Quy định mới về báo cáo tài chính hợp nhất của các đơn vị kế toán hành chính, sự nghiệp
Ngày 01/12/2025, Bộ Tài chính đã chính thức ban hành Thông tư số 108/2025/TT-BTC (Thông tư 108) hướng dẫn việc lập báo cáo tài chính hợp nhất của các đơn vị kế toán hành chính, sự nghiệp. Đây là bước đi quan trọng trong việc chuẩn hóa và thống nhất, nâng cao chất lượng trong công tác kế toán của các cơ quan hành chính, sự nghiệp.
Ảnh minh họa
Căn cứ cơ cấu tổ chức bộ máy xác định đơn vị kế toán cấp trên phải lập báo cáo tài chính hợp nhất
Về phạm vi, việc xác định đơn vị kế toán cấp trên phải lập báo cáo tài chính hợp nhất căn cứ theo cơ cấu tổ chức bộ máy hiện tại của đơn vị, bao gồm cả trường hợp đơn vị kế toán trực thuộc là đơn vị dự toán cấp I (không phụ thuộc vào việc xác định đơn vị dự toán). Báo cáo tài chính hợp nhất của bộ, ngành, địa phương theo quy định tại Thông tư này, không bao gồm số liệu hoạt động của Quỹ Bảo hiểm xã hội, Quỹ Bảo hiểm y tế, Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp. Trường hợp pháp luật chuyên ngành có quy định khác với quy định tại Thông tư này thì việc lập báo cáo tài chính hợp nhất theo pháp luật chuyên ngành phải đảm bảo tuân thủ các yêu cầu, nguyên tắc, thời hạn, nơi nhận và trách nhiệm lập báo cáo theo quy định tại Thông tư này.
Báo cáo tài chính hợp nhất được lập để phục vụ mục đích chung, số liệu được lập và trình bày trên cơ sở kế toán dồn tích; dùng để cung cấp các thông tin về tình hình tài chính, kết quả hoạt động và các luồng tiền của đơn vị kế toán cấp trên cho cơ quan tài chính, cơ quan có thẩm quyền và cơ quan, đơn vị có liên quan; là cơ sở số liệu tin cậy, đầy đủ về tài chính, nguồn lực của đơn vị kế toán cấp trên, giúp các cơ quan chức năng quyết định các vấn đề có liên quan, đưa ra các chính sách phù hợp với nguồn lực hiện có, khả năng hoạt động và việc hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.
Đồng thời, Thông tư 108 quy định, thông tin trình bày trên báo cáo tài chính hợp nhất giúp tăng cường minh bạch, công khai về tài chính, trên cơ sở đó có thể đánh giá hoạt động, tính hiệu quả về việc tiếp nhận và sử dụng các nguồn lực tại các đơn vị kế toán cấp trên trong một năm tài chính, giúp đưa ra các quyết định kịp thời về việc phân bổ các nguồn lực quản lý.
Thông tin, số liệu trình bày phải phản ánh một cách trung thực, khách quan
Với ý nghĩa như trên, báo cáo tài chính hợp nhất của đơn vị kế toán cấp trên phải đáp ứng nguyên tắc, yêu cầu nhất định. Cụ thể, cần đầy đủ các thông tin báo cáo tài chính/báo cáo tài chính hợp nhất của tất cả các đơn vị kế toán trực thuộc. Đồng thời, phải được lập trên cơ sở áp dụng chính sách kế toán thống nhất cho các giao dịch và sự kiện cùng loại trong các hoàn cảnh tương tự trong phạm vi hợp nhất số liệu. Trường hợp đơn vị kế toán trực thuộc áp dụng chính sách kế toán khác với chính sách kế toán áp dụng thống nhất trong đơn vị kế toán cấp trên thì báo cáo tài chính/báo cáo tài chính hợp nhất được sử dụng để hợp nhất phải được điều chỉnh lại theo chính sách chung của đơn vị kế toán cấp trên.
Song song với yêu cầu này, trong tổng hợp số liệu cần đảm bảo nguyên tắc các chỉ tiêu trên báo cáo tình hình tài chính hợp nhất, báo cáo kết quả hoạt động hợp nhất, báo cáo về những thay đổi trong tài sản thuần hợp nhất được lập bằng cách hợp cộng số liệu theo các chỉ tiêu tương ứng trên cơ sở số liệu báo cáo tình hình tài chính, báo cáo kết quả hoạt động, báo cáo về những thay đổi trong tài sản thuần của các đơn vị kế toán trong phạm vi lập báo cáo tài chính hợp nhất, trong đó các giao dịch nội bộ phát sinh trong năm giữa các đơn vị kế toán trong phạm vi lập báo cáo tài chính hợp nhất phải được loại trừ hết theo quy định.
Đối với báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất được lập theo phương pháp gián tiếp, thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất được lập trên cơ sở báo cáo tình hình tài chính hợp nhất, báo cáo kết quả hoạt động hợp nhất, báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất, báo cáo về những thay đổi trong tài sản thuần hợp nhất và các thông tin, báo cáo khác có liên quan.
Thông tư 108 cũng nêu rõ, đơn vị kế toán cấp trên phải mở sổ kế toán riêng để phản ánh các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến xử lý số liệu phục vụ lập báo cáo tài chính hợp nhất theo quy định.
Thông tin, số liệu trình bày trên báo cáo tài chính hợp nhất phải được phản ánh một cách trung thực, khách quan về nội dung và giá trị các chỉ tiêu báo cáo; trình bày theo một cấu trúc chặt chẽ, có hệ thống, thuyết minh đầy đủ các thông tin, số liệu đã trình bày trên báo cáo tình hình tài chính hợp nhất, báo cáo kết quả hoạt động hợp nhất, báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất theo quy định.
Nghiêm cấm mọi hành vi can thiệp làm thay đổi thông tin, số liệu trình bày trên báo cáo tài chính hợp nhất đã được nộp cho cơ quan có thẩm quyền hoặc đã được công khai. Trường hợp phải điều chỉnh thông tin, số liệu trình bày trên báo cáo tài chính hợp nhất đã được nộp cho cơ quan có thẩm quyền hoặc đã được công khai, thì phải đảm bảo các nguyên tắc điều chỉnh thông tin, số liệu theo quy định của Luật Kế toán và Thông tư này.
Cần lập và thông báo danh sách các đơn vị thuộc phạm vi lập báo cáo tài chính hợp nhất
Điều 5 Thông tư 108 quy định, đơn vị kinh tế phải lập danh sách toàn bộ các đơn vị kế toán trực thuộc trong phạm vi lập báo cáo tài chính hợp nhất theo quy định của Thông tư này và thông báo đến tất cả các đơn vị có tên trong danh sách. Danh sách này phải thể hiện được mối quan hệ cấp trên, cấp dưới giữa các đơn vị, các đơn vị kiểm soát trực thuộc được giao nhiệm vụ lập báo cáo tài chính hợp nhất (nếu có); ngoài ra phải thông báo mã thanh toán trong nội bộ cho các đơn vị kế toán trực thuộc. Danh sách các đơn vị kế toán trực thuộc và mã thanh toán trong nội bộ được thông báo lần đầu (vào đầu năm) và khi có thay đổi cập nhật.
Trường hợp trong năm tài chính có phát sinh việc chia tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi loại hình hoặc hình thức sở hữu, giải thể, chấm dứt hoạt động hoặc điều chuyển đơn vị kế toán trực thuộc thì báo cáo tài chính hợp nhất của năm có phát sinh thay đổi được đơn vị kế toán cấp trên lập từ báo cáo tài chính/báo cáo tài chính hợp nhất của các đơn vị kế toán trực thuộc hiện có tại thời điểm lập báo cáo tài chính hợp nhất và thuyết minh về sự thay đổi so với kỳ báo cáo năm trước. Đồng thời, đơn vị kế toán cấp trên thông báo thay đổi này để các đơn vị kế toán trực thuộc có căn cứ thuyết minh chi tiết khi lập báo cáo tài chính/báo cáo tài chính hợp nhất.
Danh mục báo cáo tài chính hợp nhất bao gồm: Báo cáo tình hình tài chính hợp nhất, Báo cáo kết quả hoạt động hợp nhất, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất (theo phương pháp gián tiếp), Thuyết minh báo cáo tài chính hợp nhất, Thuyết minh chi tiết số liệu hợp nhất tài sản kết cấu hạ tầng đơn vị được giao quản lý nhưng không trực tiếp khai thác, sử dụng, Báo cáo về những thay đổi trong tài sản thuần hợp nhất.
Lập báo cáo tài chính hợp nhất đúng thời gian quy định
Báo cáo tài chính hợp nhất được lập cho kỳ kế toán năm kết thúc vào ngày 31 tháng 12 theo quy định của Luật Kế toán. Báo cáo tài chính/báo cáo tài chính hợp nhất của các đơn vị kế toán trực thuộc được sử dụng lập báo cáo tài chính hợp nhất phải được lập cho cùng một kỳ báo cáo với báo cáo tài chính hợp nhất. Trường hợp đơn vị kế toán trực thuộc có ngày kết thúc kỳ kế toán năm khác ngày 31/12 thì đơn vị kế toán trực thuộc này phải lập và gửi các báo cáo cho đơn vị kế toán cấp trên để lập báo cáo tài chính hợp nhất theo quy định tại Thông tư này.
Báo cáo tài chính hợp nhất phải được lập kịp thời, đúng thời gian quy định, nội dung thông tin, số liệu phải được trình bày rõ ràng, dễ hiểu, phù hợp; thông tin, số liệu phải được phản ánh liên tục, số liệu của kỳ này phải kê tiếp số liệu của kỳ trước…
Báo cáo tài chính phải được công khai. Sau khi lập và nộp cho cơ quan tài chính cùng cấp, cơ quan, tổ chức khác theo quy định, đơn vị kế toán cấp phải công khai báo cáo tài chính hợp nhất theo quy định của pháp luật kế toán. Trường hợp báo cáo tài chính hợp nhất đã được kiểm toán thì công khai phải kèm theo báo cáo kiểm toán.
Tại Thông tư cũng đã quy định về đơn vị lập; giao dịch nội bộ và điều chỉnh số liệu khi lập báo cáo tài chính hợp nhất, quy trình lập báo cáo; lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ hợp nhất; hướng dẫn tổ chức thực hiện; hướng dẫn một số nội dung liên quan đến việc lập báo cáo tài chính và báo cáo tài chính hợp nhất năm 2025…Khi Thông tư 108 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026, Thông tư số 99/2018/TT-BTC của Bộ Tài chính ngày 01/11/2025 hướng dẫn lập báo cáo tài chính tổng hợp của đơn vị kế toán nhà nước là đơn vị kế toán cấp trên hết hiệu lực.
LG
