Lễ Pơ Thi của người Gia Rai

Lễ Pơ Thi (bỏ mả) - nghi lễ quan trọng của đồng bào Gia Rai với ý nghĩa tiễn đưa người thân đã chết về với thế giới của Yàng (trời), lễ hội cổ truyền in đậm dấu ấn văn hóa tín ngưỡng của người Gia Rai. Theo các già làng người Gia Rai, đồng bào Gia Rai rất coi trọng tình cảm, làm gì cũng muốn đi hai người. Khi đi làm rẫy, vợ mang gùi, chồng mang cuốc, cùng đi làm, cùng về nhà, cùng lo cái ăn cái mặc cho con cái. Nếu không may một người chết đi, người kia để tang từ 1-3 năm, người nhà không được mặc áo mới, không dùng đồ tốt, kiêng đi chơi. Đó là tục lệ được cộng đồng người Gia Rai coi trọng, gìn giữ, một cách thể hiện tình nghĩa với những người thân khi kết thúc một vòng đời.

Để thể hiện nghĩa tình sâu nặng, người Gia Rai vào rừng lấy gỗ, tre, mây, song, cỏ tranh mang về dựng nhà mồ và phân chia tài sản, đồ vật quý cho người đã mất.

Già làng Ak người Gia Rai (Tây Nguyên) là người có uy tín với làng bản, am hiểu luật tục, có vai trò dẫn dắt, điều hành buổi lễ.

Để tiến hành lễ Pơ Thi đồng bào trang trọng các vật phẩm cho buổi Lễ, sau khi chuẩn bị xong già làng  thực hiện các nghi lễ cổ truyền theo phong tục truyền thống người Gia Rai.

Cồng chiêng bắt đầu nổi lên thì tất cả mọi người tham dự lễ đứng dậy và bắt đầu trình diễn các nghi thức dân gian tiễn đưa người đã khuất.

Các thanh niên người Gia Rai bôi bùn đất, đeo mặt nạ hoá trang thành Bram để đón linh hồn người đã khuất về với tổ tiên.

Nghi Lễ phản ánh đậm nét đời sống tâm linh của đồng bào Gia Rai.

Già làng Ak đổ rượu vào xâu rượu cho thấm xuống đầu nấm mộ và đọc lời khấn với nội dung để thể hiện sự lưu luyến, chia tay người thân đã khuất.

Nghi thức mời rượu chia tay giữa người sống và người chết trong lễ Pơ Thi. Sau khi cúng xong người thân của gia đình vào nhà mồ đọc lời cúng bỏ mả và khóc than lần cuối với người đã khuất...

Đoàn đưa tiễn gồm những người đánh khiên và đánh trống, người đánh cồng chiêng, người đeo mặt nạ, người trình diễn những con rối...

... còn phụ nữ thì múa vòng quanh nhà mồ theo tiếng nhạc.

Lễ bỏ mả thường diễn ra trong 3 ngày. Đêm nào người nhà cũng ra nhà mồ để thức canh. Đến đêm cuối cùng, lễ bỏ mả trở thành một cuộc trình diễn quanh nhà mồ.

Lễ hội tổng hòa các loại hình diễn xướng dân gian, cồng chiêng, nhạc cụ dân tộc hay các bài ca cổ lưu giữ những giá trị truyền thống người Gia Rai. Lễ Pơ Thi là một lễ hội in đậm tính nhân văn, đề cao tình cảm gia đình, nghĩa tình cộng đồng, hội tụ các giá trị tâm linh trong đời sống của người Gia Rai.