Trong hai ngày 1 và 2/2 (tức ngày 11 và 12 tháng Giêng âm lịch), UBND tỉnh Yên Bái đã tổ chức lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và khai mạc Lễ hội năm 2023.
Đền Đông Cuông thuộc địa phận thôn Bến Đền, xã Đông Cuông (huyện Văn Yên), xung quanh có đại ngàn bao phủ, phía trước đền là dòng sông Hồng. Đền có dáng dấp kiến trúc của đền chùa truyền thống, góc mái ngói cong và hình lưỡng long chầu nhật, các cột đền được làm bằng gỗ tứ thiết, được sơn son thiếp vàng hình rồng cuốn trang nghiêm.
Theo Đại Nam nhất thống chí, đền Đông Cuông thờ Cao Quan Đại Vương, húy là Thổ Lệnh và Thạch Khanh, đã có công chu du thiên hạ, tìm phương thuốc quý để chữa bệnh cho nhân dân. Đến khi mất lại rất linh ứng, ngầm theo để giúp các vị tướng lĩnh đánh giặc ngoại xâm bảo vệ biên cương, được nhân dân suy tôn, vua gia phong là "Thần vệ quốc" và đã hóa thân thành Mẫu Thượng ngàn, là người mẹ của vũ trụ. Năm 1258, nghĩa quân của tướng Hà Đặc sau khi thắng trận đã tập kết quân tại đền Đông Cuông và tổ chức mổ trâu khao quân. Đền và khu vực đền có liên quan đến đền Ngọc Tháp và đền Hùng (Phú Thọ).
Lễ hội đền Đông Cuông là một trong những lễ hội có lịch sử lâu đời, kết hợp nhiều tín ngưỡng dân gian bản địa từ tục thờ thủy thần tới thờ Mẫu Thượng ngàn - Đông Cuông công chúa, tín ngưỡng thờ các anh hùng văn hóa (như thần Vệ Quốc - Ngũ Vị Tôn Ông) và các vị anh hùng dân tộc (Hà Bổng, Hà Đặc, Hà Chương...) cùng nhiều lớp tín ngưỡng dân gian khác và đã bắt rễ trong tâm thức của đồng bào nơi đây.
Hàng trăm năm qua, Lễ hội đền Đông Cuông đã trở thành sinh hoạt văn hóa dân gian truyền thống, có ý nghĩa quan trọng trong đời sống văn hóa, tâm linh của cộng đồng các dân tộc là biểu tượng của sự gắn kết cộng đồng các dân tộc.
Dưới đây là một số hình ảnh Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và các hoạt động của Lễ hội đền Đông Cuông năm 2023:
 |
| Đền Đông Cuông thuộc địa phận thôn Bến Đền, xã Đông Cuông (huyện Văn Yên), xung quanh có đại ngàn bao phủ, phía trước đền là dòng sông Hồng. |
 |
| Vào tối ngày 1/2 (tức ngày 11 và 12 tháng Giêng âm lịch), UBND tỉnh Yên Bái đã tổ chức lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và khai mạc Lễ hội năm 2023. |
 |
| Tại buổi lễ, nhiều tiết mục nghệ thuật đặc sắc được biểu diễn thu hút được sự tham gia của hàng nghìn du khách thập phương |
 |
|
Phát biểu khai mạc buổi lễ, Phó Bí thư Tỉnh ủy – Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Yên Bái Trần Huy Tuấn nhấn mạnh: Lễ hội truyền thống Đền Đông Cuông giữ một vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của cộng đồng; là sản phẩm sáng tạo thể hiện sự gắn kết cộng đồng. Bản sắc văn hóa trong Lễ hội Đền Đông Cuông đã và đang được cộng đồng duy trì, thực hành, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, có tính lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống văn hóa tâm linh người Việt.
|
 |
|
Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết lễ hội đền Đông Cuông có những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học tiêu biểu. Chính vì vậy, ngày 16/1/2023, Bộ đã quyết định ghi danh di sản văn hóa phi vật thể Lễ hội Đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
|
 |
| Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng trao chứng nhận ghi danh “Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia cho lãnh đạo tỉnh Yên Bái |
 |
| Lãnh đạo tỉnh Yên Bái và các quan khách dâng hương tại đền Đông Cuông trước khi tổ chức Lễ công bố Quyết định ghi danh "Lễ hội đền Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia và khai mạc Lễ hội năm 2023 diễn ra tối 1/2 |
 |
| Nghi lễ dâng Chúc văn trước khi thực hiện nghi lễ rước Mẫu qua sông |
 |
| Nghi lễ rước Mẫu qua sông - một trong những nghi lễ quan trọng tại Lễ hội đền Đông Cuông |
 |
| Lễ mổ trâu trắng được cử hành vào giờ Tý - thời khắc đầu tiên của ngày Mão đầu năm. Trâu dùng để tế phải là trâu đực trắng, to khỏe, được tuyển chọn thật kỹ lưỡng từ nhiều ngày trước khi làm lễ |
 |
| Các hoạt động thi đấu thể thao, vui chơi cũng thu hút được sự tham gia đông đảo của người dân địa phương và du khách thập phương |