Bỏ xa cái náo nhiệt nơi phồn hoa đô thị, đến một ngôi làng cổ kính, trầm mặc cách Hà Nội hơn 30km với nhiều tòa biệt thự kiến trúc kiểu Pháp tuyệt đẹp. Đó là làng Cựu thuộc địa phận xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội. Ngôi làng cổ hơn 500 tuổi, nằm bên dòng sông Nhuệ hiền hòa, đang lưu giữ nhiều công trình kiến trúc độc đáo, những ngôi biệt thự pha lẫn kiến trúc Việt cổ và Pháp hằng năm thu hút rất đông đảo khách du lịch đến thăm.
Đến cổng làng Cựu, khách thăm như ngược dòng thời gian về với thời hoàng kim của làng Cựu xưa, cổng làng Cựu xây kiểu tam quan, được nhiều chuyên gia đánh giá là chiếc cổng làng cổ đẹp bậc nhất Việt Nam. Bước qua cổng làng xưa cũ, bên những con đường làng, khách tham quan được chiêm ngưỡng những ngôi nhà cổ xưa có tuổi đời hàng trăm năm, nhà cổ, đường lát đá in dấu thời gian. Hầu hết các ngôi biệt thự tại làng Cựu có phong cách kiến trúc Gô-tích, kiểu kiến trúc đặc trưng của người Pháp. Ngoài ra còn có nhiều ngôi nhà mang đậm phong cách Việt với mái ngói đỏ, đường làng uốn lượn, nhiều ngõ ngách...
 |
| Những ngôi nhà cổ pha trộn giữa phong cách phương Tây và truyền thống vẫn được bảo tồn ở làng Cựu. |
Làng Cựu xưa nay nổi tiếng với những căn biệt thự pha lẫn kiến trúc Việt cổ và Pháp độc đáo. Trong giai đoạn Pháp thuộc, nhiều gia đình làm nghề may ở đây ăn nên làm ra và xây biệt thự riêng. Trải qua thời gian, nhiều ngôi nhà xuống cấp, nhưng hiện còn hơn 20 căn biệt thự trong làng vẫn còn nguyên giá trị.
Đình làng Cựu được xây dựng vào đầu thế kỷ XVI, nằm ở đầu làng, trước mặt là ao sen. Đình làng nằm trong tổ hợp kiến trúc: đình, sân đình, cây bồ đề cổ thụ, ao sen. Đình là không gian cộng đồng quan trọng của làng, là nơi tập trung, nghỉ chân của người dân khi đi làm đồng. Đây cũng là không gian vui chơi của trẻ em. Trước đình có cây Bồ đề râm mát cạnh ao làng, đây là nơi người dân ra ngồi hóng mát trò chuyện, vẫn còn những chân đá tảng, dấu tích của ngôi đình đẹp đẽ trước đây.
Nét đẹp tráng lệ pha chút bình dân mang đến cho làng Cựu vẻ đẹp riêng có và cuốn hút du khách ngay lần đầu ghé thăm.
Trong hành trình thăm làng Cựu, khách thăm có dịp thăm một ngôi làng cổ phong lưu khác dành cho những người yêu thích tìm hiểu về kiến trúc, lịch sử các làng nghề truyền thống đó là làng Cự Đà, xã Cự Khê (Thanh Oai - Hà Nội) cách trung tâm Hà Nội gần 20 km. Không chỉ được biết đến là một làng cổ với nhiều ngôi nhà Việt xây dựng cách đây hàng thế kỉ, Cự Đà còn được biết đến với nghề truyền thống làm tương và miến nổi tiếng. Hiện trong làng có nhiều công trình được xếp hạng di tích cấp quốc gia.
Cổng làng Cự Đà đẹp và cổ kính, sau cổng cổ kính là những ngôi biệt thự được chạm trổ cầu kỳ từ những chi tiết như nền nhà hay cột nhà được lát gạch hoa của Pháp. Đến làng cổ Cự Đà, không chỉ được tìm hiểu khám phá những nét cổ kính của ngôi làng cổ mà chúng tôi còn có dịp tận mắt chứng kiến khung cảnh sản xuất rộn ràng và hương vị đặc trưng của miến và tương, một sản phẩm truyền thống của làng Cự. Hình ảnh những hũ tương phơi nắng ngoài sân, từng bó miến vàng óng trên đồng là nét đẹp riêng biệt chỉ làng cổ Cự Đà mới có.