Theo kết luận Thanh tra Bộ GD&ĐT về xác định chỉ tiêu tuyển sinh của Học viện Khoa học xã hội cho thấy, năm 2017, đội ngũ giảng viên cơ hữu theo tự kê khai của Học viện để xác định chỉ tiêu gồm: 21 Giáo sư (GS), 184 Phó Giáo sư (PGS), 249 Tiến sĩ (khối ngành I: 2 GS, 4 PGS, 2 Tiến sĩ; khối ngành III: 14 GS, 140 PGS, 160 Tiến sĩ; khối ngành VII: 5 GS, 40 PGS, 87 Tiến sĩ). Học viện đăng ký chỉ tiêu trình độ Tiến sĩ là 450 chỉ tiêu, trình độ Thạc sĩ là 1.740 chỉ tiêu.
Ngày 30/4/2017, Học viện có Công văn số 113/HVKHXH gửi Bộ GD&ĐT đề nghị xác định lại chỉ tiêu của Học viện, theo đó số lượng chỉ tiêu giảm xuống còn 435 chỉ tiêu Tiến sĩ và 1.600 Thạc sĩ.
Qua kiểm tra của đoàn Thanh tra cho thấy, số lượng thực tế có chênh lệch giảm 10 PGS so với số lượng Học viện đã báo cáo: Tại thời điểm tháng 01/2017 có 21 GS, 174 PGS và 258 Tiến sĩ; trong đó có 1 GS, 12 PGS và 21 Tiến sĩ chuyên ngành Luật.
Đội ngũ giảng viên của Học viện KHXH tại thời điểm tháng 01/2017 có 7 PGS và 17 Tiến sĩ (khối ngành III có 3 PGS, 6 Tiến sĩ; khối ngành VII có 4 PGS, 11 Tiến sĩ). Để xác định chỉ tiêu tuyển sinh, Học viện Khoa học xã hội kê khai đội ngũ giảng viên cơ hữu bao gồm cả cán bộ nghiên cứu của các Viện, các đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội.
Thanh tra Bộ GD&ĐT kết luận, căn cứ theo quy định của Thông tư 32/2015/TT-BGDĐT ngày 16/12/2015 của Bộ GD&ĐT quy định về việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh đối với các cơ sở giáo dục đại học, chỉ tiêu tuyển sinh trình độ Thạc sĩ năm 2017 của Học viện Khoa học xã hội còn 86 chỉ tiêu (33 chỉ tiêu khối ngành III và 53 chỉ tiêu khối ngành VII), không còn chỉ tiêu tuyển sinh trình độ Thạc sĩ của khối ngành I và trình độ Tiến sĩ của tất cả các khối ngành.
Học viện chưa kịp thời làm rõ cơ sở pháp lý về tính chất đặc thù của Học viện về đội ngũ giảng viên cơ hữu trong việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh hàng năm; tự xác định đội ngũ giảng viên cơ hữu của Học viện được bao gồm các cán bộ nghiên cứu của các Viện, các đơn vị thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội là chưa phù hợp quy định của Thông tư 32/2015/TT-BGDĐT.
Về công tác tuyển sinh, tổ chức đào tạo trình độ Thạc sĩ, theo kết luận của Thanh tra Bộ GD&ĐT, nội dung thông báo tuyển sinh thiếu thông tin về chỉ tiêu tuyển sinh của từng ngành, chuyên ngành đào tạo theo quy định.
Mặc dù Học viện đã ban hành Chương trình đào tạo trình độ Thạc sĩ của 36 ngành, chuyên ngành. Các chuyên ngành có khối lượng kiến thức tối thiểu, cấu trúc của chương trình đào tạo, tỷ lệ các học phần tự chọn theo quy định của Quy chế đào tạo trình độ Thạc sĩ hiện hành. Tuy nhiên, quy trình xây dựng, thẩm định và ban hành chương trình chưa thực hiện theo đúng quy trình quy định.
Về tổ chức, quản lý đào tạo, đoàn Thanh tra Bộ đã kiểm tra xác suất 02 hồ sơ thành lập hội đồng đánh giá luận văn tốt nghiệp trình độ Thạc sĩ năm 2016 ngành Quản lý giáo dục cho thấy PGS.TS Trần Minh Tuấn (ngành Kinh tế học), GS.TS Vũ Văn Dũng (ngành Tâm lý học), PGS.TS Nguyễn Thị Mai Lan (chuyên ngành Tâm lý học), PGS.TS Trần Thị Minh Hằng (ngành Tâm lý học) không đủ điều kiện tham gia hội đồng (không cùng ngành/chuyên ngành với học viên) theo đúng quy định.
Thậm chí, khi kiểm tra danh sách phân công hướng dẫn Thạc sĩ ngành Luật, ngành Chính sách công đợt 1 năm 2015 và ngành Công tác xã hội năm 2015 cho thấy có nhiều người được phân công hướng dẫn số lượng học viên tại cùng thời điểm vượt quá số lượng quy định.
Việc quản lý hồ sơ đào tạo còn nhiều sai sót. Chưa lưu giữ đầy đủ hồ sơ của những nhà khoa học ở ngoài cơ sở đào tạo tham gia hướng dẫn, tham gia hội đồng đánh giá luận văn, luận án.
Phân công người hướng dẫn nghiên cứu sinh không cùng ngành/chuyên ngành với nghiên cứu sinh; số lượng nghiên cứu sinh đang hướng dẫn tại một thời điểm vượt quá số lượng quy định.
Ngoài trụ sở chính, hiện Học viện đang tổ chức đào tạo trình độ Thạc sĩ tại các cơ sở tại TP.Hồ Chí Minh; cơ sở tại thành phố Đà Nẵng; cơ sở tại Đắk Lắk vi phạm quy định tại Khoản 3, Điều 4 Quy chế đào tạo trình độ Thạc sĩ ban hành kèm theo Thông tư số 15/2014/TT-BGDĐT.
Năm 2015, Học viện có 1.114 học viên bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ; năm 2016 là 1.697. Học viện không có báo cáo gửi Bộ GD&ĐT về công tác đào tạo trình độ Thạc sĩ vào tháng 12 hàng năm theo đúng quy định.
Đối với công tác tuyển sinh, đào tạo trình độ Tiến sĩ, sai phạm cũng không kém như Chương trình đào tạo trình độ Tiến sĩ không đảm bảo khối lượng kiến thức tối thiểu theo đúng quy định; Phân công người hướng dẫn luận văn Thạc sĩ vượt quá số lượng quy định; phân công thành viên hội đồng đánh giá luận văn Thạc sĩ vi phạm quy định; chưa lưu giữ đầy đủ hồ sơ của những nhà khoa học ở ngoài cơ sở đào tạo tham gia hướng dẫn, tham gia hội đồng đánh giá luận văn, luận án.
Đặc biệt, phân công người hướng dẫn nghiên cứu sinh không cùng ngành/chuyên ngành với nghiên cứu sinh; số lượng nghiên cứu sinh đang hướng dẫn tại một thời điểm vượt quá số lượng quy định.
Về tổ chức, quản lý đào tạo, theo kết luận Thanh tra, Học viện phân công nhiều người hướng dẫn nghiên cứu sinh vượt quá số lượng (Ví dụ: GS.TS Võ Khánh Vinh hướng dẫn 12 nghiên cứu sinh; TS Phạm Hữu Nghị hướng dẫn 6 nghiên cứu sinh…)
Kiểm tra danh sách hướng dẫn nghiên cứu sinh ngành Quản lý giáo dục (năm 2015) cho thấy, có nhiều trường hợp được phân công hướng dẫn chưa đúng quy định như Tiến sĩ ngành Kinh tế nhưng được phân công hướng dẫn nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý giáo dục; Tiến sĩ ngành Nhân học được phân công hướng dẫn 7 nghiên cứu sinh ngành Dân tộc học.
Đặc biệt, khi kiểm tra xác suất 05 hồ sơ nghiên cứu sinh thì có 3/5 hồ sơ nghiên cứu sinh có bằng Thạc sĩ không phải là ngành đúng và ngành phù hợp với ngành/chuyên ngành nghiên cứu sinh đang học hoặc đã tốt nghiệp, ví dụ: nghiên cứu sinh tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Chủ nghĩa duy vật biện chứng và Chủ nghĩa duy vật lịch sử, trúng tuyển nghiên cứu sinh ngành Lý luận lịch sử nhà nước và pháp luật, đã được cấp bằng Tiến sĩ.
Được biết, tổng số nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công luận án Tiến sỹ tại Học viện, năm 2015 là 281 luận án, năm 2016 là 265 luận án, năm 2017 (tính đến tháng 4/2017) là 46 luận án.
Thanh tra Bộ GD&ĐT kiến nghị Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam làm rõ đặc thù trong việc sử dụng cán bộ khoa học của toàn Viện Hàn lâm trong việc xác định chỉ tiêu tuyển sinh của Học viện và địa điểm đào tạo của Học viện gửi Bộ GD&ĐT để thực hiện thống nhất theo quy định.
Chấn chỉnh công tác tuyển sinh, tổ chức quản lý đào tạo của Học viện Khoa học xã hội; có biện pháp kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh kịp thời các thiếu sót, sai phạm; Tổ chức kiểm điểm, xem xét trách nhiệm các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý có các thiếu sót, sai phạm nêu trong Kết luận thanh tra.
Đối với Học viện Khoa học xã hội, Thanh tra Bộ yêu cầu, thực hiện việc xác định lại chỉ tiêu tuyển sinh năm 2017 và chỉ tiêu hằng năm theo đúng quy định. Chỉ được tổ chức tuyển sinh, đào tạo ngoài trụ sở chính sau khi có văn bản đồng ý của Bộ GD&ĐT. Báo cáo việc thực hiện kết luận thanh tra về Bộ GD&ĐT (qua Thanh tra) trước ngày 30/9/2017./.