Lễ, tiếp đó thầy cúng làm lễ khai đàn báo cáo với tổ tiên lý do buổi lễ.
 |
| Lễ cấp sắc của người Dao đỏ, Sa Pa (Lào Cai). |
Lễ cấp sắc phải tuân thủ từ trên xuống theo thứ tự huyết thống, người đàn ông có vợ thường cấp sắc trước. Phong tục này thực hiện ở nhà trưởng họ. Người phụ nữ Dao có chồng khi làm lễ cấp sắc phải trùm kín đầu trong chiếc khăn đỏ suốt buổi lễ. Còn những thanh niên được cấp sắc phải mặc trang phục truyền thống. Họ đặc biệt lưu ý phần mũ đội trên đầu, vì theo quan niệm đó là nơi thần linh trú ngụ trong mỗi người được cấp sắc.
Trong lễ cấp sắc này có rất nhiều các nghi lễ diễn ra ở trong nhà và ở bên ngoài. Trong nhà sẽ diễn ra lễ truyền phép thông qua những ghi chép trong sách Nôm Dao và thông qua các đạo cụ hành lễ như chiếc gậy, súc xắc, chiếu, dấu ấn, bọc gạo, nến...
Trước đàn lễ, thầy cúng sau khi khấn sẽ xin âm dương để người nhận sắc được thần linh công nhận là người đàn ông đã trưởng thành. Lễ cấp sắc của người Dao có nhiều thang bậc, bậc đầu tiên là cấp 3 đèn và 36 binh mã; bậc thứ 2 là cấp 7 đèn và 72 binh mã; bậc cuối cùng là 12 đèn và 120 binh mã. Thời gian diễn ra lễ cấp sắc thường từ 1 đến 5 ngày.
Sau những nghi lễ, những lời cầu nguyện may mắn cho người được cấp sắc được thầy cúng viết ra giấy, gói lại và đốt sau lễ cấp sắc. Tiếp đến những người đàn ông đón nhận sắc từ Chẩu chiếu, từ nay họ chính thức là người đàn ông đã trưởng thành trong cộng đồng.