Vài nét về hiện tượng dông, sét
Theo thống kê của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng, chống thiên tai, hàng năm, dông, lốc, sét gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Trung bình mỗi năm, cả nước có 40 người chết, phần lớn là do sét đánh. Tính đến trung tuần tháng 4/2022, dông, lốc, sét đã làm 12 người chết.
Riêng ngày 12/5/2022, cơn mưa lớn kèm dông sét trên địa bàn huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình đã khiến 3 người tử vong. Tại xã Tây Đô, huyện Hưng Hà, sét đánh trúng trang trại lợn của ông Hoàng Văn Nhã làm chết toàn bộ 229 con lợn chuẩn bị xuất chuồng, trong đó có 151 con nặng trung bình 140 kg/con, 78 con nặng 120 kg/con.
Tại cánh đồng xã Lệ Xá, huyện Tiên Lữ, tỉnh Hưng Yên, một người phụ nữ đang phun thuốc trừ sâu cũng bị sét đánh tử vong.
 |
| Ảnh minh họa |
Miền Bắc và Trung thường xuất hiện mưa dông, sấm sét vào giai đoạn chuyển mùa từ lạnh sang nóng (tháng 4-5) và từ nóng sang lạnh (tháng 9-10 hàng năm).
Trong đó, tháng 4,5 là thời điểm giao tranh giữa hai hệ thống gió mùa Đông Bắc và hệ thống gió mùa Tây Nam. Quá trình giao tranh sẽ xảy ra các nhiễu động thời tiết như mưa dông, sấm sét.
Các nhiễu động này thường gây ra các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như dông sét, mưa lớn, lốc xoáy, mưa đá cho vùng Trung du miền núi phía Bắc và thường gây ra những thiệt hại lớn về người và của.
Theo các nhà khoa học, thường thì cơn dông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km một giờ. Các dấu hiệu của giông như mây đen, không khí lạnh, gió. Có thể ước tính được khoảng cách từ nơi đang đứng tới nơi sét xảy ra bằng cách ước lượng khoảng thời gian từ lúc tia chớp lóe lên và lúc nghe thấy tiếng sấm. Chia số giây cho 3 sẽ được khoảng cách đến tia sét. Ví dụ đếm được 3 giây thì sét cách vị trí đứng là 3/3= 1km.
Ngoài ra còn có phương pháp xác định vị trí của sét đó là cảm nhận cơ thể khi đang ở khu vực dông, mưa. Nếu thấy lông tay, tóc, dựng thì chúng ta đang có nguy cơ bị sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét khoảng 7-10 phút thì cơn sét đã qua có thể trở về trạng thái bình thường.
Nếu xảy ra hiện tượng sét, sẽ thấy tia chớp lóe lên ở một điểm nào đó trên bầu trời, sau đó là tiếng sấm kèm theo. Nếu khoảng thời gian giữa lúc có chớp đến lúc nghe thấy sấm càng ngắn, sét sẽ xuất hiện ở vị trí càng gần, tức là mức độ nguy hiểm tăng. Khi đó cần nhanh chóng tìm cách tránh sét.
Quy tắc phòng tránh dông, sét
Việt Nam nằm ở tâm dông của Châu Á, một trong ba tâm dông có hoạt động dông, sét mạnh và bất kỳ ai cũng có thể gặp phải dông sét. Tuy nhiên hiểu biết của người dân về cách phòng tránh sét đánh còn chưa cao. Chính vì vậy "khi trời sắp giông, mọi người tốt nhất nên về nhà, chỗ an toàn là tòa nhà hay công sở có lắp thiết bị chống sét" - TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu khuyến cáo.
 |
| Đồ họa hướng dẫn cách phòng tránh dông, sét (Nguồn: Tạp chí Khí tượng) |
Nếu không kịp tìm nơi trú ẩn an toàn, người dân tuyệt đối không trú mưa dưới cây cối, tránh xa vật dụng kim loại như xe đạp, xe máy, hàng rào sắt, cuốc, liềm,...
Khi đang ở ngoài trời thì không đứng thành nhóm, vì sét đánh xuống dễ gây tai nạn thảm khốc. Không nên ở gần những nơi ẩm ướt và có nước, nên tìm chỗ khô ráo, càng thấp càng tốt, nhón chụm hai chân, tay bịt tai và không nằm xuống đất, làm sao để phần tiếp xúc giữa người với mặt đất ít nhất.
Tránh xa các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao là những nơi rất nguy hiểm. Nếu ở trong rừng thì cần tìm những nơi có cây thấp hơn và thưa để tránh.
Khi mưa dông, nếu đang tham gia vui chơi các môn thể thao có sử dụng kim loại cần phải bỏ dụng cụ đó ra xa người ngay lập tức.
Nếu ở trong nhà, nên đứng tránh xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước. Tránh xa các đường dây điện, tuyệt đối không dùng điện thoại khi dông tố ập tới phòng chập điện, sét đánh. Sau khi nghe tiếng sét 30 phút, có thể trở lại làm việc bình thường.
Nhằm chủ động ứng phó, khắc phục hậu quả, giảm thiểu thiệt hại do dông, lốc, sét, mưa đá, mới đây, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng, chống thiên tai đã có công văn đề nghị Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai & Tìm kiếm cứu nạn các tỉnh, thành phố theo dõi chặt chẽ các bản tin cảnh báo, dự báo thiên tai, thời tiết. Thông báo, hướng dẫn kịp thời cho các cấp chính quyền, nhân dân chủ động phòng tránh hiện tượng thời tiết xấu có thể xảy ra trong những ngày tới.
Chỉ đạo, tổ chức kiểm tra, rà soát các phương án ứng phó phù hợp với điều kiện cụ thể tại địa phương. Chủ động chuẩn bị phương tiện, vật tư, nhất là vải bạt, tấm lợp các loại và lực lượng xung kích tại cơ sở để sẵn sàng huy động giúp dân ứng phó, khắc phục hậu quả nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả.
Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng, chống thiên tai cũng đề nghị các tỉnh, thành phố chỉ đạo cơ quan chuyên môn phối hợp với đài truyền hình tỉnh, các cơ quan thông tin truyền thông, nhất là tại cơ sở tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến hướng dẫn nhân dân cách nhận biết, kỹ năng ứng phó mưa dông kèm lốc, sét, mưa đá, gió giật mạnh. Trong đó tập trung vào các biện pháp trú, tránh đảm bảo an toàn khi xảy ra dông, sét; gia cố, che chắn, bảo vệ tài sản, cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện cụ thể tại địa phương để giảm thiểu thiệt hại./.