Thử thách bản lĩnh, khẳng định năng lực lãnh đạo ở cơ sở

Công tác ứng phó, khắc phục những đợt mưa lũ vừa qua đã đặt ra không ít thách thức đối với nhiều địa phương trên địa bàn thành phố. Nước lũ lên nhanh, dâng cao bất thường và kéo dài qua nhiều đợt liên tiếp, gây ngập sâu trên diện rộng, chia cắt nhiều khu dân cư, làm hư hỏng hạ tầng và khiến công tác chỉ đạo giữa các cấp gặp không ít khó khăn.

Trong hoàn cảnh khẩn cấp đó, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp bước vào giai đoạn vận hành thực tế đầy cam go. Tuy nhiên, chính thử thách làm nổi bật tinh thần trách nhiệm, sự trực tiếp, sát dân và tính chủ động của đội ngũ cán bộ cơ sở trong nhiệm vụ bảo vệ an toàn tính mạng người dân.

Vận dụng “4 tại chỗ” kịp thời

Tại xã Đại Lộc, ông Lê Đỗ Tuấn Khương, Chủ tịch UBND xã vẫn nhớ rõ từng đợt nước lên trong trận lũ mà ông xác nhận là cơn lũ lịch sử, vượt qua cả năm 2009. Ông kể, khi nghe dự báo có mưa lớn, lãnh đạo xã liền chỉ đạo các thôn triển khai ngay phương án “4 tại chỗ”, di dời dân ở những ngôi nhà thấp, vùng trũng đến nhà cao trong các thôn xóm.

Tuy nhiên, do lũ nối lũ, nước dâng nhanh khiến 90% diện tích xã, tương đương hơn 14.000 hộ dân bị ngập chìm trong nước. Sức nước lớn, lại kéo dài, khiến nhiều hộ dân không kịp di dời tài sản, nhiều nơi ngập đến mái nhà.

Trong bối cảnh đó, chính quyền xã đã họp khẩn, kích hoạt toàn bộ phương án phòng chống thiên tai và tổ chức lực lượng túc trực suốt ngày đêm. Ông Khương trực tiếp tiếp nhận cuộc gọi từ người dân và điều phối lực lượng đến các khu vực nguy hiểm. Chỉ trong thời gian ngắn, xã đã di dời khoảng 2.700 hộ đến nơi an toàn và xử lý thêm 84 trường hợp khẩn cấp, trong đó có sản phụ cận ngày sinh, người bị gãy chân tay, người đau ốm cần chuyển tuyến gấp.

Dù vậy, địa phương vẫn đối mặt với nhiều khó khăn do phương tiện cứu hộ như ca nô lớn không thể đi vào đường làng vì dòng nước chảy xiết, dễ gây va đập vào nhà dân. Nhân lực có khả năng điều khiển phương tiện chuyên dụng thiếu. Cứu hộ ban đêm gần như không thể triển khai do dòng chảy quá mạnh, lại thiếu ánh sáng và tiềm ẩn nhiều vật cản. “Chỉ một sơ suất nhỏ cũng có thể nguy hiểm cho cả lực lượng cứu hộ lẫn người dân”, ông Khương chia sẻ.

Tại xã Vu Gia, Chủ tịch UBND xã Lê Phan Minh cho biết sự chủ động từ sớm là yếu tố then chốt giúp địa phương giảm thiểu thiệt hại. Ngay khi mô hình chính quyền 2 cấp được vận hành từ tháng 7, xã đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự, xây dựng phương án phòng chống thiên tai theo từng cấp độ rủi ro và triển khai nguyên tắc “4 tại chỗ” một cách rất chặt chẽ.

Địa bàn rộng hơn 25km2 với 27.000 dân, nhiều thôn xa trung tâm, xã nằm giữa hai dòng sông Vu Gia và Thu Bồn, nhưng nhờ phân công rõ trách nhiệm, khi có cảnh báo lũ lớn, toàn bộ hệ thống vào cuộc nhanh chóng.

Trong đợt mưa lũ, xã di dời 460 hộ dân đến nơi an toàn. Nhiều trường hợp không chấp hành di dời, chính quyền xã buộc phải kiên quyết thực hiện biện pháp cưỡng chế. Đáng chú ý là trường hợp Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Năm bị hết bình thở ô xy điều trị giữa đêm, trong khi nước lũ đang dâng lên nhanh, nhân viên y tế và lực lượng hỗ trợ đã dùng ghe nhỏ, mang theo bình ô xy, vượt qua dòng nước chảy xiết đến nhà mẹ. Nhờ sự ưu tiên bảo vệ tính mạng người dân, tất cả các trường hợp cấp cứu nghiêm trọng đều được xử lý kịp thời.

Tuy nhiên, cũng dễ nhận thấy những hạn chế trong công tác ứng cứu. Trạm y tế xã không có bác sĩ, chỉ có 15 y sĩ, điều dưỡng phụ trách toàn bộ nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe. Trang thiết bị y tế thiếu, không đủ điều kiện xử lý các tình huống nguy hiểm.

Trong khi mưa lũ lại có ca bệnh nặng, lãnh đạo xã phải liên hệ với bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Bắc Quảng Nam để nhờ hướng dẫn từ xa, rồi mới tìm cách vận chuyển bệnh nhân đến viện bằng ghe nhỏ. Mất điện và mất sóng viễn thông diện rộng càng khiến công tác chỉ đạo gặp khó khăn...

Ông Minh nhấn mạnh, việc triển khai các phương án chủ động trước khi lũ về như yêu cầu các trưởng thôn di dời dân nhà thấp đến nhà cao tầng, để hàng xóm giúp nhau, hợp đồng sẵn 3 chiếc ca nô để ứng phó… đã góp một phần thành công trong phòng chống thiên tai.

Chỉ đạo trực tiếp và quyết đoán

Tại xã Hà Nha, thiệt hại do mưa lũ được đánh giá là nghiêm trọng nhất trong nhiều năm. Chủ tịch UBND xã Mai Thanh Sang cho biết toàn xã có hơn 8.190 hộ bị ngập sâu từ 1m đến hơn 3m. Nhiều tài sản bị cuốn trôi, nhà cửa hư hỏng, hệ thống giao thông bị gần như tê liệt.

Giữa hoàn cảnh ngập sâu, chia cắt, xã Hà Nha triển khai phương án di dời theo hình thức “sang ghép”, đưa người dân từ các khu vực thấp về nhà cao, nhà kiên cố của cộng đồng. Chính quyền vận động bà con ký cam kết di dời, kiên quyết không để người dân ở lại trong khu vực nguy hiểm. Nhờ sự chủ động và quyết đoán, địa phương đã bảo đảm an toàn tính mạng cho toàn bộ người dân.

Ông Briu Quân, Chủ tịch UBND xã Avương cho biết, trong những ngày diễn ra mưa lũ lịch sử, lãnh đạo xã, Ban Phòng thủ dân sự xã thường xuyên chia nhau về các thôn kiểm tra. Nhờ trực tiếp đến từng thôn nên lãnh đạo xã và người dân phát hiện vệt nứt dài trên sườn núi tại thôn Atếêp, nằm sát đường biên giới Việt - Lào.

Về đánh giá tình hình, ngày hôm sau ông Quân yêu cầu bà con di dời đến nơi an toàn và ngày 28/10 xảy ra lở đất, núi sạt chảy từ đỉnh núi trượt về làng, cuốn trôi và làm sập nhà cửa, tài sản, rất may không ảnh hưởng đến tính mạng. Có thể nói, từ sự chủ động nhận diện sớm rủi ro của lãnh đạo xã, thôn và từ nhận thức cao của người dân về phòng tránh rủi ro, địa phương đã kịp thời cơ động, di chuyển dân ổn định tạm thời ở nhà người thân nên không ảnh hưởng đến tính mạng.

Nhìn tổng thể, “phép thử” lần này đã cho thấy rõ giá trị của sự chỉ đạo trực tiếp và quyết đoán của người đứng đầu cấp xã. Khi thông tin được tiếp nhận ngay tại cơ sở, khi quyết định được đưa ra kịp thời và triển khai lập tức, hiệu quả. Các xã đã vận dụng đồng bộ phương án phòng thủ dân sự, triển khai lực lượng hợp lý, phát huy vai trò của thôn, tổ dân cư như những “cánh tay nối dài” của chính quyền, từ đó giảm thiểu tối đa thiệt hại.

Qua công tác ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai cũng cho thấy vai trò của người đứng đầu chính quyền trong việc xây dựng phương án, huy động nguồn nhân lực để cứu dân kịp thời. Như tâm sự của ông Lê Phan Minh, Chủ tịch UBND xã Vu Gia: “Trong những khoảnh khắc khẩn cấp nhất, mỗi quyết định đều phải cân nhắc. Bởi khi người dân cầu cứu lúc nước lên nhanh, giữa đêm khuya, đó thường là điểm tựa cuối cùng mà họ có thể bám vào. Là cán bộ trực tiếp cùng bà con ứng cứu trong lũ, mỗi lần điều lực lượng vào những khu vực nguy hiểm trong màn đêm, tôi gần như thấp thỏm suốt cả đêm, chỉ mong họ đến được nơi an toàn. Chỉ khi nhận lại thông tin mọi người đều bình an, việc cứu hộ thành công, lúc ấy tôi mới thấy nhẹ lòng”, ông Minh chia sẻ.