Sắp xếp cơ sở giáo dục: thận trọng, không máy móc, bảo đảm chất lượng dạy học

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh yêu cầu nêu trên tại buổi làm việc với UBND tỉnh Ninh Bình về công tác tổ chức các cơ sở giáo dục theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Cùng dự có ông Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình.

Ổn định tổ chức sau sáp nhập – nền tảng cho phát triển bền vững

Báo cáo tại buổi làm việc, bà Hà Lan Anh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, cho biết: năm học 2025–2026, ngành Giáo dục tỉnh triển khai nhiệm vụ trong bối cảnh đặc biệt khi thực hiện sáp nhập ba tỉnh Ninh Bình, Nam Định và Hà Nam. Đây là thách thức lớn về tổ chức bộ máy, quản lí và điều hành, đồng thời cũng là cơ hội quan trọng để tái cấu trúc hệ thống giáo dục theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn làm việc với UBND tỉnh Ninh Bình

Sau sáp nhập, mạng lưới giáo dục của tỉnh được mở rộng với 1.607 trường học và cơ sở giáo dục, trong đó có 1.570 trường công lập; hơn 28.500 lớp học với trên 954.000 trẻ mầm non và học sinh các cấp. Hệ thống giáo dục nghề nghiệp gồm 39 cơ sở cùng mạng lưới đa dạng các trung tâm học tập cộng đồng, ngoại ngữ…, cơ bản đáp ứng nhu cầu học tập của nhân dân.

Toàn ngành hiện có hơn 58.000 cán bộ quản lí, giáo viên và nhân viên. Tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo theo Luật Giáo dục 2019 ở hầu hết các cấp học đạt mức cao; riêng trung học phổ thông và giáo dục thường xuyên đạt 100%. Trong giáo dục nghề nghiệp, hơn 3.100 cán bộ, giáo viên có trình độ chuyên môn tương đối vững vàng, nhiều người có trình độ sau đại học, là lực lượng nòng cốt trong đào tạo nguồn nhân lực cho địa phương.

Cơ sở vật chất trường học tiếp tục được quan tâm đầu tư, với khoảng 99% phòng học kiên cố hóa; 96% trường mầm non và phổ thông công lập đạt chuẩn quốc gia. Việc trang bị thiết bị dạy học theo Chương trình GDPT 2018 được triển khai đồng bộ, song ở một số cấp học, nhất là tiểu học và trung học cơ sở, mức độ đáp ứng còn hạn chế, cần tiếp tục ưu tiên nguồn lực.

Bà Hà Lan Anh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, báo cáo tại buổi làm việc

Cùng với ổn định tổ chức, tỉnh triển khai sắp xếp, tổ chức lại mạng lưới cơ sở giáo dục phù hợp mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Trên cơ sở rà soát tổng thể, tỉnh từng bước tinh gọn đầu mối, khắc phục tình trạng manh mún, ưu tiên phát triển trường lớp tại khu vực đông dân cư, khu công nghiệp và vùng đô thị hóa nhanh; hợp nhất, đổi tên một số trung tâm để nâng cao hiệu quả hoạt động. Quá trình sắp xếp được thực hiện theo lộ trình phù hợp, gắn với quy hoạch đất đai, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phân cấp quản lí, bảo đảm quyền lợi học tập của học sinh.

Chất lượng giáo dục tiếp tục được khẳng định với kết quả phổ cập vững chắc; kì thi tốt nghiệp THPT năm 2025 có điểm trung bình xếp thứ 3 toàn quốc, tỉ lệ tốt nghiệp đạt 99,62%; giáo dục mũi nhọn đạt 227 giải học sinh giỏi quốc gia.

Tuy vậy, ngành vẫn đối mặt với khó khăn như thiếu giáo viên ở một số môn mới, cơ sở vật chất xuống cấp, hạ tầng công nghệ thông tin và chuyển đổi số chưa đồng bộ, đòi hỏi tiếp tục có giải pháp đồng bộ trong thời gian tới.

Cụ thể hóa Nghị quyết 71, sắp xếp mạng lưới giáo dục tinh gọn, hiệu quả

Báo cáo với Bộ trưởng, ông Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, cho biết: Ninh Bình đã ban hành hai nghị quyết liên quan trực tiếp đến lĩnh vực giáo dục, tiếp thu đầy đủ tinh thần Nghị quyết số 71/NQ-TW của Bộ Chính trị. Đó là Nghị quyết về chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026–2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Nghị quyết về phát triển nguồn nhân lực, trong đó chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cho ngành Giáo dục.

Ông Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, trao đổi tại buổi làm việc

Kế hoạch triển khai Nghị quyết số 71/NQ-TW của tỉnh xác định nhiều chỉ tiêu cụ thể ở mức cao hơn yêu cầu chung, thể hiện quyết tâm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Việc sắp xếp các cơ sở giáo dục được tỉnh thực hiện nhằm khắc phục những bất cập trong mạng lưới trường học, nhất là đối với các cơ sở giáo dục không đáp ứng quy định bắt buộc của ngành.

Sau sắp xếp, Ninh Bình sẽ từng bước giải quyết tình trạng thiếu khoảng 6.000 giáo viên, đồng thời giảm đầu mối quản lí, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống giáo dục. Tỉnh cũng xác định rõ định hướng tiến tới tự chủ, trước mắt tập trung vào hai lĩnh vực y tế và giáo dục, nhằm tinh gọn bộ máy, giảm áp lực ngân sách.

Song song với sắp xếp tổ chức, tỉnh chú trọng rà soát, bố trí quỹ đất cho giáo dục; mở rộng quỹ đất xây dựng trường học, nghiên cứu phương án nâng tầng tại các khu vực khó khăn nhằm bảo đảm tiêu chuẩn theo quy định.

Liên quan đến công tác tuyển dụng, tỉnh giao toàn bộ thẩm quyền cho ngành Giáo dục nhằm bảo đảm cơ cấu bộ môn, công khai, minh bạch. Đồng thời, tỉnh rà soát cơ chế bổ nhiệm cán bộ quản lí trường học theo hướng tăng vai trò của ngành, tạo điều kiện thu hút, luân chuyển đội ngũ có năng lực.

Đối với giáo dục nghề nghiệp, Ninh Bình sẽ sắp xếp lại các trường trung cấp, cao đẳng theo hướng hiệu quả, gắn với đào tạo nguồn nhân lực cho các ngành mũi nhọn như điện tử, lắp ráp ô tô, du lịch và y tế, đặc biệt là đội ngũ điều dưỡng.

Hoàn thành phương án rà soát, sắp xếp toàn bộ cơ sở giáo dục trước 31/12

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn yêu cầu tỉnh Ninh Bình khẩn trương, nghiêm túc rà soát toàn bộ hệ thống cơ sở giáo dục trên địa bàn, không loại trừ bất kì loại hình nào, từ mầm non, phổ thông đến giáo dục thường xuyên, giáo dục nghề nghiệp và cả các cơ sở ngoài công lập. Công tác rà soát, sắp xếp phải được hoàn thành và báo cáo trước ngày 31/12, trong đó đánh giá đầy đủ quy mô, mức độ phù hợp và hiệu quả hoạt động của từng cơ sở.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu tại buổi làm việc

“Việc sắp xếp phải được thực hiện thận trọng, có lộ trình rõ ràng, tuyệt đối không làm gián đoạn hoạt động dạy và học, nhất là trong thời điểm học sinh đang học giữa học kì. Không vì yêu cầu sắp xếp mà gây xáo trộn lớn, ảnh hưởng đến quyền lợi học tập của học sinh”, Bộ trưởng yêu cầu. Đồng thời, đề án sắp xếp cần làm rõ số đầu mối giảm, số giữ lại, số chuyển đổi loại hình và lộ trình thực hiện cụ thể, báo cáo đầy đủ về Trung ương trước ngày 31/12.

Bộ trưởng nhấn mạnh việc triển khai các văn bản chỉ đạo của Trung ương và Bộ GDĐT phải bám sát thực tiễn, không áp dụng máy móc. Mỗi địa phương có điều kiện kinh tế – xã hội, mật độ dân cư, giao thông và đặc thù vùng miền khác nhau; do đó, việc sắp xếp phải căn cứ cụ thể vào từng địa bàn, không rập khuôn giữa đô thị, đồng bằng, miền núi, vùng sâu, vùng xa.

“Mục tiêu cốt lõi của sắp xếp là tổ chức dạy học và quản lí hiệu quả hơn, thuận lợi hơn, qua đó nâng cao chất lượng giáo dục. Không chạy theo chỉ tiêu gượng ép, không áp đặt các con số cứng nhắc như mỗi xã chỉ còn một trường hay giảm theo tỉ lệ bắt buộc” - Bộ trưởng lưu ý - “Có nơi cần giảm đầu mối, nhưng cũng có nơi cần giữ nguyên hoặc tăng thêm trường lớp, nhất là khu vực dân cư đông, khu công nghiệp, nơi trường học đang quá tải. Sắp xếp không phải để giảm số lượng bằng mọi giá mà nhằm đạt sự hợp lí và hiệu quả.

Đại biểu tham dự buổi làm việc

Bộ trưởng khẳng định không lấy tiêu chí tự chủ tài chính làm căn cứ cho việc sắp xếp hay giải thể cơ sở giáo dục. Giáo dục phải được đặt trên nguyên tắc chuyên môn và chất lượng, không dùng các tiêu chí “phi giáo dục” để quyết định các vấn đề giáo dục.

Trong quá trình sắp xếp, cần kiên quyết xử lí các cơ sở quy mô quá nhỏ, không bảo đảm an toàn, cơ sở vật chất và chất lượng nuôi dạy, đặc biệt là các nhóm trẻ, trường mầm non tư thục không đủ điều kiện. Không sáp nhập trường mầm non vào trường phổ thông; không ghép tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông thành một, trừ các mô hình liên cấp tư thục đã có.

Với giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp, không chuyển đổi mô hình sang trung học nghề một cách đồng loạt, máy móc, mà phải chờ hướng dẫn và thực hiện theo lộ trình phù hợp.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng yêu cầu địa phương cần chủ động chuẩn bị cho phổ cập mầm non trẻ em từ 3–5 tuổi, đào tạo giáo viên tiếng Anh để triển khai đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học, rà soát và sử dụng hiệu quả chỉ tiêu biên chế, chấm dứt tình trạng còn biên chế nhưng không tuyển dụng.