Lấy ý kiến sửa đổi Thông tư 120/2020/TT-BTC về giao dịch cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và trái phiếu doanh nghiệp
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đang xây dựng dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 120/2020/TT-BTC về giao dịch cổ phiếu niêm yết, đăng ký giao dịch, chứng chỉ quỹ, trái phiếu doanh nghiệp và chứng quyền có bảo đảm trên hệ thống giao dịch chứng khoán, đã được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư số 68/2024/TT-BTC và Thông tư số 18/2025/TT-BTC. Các nội dung sửa đổi tập trung hoàn thiện quy định về tài khoản giao dịch, kiểm soát lệnh, kỷ luật thanh toán và từng bước chuẩn bị cho việc triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP).
Ảnh minh hoạ
Theo quy định mới, trong giai đoạn thị trường chưa triển khai cơ chế bù trừ, thanh toán theo mô hình đối tác bù trừ trung tâm, nhà đầu tư vẫn thực hiện giao dịch thông qua tài khoản giao dịch tại công ty chứng khoán và thanh toán qua tài khoản lưu ký, không phải mở tài khoản ký quỹ bù trừ. Đối với nhà đầu tư nước ngoài không cư trú, dự thảo Thông tư cho phép ủy quyền cho tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài đại diện sử dụng số hiệu tài khoản lưu ký để đặt lệnh giao dịch thông qua công ty chứng khoán tại Việt Nam. Khi cơ chế đối tác bù trừ trung tâm chính thức được triển khai, nhà đầu tư bắt buộc phải có tài khoản ký quỹ bù trừ tại thành viên bù trừ trước khi thực hiện giao dịch.
Dự thảo Thông tư cũng làm rõ quy định về tài khoản giao dịch của tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài và công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài. Theo đó, mỗi tổ chức được mở tối đa hai tài khoản giao dịch tại mỗi công ty chứng khoán, bao gồm một tài khoản phục vụ giao dịch cho chính tổ chức và một tài khoản phục vụ hoạt động quản lý giao dịch cho khách hàng. Bên cạnh đó, trách nhiệm của công ty chứng khoán trong kiểm soát giao dịch tiếp tục được tăng cường. Công ty chứng khoán chỉ được nhập lệnh vào hệ thống giao dịch khi nhà đầu tư đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu về ký quỹ bù trừ theo quy định; đồng thời phải kiểm soát chặt chẽ các trường hợp cùng mua, cùng bán trong cùng một đợt khớp lệnh định kỳ. Đối với tổ chức kinh doanh chứng khoán nước ngoài và công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán nước ngoài, dự thảo Thông tư cho phép sử dụng tài khoản quản lý giao dịch khách hàng để đặt lệnh vừa mua vừa bán cùng một mã chứng khoán trong cùng đợt khớp lệnh hoặc giao dịch thỏa thuận, với điều kiện các lệnh mua và bán không thuộc cùng một nhà đầu tư nước ngoài.
Đáng chú ý, dự thảo Thông tư bổ sung quy định xử lý nghiêm các trường hợp nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khi mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền tại thời điểm đặt lệnh. Theo đó, nhà đầu tư vi phạm sẽ bị tạm dừng quyền đặt lệnh mua cổ phiếu không yêu cầu có đủ tiền trong thời hạn 7 ngày giao dịch; trường hợp tái phạm từ 3 lần trở lên trong vòng 30 ngày giao dịch liên tiếp, thời hạn hạn chế có thể kéo dài tới 180 ngày giao dịch. Trong thời gian bị hạn chế, nhà đầu tư phải đảm bảo có đủ tiền trên tài khoản khi đặt lệnh mua cổ phiếu.
Việc dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 120/2020/TT-BTC được kỳ vọng nâng cao kỷ luật, kỷ cương thị trường, kiểm soát rủi ro thanh toán và hoàn thiện nền tảng pháp lý để thị trường chứng khoán Việt Nam vận hành an toàn, minh bạch, tiệm cận các chuẩn mực quốc tế, đặc biệt trong lộ trình triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm.
Lam Anh
