Lào Cai: Đột phá bằng khoa học và công nghệ cho mục tiêu phát triển xanh

Những năm qua, Lào Cai đã xác định rõ không thể phát triển nhanh và bền vững nếu không lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực trung tâm. Là cửa ngõ quan trọng của hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, địa phương này sở hữu tiềm năng lớn về khoáng sản, nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và du lịch sinh thái. Song, điều làm nên bước ngoặt của Lào Cai không chỉ là lợi thế tự nhiên, mà là tư duy phát triển dựa trên tri thức và công nghệ.

Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã sớm ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW, xem đây là "kim chỉ nam" để chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, tuần hoàn, số hóa. Cùng với đó, tỉnh thành lập Ban Chỉ đạo về đột phá phát triển KHCN,ĐMST&CĐS, bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất từ cấp ủy đến cơ sở.

Chỉ trong vài năm, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ đã lan tỏa tới hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội. 99% dân số được phủ sóng di động; 100% dịch vụ công đủ điều kiện được cung cấp trực tuyến toàn trình. Mô hình "Người bản số" sáng kiến mang đậm bản sắc vùng cao được triển khai tại hầu hết các xã, giúp phổ cập kiến thức công nghệ cho đồng bào dân tộc thiểu số, từng bước hình thành "xã hội số bao trùm".

Lào Cai hướng đến nền nông nghiệp xanh.

Trong nông nghiệp, Lào Cai là một trong những địa phương tiên phong ứng dụng công nghệ cao, hệ thống tưới nhỏ giọt, cảm biến môi trường, truy xuất nguồn gốc điện tử, và sàn thương mại điện tử cho 100% sản phẩm OCOP. Từ đó, năng suất cây trồng tăng 25-30%, thu nhập bình quân của người dân vùng sản xuất công nghệ cao gấp đôi so với canh tác truyền thống.

Ở lĩnh vực công nghiệp, Lào Cai đẩy mạnh công nghiệp xanh, sạch tuần hoàn, đặc biệt trong khai thác và chế biến khoáng sản. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền xử lý khí thải, tuần hoàn nước và tận thu năng lượng, từng bước hình thành chuỗi giá trị công nghiệp bền vững. Việc hợp tác với các tập đoàn lớn như Vingroup, Viettel, VNPT mở ra hướng đi mới trong năng lượng tái tạo, đô thị thông minh và kinh tế xanh.

Đáng chú ý, tỉnh đã triển khai nền tảng dữ liệu không gian (GIS) kết hợp Big Data, AI phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát môi trường và cảnh báo sớm thiên tai. Hệ thống quan trắc không khí, nước, đất được số hóa, liên thông với Trung ương, giúp chính quyền đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn.

Thực hiện tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, Lào Cai không chỉ chuyển đổi nhận thức, mà đang chuyển đổi mạnh mẽ trong hành động. Tỉnh xác định phát triển theo mô hình "1 trục - 2 cực - 3 vùng - 4 trụ cột". 1 trục phát triển kinh tế xanh dọc theo cao tốc Nội Bài - Lào Cai. 2 cực tăng trưởng là thành phố Lào Cai và Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai - Kim Thành. 3 vùng động lực: Công nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, du lịch sinh thái. 4 trụ cột phát triển bền vững gồm: Công nghiệp công nghệ cao; nông nghiệp tuần hoàn; du lịch xanh, văn hóa đặc sắc; và đô thị hạ tầng thông minh.

Cách tiếp cận này giúp liên kết KH&CN với quy hoạch phát triển không gian, gắn nghiên cứu với ứng dụng thực tiễn, lấy doanh nghiệp làm trung tâm đổi mới sáng tạo, đồng thời đảm bảo hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và tiến bộ xã hội.

Mặc dù đạt nhiều thành tựu, nhưng kinh tế số của Lào Cai mới chiếm khoảng 7% GRDP; nguồn nhân lực công nghệ cao còn thiếu; việc xã hội hóa đầu tư KH&CN chưa tương xứng tiềm năng. Hệ thống dữ liệu số giữa các ngành vẫn phân tán, gây khó cho quản trị tổng hợp.

Hiện nay, tỉnh đang tập trung đầu tư mạnh mẽ cho nguồn nhân lực chất lượng cao yếu tố cốt lõi của phát triển bền vững. Mô hình "Học viện chuyển đổi số cộng đồng" được đề xuất, nhằm đào tạo kỹ năng số, AI và năng lượng xanh cho cán bộ, doanh nghiệp, thanh niên. Đồng thời, Lào Cai hướng tới hình thành Trung tâm đổi mới sáng tạo vùng Tây Bắc, đóng vai trò "cầu nối tri thức" giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và khu vực doanh nghiệp.

Với tầm nhìn dài hạn, Lào Cai đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước, trung tâm công nghiệp du lịch xanh vùng trung du miền núi Bắc Bộ, và đến năm 2045 đạt chuẩn tỉnh công nghiệp dịch vụ hiện đại.

Trên hành trình đó, KHCN, ĐMST&CĐS chính là chìa khóa mở ra "cánh cửa phát triển xanh" không chỉ giúp Lào Cai khai thác hiệu quả tài nguyên và tiềm năng, mà còn định hình mô hình tăng trưởng mới, thân thiện với môi trường, bền vững với thời gian.

Từ một địa phương miền núi, Lào Cai đang chứng minh rằng: Với tầm nhìn chiến lược, tư duy khoa học và tinh thần đổi mới, hoàn toàn có thể bứt phá, đi trước đón đầu thời đại chuyển đổi xanh trở thành điểm sáng trong bức tranh phát triển của Việt Nam.