Lễ cưới hỏi là một phong tục đẹp, đậm đà bản sắc của dân tộc H’Mông, hoạt động dân gian này luôn có sức hấp dẫn với đồng bào dân tộc H’Mông, tỉnh Hà Giang, mà còn là phong tục thu hút sự quan tâm của những dân tộc anh em khác trên vùng cao các tỉnh phía Bắc.
Lễ cưới của người H Mông, tỉnh Hà Giang gồm các nghi lễ chính “dạm hỏi”, “dẫn cưới” và “lễ đón dâu”, trong đó “lễ đón dâu” là một nghi lễ đặc biệt, Lễ được tổ chức vào mùa xuân, vì theo quan niệm của người Mông đây là mùa vạn vật sinh sôi nẩy nở.
Trong các nghi thức lễ đón dâu là một nghi thức dân gian đậm sắc mầu văn hóa người H’Mông. Để thực hiện lễ tại nhà trai, họ hàng tề tựu, chuẩn bị lễ vật đón dâu. Theo phong tục, lễ vật mang sang nhà gái gồm có thịt lợn, thịt gà, rượu ngô, thuốc lào, tiền mặt, mèn mén, cơm xôi, túi vải, ô đen.
Trước khi sang nhà gái, Trưởng họ kiểm tra kỹ càng lễ vật, bàn giao lễ cho ông Mối và phân việc cho từng người trong dòng họ. Theo nghi lễ truyền thống, chú rể và phù rể vái lạy tổ tiên và trời đất rồi ra cửa đợi đoàn chuẩn bị lên đường sang nhà gái. Trong nhà, ông Mối và đại diện nhà trai cùng nhau uống rượu đi vòng tròn quanh bàn hai lần, để xin phép tổ tiên.
 |
| Cô dâu và chú rể trong lễ cưới của người H’Mông. |
Dẫn đầu đoàn đón dâu là ông Mối - ông là người có uy tín, biết ca hát, uống rượu, có kinh nghiệm giao tiếp, dẫn chuyện. Khi sang nhà gái đón dâu, ông Mối hát bài “Xin chiếc ô đen” và nhận ô đen, túi vải từ Trưởng họ, rồi dẫn đoàn lên đường.
Bên nhà cô dâu hồi hộp, rộn rã không khí, chờ đón đoàn nhà trai đến xin dâu. Sau khi được nhà gái đón vào nhà, ông Mối thực hiện nghi thức truyền thống, hát bài “Xin bàn ghế” và trao ô, túi vải, đồ lễ cho nhà gái và xin phép cho phù dâu vào buồng dẫn cô dâu ra chờ chú rể. Sau khi nhận dâu, chú rể, phù rể, ông Mối phải lạy tổ tiên nhà gái, thực hiện các nghi thức tạ ơn, và nhận lễ vật của nhà gái và ra về.
Trong ngày cưới, trên đường về nhà chồng, cô dâu người H’Mông luôn trong tâm trạng vui vẻ về "gánh vác giang san nhà chồng". Khi cô dâu về đến nhà trai, gia đình nhà trai sẽ làm Lễ nhập gia cho cô dâu kết thúc hành trình đón dâu. Tiếp đó ông Mối phấn khởi báo cáo với họ tộc nhà trai về kết quả việc đón dâu. Ngay sau các nghi lễ truyền thống, mọi người trong họ và khách mời quây quần bên mâm rượu mừng hạnh phúc cô dâu chú rể, mừng gia tộc thêm một gia đình mới.
Phong tục cưới hỏi này đã lưu truyền trong đời sống người H’Mông qua nhiều thế hệ và có ý nghĩa to lớn trong việc bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống, gắn kết cộng đồng, cũng như góp phần cho sắc màu vườn hoa văn hóa của Cộng đồng các dân tộc Việt Nam thêm rực rỡ.