Vượt khó khăn, đồng hành cùng doanh nghiệp

Mở rộng “cánh cửa” chống thất thu - Thuế điện tử

Năm 2022, nền kinh tế phải đối mặt với rất nhiều khó khăn thách thức, đặc biệt là tác động của dịch COVID-19, cuộc xung đột Nga-Ukraine... tạo áp lực lớn cho thu ngân sách nhà nước, buộc Nhà nước phải đưa ra nhiều chính sách về thuế như miễn, giảm, gia hạn để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế phục hồi trở lại. Trong năm, rất nhiều giải pháp hỗ trợ thuế, phí cho doanh nghiệp, người dân được áp dụng với quy mô lớn nhất, phạm vi áp dụng rộng nhất trong nhiều năm qua.

Theo ông Trương Bá Tuấn, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính, các giải pháp hỗ trợ tài chính cho người dân và doanh nghiệp được xây dựng và triển khai thực hiện trên cơ sở đánh giá tác động kỹ trước khi ban hành, có liều lượng phù hợp với điều kiện và bối cảnh kinh tế - xã hội của đất nước và khả năng hấp thụ của nền kinh tế. Cơ bản, các chính sách tài khóa, trong đó có chính sách thuế được ban hành đã tác động đến cả tổng cung và tổng cầu của nền kinh tế theo chiều hướng tích cực, từng bước góp phần khôi phục sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy đầu tư và tiêu dùng trong nền kinh tế. Các biện pháp hỗ trợ về thuế đưa ra đã đảm bảo tính kịp thời, đồng bộ, được triển khai thực hiện quyết liệt; có những biện pháp chưa có tiền lệ, lần đầu được áp dụng ở Việt Nam. Trong đó, sử dụng đồng thời các biện pháp để giảm trực tiếp nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí, nhất là cho các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề của dịch COVID-19 và các biện pháp về gia hạn thời hạn nộp thuế, tiền thuê đất để xử lý vấn đề về dòng tiền cho người nộp thuế trong khi không làm ảnh hưởng đến cân đối ngân sách nhà nước trong năm.

Năm 2022, toàn ngành thuế tiếp tục triển khai các chính sách gia hạn, miễn giảm thuế, tiền thuê đất để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp với tổng số tiền trên 186.000 tỷ đồng  (Ảnh: M.P)

Trong bối cảnh đó, kết thúc năm 2022, Tổng cục Thuế ước thu đạt 1,46 triệu tỷ đồng, tăng 24,3% so với dự toán. Chuyển đổi số với các bước đi phủ sóng hóa đơn điện tử, tạo cổng để các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài như Meta (Facebook), Google, Microsoft, TikTok, Netfix, Apple Facebook, Google, Microsft nộp thuế, được cho là bước tiến mới của ngành thuế trong năm qua... Cổng dữ liệu thông tin thương mại điện tử là khởi đầu mới trong quản lý thuế thương mại điện tử, tiến tới ngăn chặn thất thu trong lĩnh vực này.

Trong danh sách 10 sự kiện ngành thuế năm 2022 được công bố cuối tháng 12/2022, Tổng cục Thuế cho biết, trong năm 2022, toàn ngành thuế tiếp tục triển khai các chính sách gia hạn, miễn giảm thuế, tiền thuê đất để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp thực hiện chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, với tổng số tiền trên 186.000 tỷ đồng. Đây là gói hỗ trợ thuế, phí lớn nhất từ trước tới nay. Trong đó, nhiều sắc thuế được giảm lớn gây hụt thu ngân sách nhưng đem lại tác động tích cực, được cộng đồng doanh nghiệp, người dân đánh giá cao, góp phần tháo gỡ khó khăn, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh, góp phần phục hồi và phát triển kinh tế xã hội trong nước.

Có thể kể đến như giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị định số 15/2022/NĐ-CP khoảng 20.040 tỷ đồng; các các loại thuế xăng dầu khoảng 26.307 tỷ đồng; giảm mức thu một số khoản phí, lệ phí theo Thông tư 120/2021/TT-BTC khoảng 900 tỷ đồng... Cùng với đó là việc gia hạn thời hạn nộp thuế theo Nghị định 34/2022/NĐ-CP khoảng 96.316 tỷ đồng; gia hạn thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước theo Nghị định 32/2022/NĐ-CP khoảng 9.603 tỷ đồng... Cũng trong năm 2022, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 508/QĐ-TTg ban hành Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030. Đây là kim chỉ nam để ngành thuế triển khai đồng bộ các giải pháp cải cách hệ thống thuế. Theo đó, hệ thống chính sách thuế được cải cách gắn với cơ cấu lại thu ngân sách nhà nước theo hướng bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, nhất là các nguồn thu mới, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ông Vũ Chí Hùng, Phó Bí thư Đảng uỷ, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế nhận định, một điểm nhấn quan trọng trong năm 2022 của ngành thuế là ứng dụng công nghệ thông tin để tăng cường quản lý thu. Công tác quản lý thuế được hiện đại hoá toàn diện dựa trên nền tảng thuế điện tử và ba trụ cột cơ bản là thể chế quản lý thuế, nguồn nhân lực và công nghệ thông tin, hướng tới xây dựng ngành thuế hiện đại, hiệu lực, hiệu quả. Bằng nhiều biện pháp, giải pháp đồng bộ, thống nhất, ngành thuế đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ triển khai hoá đơn điện tử vượt tiến độ hơn 2 tháng theo quy định, góp phần đẩy mạnh tiến trình chuyển đổi số, hiện đại hóa của ngành thuế và ngành tài chính. Đến nay, trên cả nước 100% số doanh nghiệp đang hoạt động, có sử dụng hóa đơn đã chuyển sang sử dụng hoá đơn điện tử và 100% hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai đã đăng ký và chuyển sang sử dụng hoá đơn điện tử, với tổng số hoá đơn điện tử đã được phát hành là trên 2,1 tỷ hóa đơn. Triển khai thành công hoá đơn điện tử góp phần giúp Việt Nam chuyển đổi cách thức phục vụ người dân, doanh nghiệp và phương thức quản lý của cơ quan thuế theo hướng tự động nhằm cải cách thủ tục hành chính, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, bình đẳng; đẩy mạnh sự phát triển thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số phù hợp với xu hướng phát triển chung của thế giới, mang lại nhiều lợi ích chung cho xã hội như tiết kiệm chi phí, tài nguyên, nguồn lực và bảo vệ môi trường.

Tổng cục Thuế kỳ vọng, Cổng dữ liệu thông tin thương mại điện tử là khởi đầu mới trong quản lý thuế thương mại điện tử, tiến tới ngăn chặn thất thu trong lĩnh vực này. Cùng với đó, với việc trở thành một trong bốn quốc gia đi đầu khu vực ASEAN triển khai áp dụng thu thuế đối với các nhà cung cấp nước ngoài thông qua Cổng Thông tin điện tử trực tuyến, Việt Nam cũng khẳng định chủ quyền thu thuế đối với các hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số.

Sẵn sàng ứng phó sức ép bên ngoài và nội tại nền kinh tế

Dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2023 Quốc hội, Chính phủ giao cho cơ quan thuế là 1.373.244 tỷ đồng. Trong đó, thu dầu thô là 42.000 tỷ đồng; thu nội địa là 1.331.244 tỷ đồng. Để phấn đấu hoàn thành vượt mức nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước theo dự toán Quốc hội đã giao cho cơ quan thuế, ngay từ đầu năm 2023, Tổng cục Thuế chỉ đạo các cơ quan thuế các cấp phải tập trung các giải pháp trọng tâm đảm bảo mục tiêu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao.

Thực tế, theo đánh giá của Tổng cục Thuế, kinh tế thế giới đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức khi áp lực từ sức ép lạm phát tăng cao, xung đột địa chính trị leo thang, khủng hoảng năng lượng ngày càng trầm trọng kéo theo khủng hoảng các thị trường hàng hóa khác. Đến nay đã có 80 nước trên thế giới có lạm phát từ 2 con số trở lên, nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới đồng loạt thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ… sẽ có thể kích hoạt sự suy giảm, thậm chí suy thoái kinh tế diễn ra nhanh hơn ở nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới.

Là nền kinh tế có độ mở cao, những diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường của kinh tế thế giới đã và đang tạo sức ép lớn tới kinh tế Việt Nam trong năm 2023. Cùng với đó, các chính sách miễn, giảm thuế ban hành trong năm 2022 vẫn còn ảnh hưởng đến nguồn thu năm 2023 như giảm thuế bảo vệ môi trường theo Nghị quyết số 20/2022/UBTVQH15, giảm thuế suất thuế giá trị gia tăng từ 10% xuống 8% đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ theo quy định tại Nghị định số 15/2022/NĐ-CP ngày 28/1/2022; đồng thời, hiện nay Chính phủ đang nghiên cứu trình Quốc hội một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường tốt cho doanh nghiệp phát triển.

Do đó, đại diện Tổng cục Thuế nhận định, trước những khó khăn kép mà nền kinh tế đang phải đối phó từ sức ép bên ngoài và nội tại nền kinh tế do tác động lớn của dịch bệnh trong hai năm qua đối với một số ngành, lĩnh vực, ngành thuế xác định nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2023 và những năm tiếp theo sẽ phải đối diện với những áp lực lớn. Trước mắt, có thể sẽ làm giảm thu nội địa năm 2023 so dự toán đã tính toán, tạo áp lực trong triển khai thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách đối với ngành thuế trong năm 2023.

Trong khi nguồn thu nội địa năm 2023 dự kiến phải đối mặt nhiều biến động do kinh tế Việt Nam chịu nhiều sức ép từ những khó khăn của nền kinh tế thế giới, nhưng Bộ Tài chính xác định sẽ tiếp tục đề xuất các chính sách về gia hạn thuế với quy mô lớn hơn năm 2022; đồng thời, xem xét giảm thuế, tiền thuê đất. Riêng việc giảm thuế suất VAT 2% do nhiều lúng túng khi triển khai và tác động lớn đến nguồn thu nên khó gia hạn... Trong khi đó, dòng tiền tạm thời nhàn rỗi trong giai đoạn nền kinh tế ngưng trệ do dịch bệnh COVID-19 tìm đến kênh đầu tư bất động sản, chứng khoán, ngân hàng đã mang lại nguồn thu ngay cho ngân sách nhà nước giai đoạn cuối năm 2021, đầu năm 2022. Đến nay, gói chính sách tiền tệ và các giải pháp lành mạnh hóa thị trường của Ngân hàng Nhà nước dự báo sẽ hướng dòng tiền vào các kênh đầu tư thực chất, tạo ra giá trị tăng thêm cho xã hội nhưng sự chuyển hướng này cần nhiều thời gian hơn để quay vòng tạo ra lợi nhuận và nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Ông Vũ Chí Hùng, Phó Bí thư Đảng uỷ, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế  (Ảnh: M.P)

Trao đổi về vấn đề này, ông Vũ Chí Hùng cho biết, hiện nay Chính phủ đang nghiên cứu trình Quốc hội một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, tạo môi trường tốt cho doanh nghiệp phát triển và nuôi dưỡng nguồn thu. Khi triển khai, những chính sách này trước mắt tạo áp lực không hề nhỏ trong thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách đối với ngành thuế trong năm 2023, song Tổng cục Thuế xác định sẽ quyết tâm vượt khó và tạo mọi điều kiện hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp, người nộp thuế.

Dẫn chứng những kết quả ấn tượng từ việc triển khai đồng bộ nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nuôi dưỡng nguồn thu và quản lý thu ngân sách hiệu quả năm 2022, ông Vũ Chí Hùng nêu rõ, năm 2022, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 1.515.410 tỷ đồng, đạt 129% so với dự toán pháp lệnh, bằng 112,6% so với cùng kỳ năm 2021. Cụ thể, thu từ dầu thô đột biến đạt 78.030 tỷ đồng, bằng 276,7% so với dự toán, bằng 174,8% so với cùng kỳ năm 2021. Thu nội địa đạt 1.437.379 tỷ đồng, vượt 25,3% dự toán pháp lệnh, tăng 10,5% so với cùng kỳ. So với dự toán, có tới 18/19 khoản thu, sắc thuế hoàn thành, chỉ riêng 1/19 khoản thu không hoàn thành là thuế bảo vệ môi trường đạt 72,5%. Với kết quả thu này, số thu ngân sách trung ương năm 2022 đạt 637.910 tỷ đồng, bằng 124,5% dự toán, bằng 112,4% so với cùng kỳ. Thu ngân sách địa phương ước đạt 877.500 tỷ đồng, bằng 132,4% dự toán, bằng 112,8% so với cùng kỳ. Còn phân kết quả thu theo địa bàn, so với dự toán, có 62/63 địa phương và 63/64 cục thuế đánh giá hoàn thành và hoàn thành vượt mức dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2022.

Trong điều kiện khó khăn chung của nền kinh tế, nhưng với sự quyết tâm chính trị cao của ngành Thuế, sự quan tâm chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Tài chính và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự đoàn kết nhất trí của cán bộ, công chức và đảng viên trong toàn ngành Thuế, ngoài việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2022, công tác xây dựng Đảng tiếp tục thu được kết quả quan trọng, tạo dấu ấn tốt, Đảng bộ cơ quan Tổng cục Thuế đã triển khai thắng lợi các nhiệm vụ công tác, cùng toàn ngành Thuế hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao.

Theo Phó Tổng cục trưởng Vũ Chí Hùng, năm 2022 khép lại với nhiều niềm vui, phấn khởi, nhiều thành tựu quan trọng đã đạt được của toàn ngành Tài chính, trong đó có ngành Thuế. Có thể khẳng định, đây là kết quả của nỗ lực vượt bậc, sự quyết tâm khắc phục khó khăn, mạnh dạn đổi mới, đưa ra các giải pháp linh hoạt, sáng tạo để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ của toàn ngành Thuế. Bước sang năm 2023, nhiệm vụ chính trị của toàn ngành Thuế rất nặng nề, đòi hỏi mỗi tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao vai trò trách nhiệm, nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính giao, quyết liệt, khẩn trương, tích cực triển khai nhiệm vụ ngay từ những ngày đầu, tháng đầu, quý đầu của năm 2023 đảm bảo kế hoạch đã đề ra.