Hoàn thiện mô hình hoạt động của SCIC góp phần nâng cao hiệu quả quản lý vốn nhà nước

Sáng 3/12, tại Hà Nội, Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề “Phát huy mô hình Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp, hình thành quỹ đầu tư Chính phủ”. Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn tham dự và có bài phát biểu tại Hội thảo.

Đây là sự kiện thời sự quan trọng để nhìn lại toàn diện tình hình và kết quả thực hiện nhiệm vụ của SCIC trong thời gian qua; đồng thời huy động ý kiến của chuyên gia trong và ngoài nước góp phần xác định định hướng phát triển của SCIC trong thời gian tới, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý vốn Nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế và tái cấu trúc khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN).

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn phát biểu tại Hội thảo

SCIC thể hiện rõ ưu thế nổi bật của mô hình doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn

Phát biểu tại Hội thảo, thay mặt Lãnh đạo Bộ Tài chính, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn ghi nhận và biểu dương những thành tựu mà SCIC đã đạt được trong gần 20 năm qua. SCIC đã đạt được các thành tựu đáng ghi nhận trong vai trò đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp, thể hiện rõ những ưu thế nổi bật của mô hình doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn, so với cơ chế quản lý truyền thống của cơ quan hành chính.

Về việc tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, SCIC đã tiếp nhận 120 doanh nghiệp (bao gồm 18 tập đoàn, tổng công ty) với tổng vốn nhà nước hơn 24.7460 tỷ đồng. Trong 120 doanh nghiệp tiếp nhận, SCIC đã triển khai tái cơ cấu, xử lý tồn tại của một số Tập đoàn, Tổng công ty quy mô lớn (Vinaconex, Vinatex, Seaprodex).

Về quản trị doanh nghiệp, SCIC thực hiện vai trò đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại 112 doanh nghiệp với tổng vốn theo giá trị sổ sách là 56.284 tỷ đồng. Sau khi tiếp nhận vốn nhà nước tại các doanh nghiệp, SCIC đã triển khai các giải pháp tối ưu hóa nguồn lực tại các doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo quản lý chặt chẽ tài sản nhà nước theo đúng quy định.

Việc SCIC tách bạch rõ ràng chức năng đại diện chủ sở hữu vốn Nhà nước với chức năng quản lý nhà nước của các Bộ, ngành và địa phương đã giúp giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý công việc, nâng cao hiệu quả và tận dụng tốt các cơ hội đầu tư. Việc đổi mới phương thức quản lý vốn từ hành chính sang đầu tư kinh doanh vốn giúp công tác quản trị doanh nghiệp và tái cơ cấu phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được thực hiện chuyên nghiệp, với bộ máy tinh gọn, hiệu quả, tối ưu hóa nguồn lực nhà nước tại doanh nghiệp.

Về triển khai bán vốn tại doanh nghiệp, giai đoạn từ năm 2014 đến nay, SCIC đã triển khai bán vốn tại 396 doanh nghiệp, thu về gần 48.000 tỷ đồng (gấp 4,4 lần giá vốn) chiếm 90% giá trị thu bán vốn của SCIC từ khi thành lập.

Về đầu tư và kinh doanh vốn vào ngành, lĩnh vực, dự án đem lại hiệu quả kinh tế, SCIC đã đầu tư trên 55.000 tỷ đồng, trong đó, đầu tư góp vốn, mua cổ phần tại các doanh nghiệp đã tiếp nhận trên 16.000 tỷ đồng; đầu tư theo chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trên 15.000 tỷ đồng; Đầu tư mới 10.639 tỷ đồng để triển khai góp vốn thành lập doanh nghiệp, đầu tư dự án và đầu tư mua cổ phiếu, trái phiếu của các doanh nghiệp thuộc các lĩnh trọng yếu của nền kinh tế như năng lượng, hạ tầng cảng, tài chính ngân hàng.

Chuyển đổi mô hình SCIC là bước phát triển tất yếu

Dù vậy, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cũng thẳng thắn nhìn nhận những kết quả đạt được của SCIC trong thời gian qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và vị thế mà SCIC hướng tới.

Thứ trưởng chia sẻ, vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật 68/2025/QH15 về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp thay thế Luật quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp. Đây là bước chuyển rất quan trọng từ quản lý, sử dụng vốn sang quản lý và đầu tư vốn, là cơ sở pháp lý nền tảng quan trọng cho việc quản lý vốn, tài sản nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp. Hiện nay, Bộ Tài chính đang hoàn thiện 03 Nghị định hướng dẫn Luật 68/2025/QH15 (gồm: Nghị định về quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN, Nghị định về giám sát, kiểm tra, đánh giá, xếp loại, báo cáo và công khai thông tin trong quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại DN và Nghị định về cơ cấu lại vốn nhà nước đầu tư tại DN).

Ông Andrea Campagnoli, Luật sư thành viên Bain&Company Việt Nam 
trình bày tham luận về vai trò của các Quỹ đầu tư Chính phủ và bài học cho Việt Nam

Đồng thời, đã và đang chủ trì xây dựng 06 Nghị định đặc thù về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đặc thù của các Tập đoàn, Tổng công ty, DNNN trong một số lĩnh vực then chốt, trong đó có Nghị định về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính đối với doanh nghiệp có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước. Việc nghiên cứu, xây dựng Nghị định nêu trên nhằm khắc phục những khó khăn, hạn chế, vướng mắc từ thực tiễn hoạt động, giúp các doanh nghiệp đầu tư kinh doanh vốn như SCIC phát huy tốt nhất vai trò, vị thế của mình.

Theo Thứ trưởng, Đề án phát triển kinh tế Nhà nước cũng đang được Bộ Chính trị chỉ đạo sát sao, với nhiệm vụ trọng tâm trong đề án này là nâng cao hiệu quả của khu vực kinh tế nhà nước, phát huy vai trò chủ đạo, tiên phong, dẫn dắt, điều tiết, kết nối các thành phần kinh tế theo khuôn khổ của pháp luật, định hướng phát triển của nhà nước, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an ninh kinh tế, an sinh xã hội.

Bộ Tài chính cũng được giao nghiên cứu xây dựng Đề án về phương án sắp xếp các DNNN, doanh nghiệp có vốn nhà nước với mục tiêu là sắp xếp, cơ cấu lại hệ thống doanh nghiệp có vốn nhà nước một cách thực chất, hiệu quả, tăng quy mô, giảm số lượng doanh nghiệp xuống mức phù hợp, tập trung vào lĩnh vực then chốt, thiết yếu, có khả năng dẫn dắt phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Cùng với việc hoàn thiện thể chế pháp luật, Thứ trưởng cho rằng, việc nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế trong việc xây dựng và vận hành mô hình Quỹ Đầu tư Chính phủ cho SCIC (như Temasek Holdings của Singapore, Khazanah của Malaysia, Danatara của Indonesia) sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu hình thành mô hình tổ chức tài chính lớn mạnh với chức năng đầu tư, kinh doanh vốn nhà nước, trở thành công cụ quan trọng của Chính phủ trong quá trình tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN. Việc chắt lọc những nội dung tương đồng và phân tích những điểm khác biệt của Việt Nam sẽ giúp chúng ta nghiên cứu, đánh giá sự phù hợp của các mô hình này trong bối cảnh của đất nước, đánh giá và định hướng hình thành mô hình tổ chức tài chính lớn mạnh, với chức năng đầu tư kinh doanh vốn.

Ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch Hội đồng Thành viên SCIC phát biểu tại Hội thảo

Thứ trưởng mong muốn Hội thảo sẽ thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm để hoàn thiện các định hướng, giải pháp khả thi, phát huy mô hình Tổng công ty kinh doanh vốn nhà nước theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp nhưng cũng đảm bảo vai trò dẫn dắt phát triển kinh tế trong thời kỳ mới. Thứ trưởng lưu ý, về mô hình hoạt động, SCIC sẽ là mô hình đầu tư vốn nhà nước để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn hay là hình thành Quỹ đầu tư của Chính phủ, hay là kết hợp giữa hai mô hình?. “Nếu mục tiêu phát huy mô hình của SCIC hướng tới hình thành Quỹ đầu tư Chính phủ thì cơ chế tài chính, dự kiến nguồn lực sẽ như thế nào, chúng ta phải xác định rõ sẽ kiến nghị về nguồn lực, đề xuất hình thành các cơ chế, chính sách như thế nào để tạo cơ sở pháp lý cho SCIC hiện thực hóa sứ mệnh là công cụ tài chính hữu hiệu, cùng 25 Tập đoàn, Tổng công ty dẫn dắt phát triển kinh tế trong thời kỳ mới.” - Thứ trưởng đặt vấn đề.

Toàn cảnh Hội thảo

Trong khuôn khổ của Hội thảo, Hội thảo cũng nhận được nhiều ý kiến sâu sắc từ các tổ chức tài chính và tư vấn quốc tế, ý kiến của các chuyên gia trong phần tham luận và tọa đàm. Các ý kiến tập trung phân tích kinh nghiệm quốc tế về cải cách quản lý và quản trị doanh nghiệp nhà nước; chia sẻ bài học thực tiễn từ mô hình Temasek của Singapore và mức độ phù hợp với điều kiện kinh doanh của Việt Nam; đánh giá tiến trình cải cách, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gắn với vai trò của SCIC; đề xuất các nội dung chuyển đổi mô hình SCIC về tổ chức bộ máy, cấu trúc quản trị và cơ chế vận hành trong bối cảnh hiện nay của Việt Nam.

Tiếp thu ý kiến của Thứ trưởng Cao Anh Tuấn và các ý kiến tham luận tại Hội thảo, ông Nguyễn Chí Thành, Chủ tịch HĐTV SCIC cho rằng, các ý kiến tại Hội thảo đã đưa ra nhiều luận điểm quan trọng, trong đó cho rằng, mô hình mới trong thời gian tới của SCIC sẽ phát huy hiệu quả khi SCIC được trao đủ quyền hạn và tính tự chủ trong quyết định đầu tư và thoái vốn, hạn chế sự can thiệp hành chính vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Khung thể chế và pháp lý hoàn chỉnh là điều kiện để SCIC vận hành theo mô hình mong muốn là Quỹ Đầu tư Chính phủ theo các chuẩn mực quốc tế. Bên cạnh đó, mô hình cần được quản trị theo thông lệ quốc tế, trong đó có sự độc lập, chuyên nghiệp và cơ chế báo cáo, giám sát, công bố thông tin minh bạch. Hiệu quả đầu tư cần được đánh giá trên toàn bộ danh mục đầu tư trong dài hạn…

HP