Từ năm 2026, chính sách đất đai có nhiều thay đổi quan trọng

Sẽ thu hồi đất khi đạt thỏa thuận trên 75% diện tích đất

Theo nghị quyết, Quốc hội đồng ý bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh làm cơ sở cai nghiện ma túy do LLVT quản lý.

Đồng thời bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng trong 3 trường hợp: (1) Thực hiện dự án trong khu thương mại tự do, dự án trong trung tâm tài chính quốc tế. (2) Trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn mà thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư. (3) Tạo quỹ đất để thanh toán dự án theo hợp đồng xây dựng-chuyển giao (hợp đồng BT), để cho thuê đất tiếp tục sản xuất, kinh doanh đối với trường hợp tổ chức đang sử dụng đất mà Nhà nước thu hồi đất.

3 trường hợp thu hồi đất khi chưa phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, chưa bố trí tái định cư

Theo nghị quyết của Quốc hội, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và việc bố trí tái định cư theo quy định của Luật Đất đai, trừ các trường hợp sau: (1) Thu hồi đất trong trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không có bố trí tái định cư đã được niêm yết công khai nhưng chưa được phê duyệt đối với các dự án quan trọng quốc gia, dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, đối với dự án khác nếu được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. (2) Thu hồi đất trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư đối với trường hợp dự án đầu tư công khẩn cấp theo quy định của pháp luật về đầu tư công, dự án thực hiện tái định cư tại chỗ, dự án mà việc bố trí tái định cư theo tuyến công trình chính. (3) Chính phủ được giao quy định chi tiết việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất trước khi hoàn thành việc bố trí tái định cư.

UBND cấp tỉnh quy định việc bố trí tạm cư, thời gian và kinh phí tạm cư đối với trường hợp quyết định thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư.

Giảm từ 50% đến 70% tiền chuyển đổi đất nông nghiệp sang đất ở

Nghị quyết có những điểm mới trong chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi chuyển mục đích sử dụng đất. Cụ thể, trường hợp đất vườn, ao, đất nông nghiệp trong cùng thửa đất có đất ở được xác định khi công nhận quyền sử dụng đất mà chuyển mục đích sử dụng đất sang đất ở; chuyển từ đất có nguồn gốc là đất vườn, ao gắn liền đất ở nhưng người sử dụng đất tách ra để chuyển quyền sử dụng đất, hoặc do đơn vị đo đạc khi đo vẽ bản đồ địa chính trước ngày 1-7-2014 đã tự đo đạc tách thành các thửa riêng sang đất ở thì tính tiền sử dụng đất theo mức thu bằng 30% chênh lệch giữa tiền sử dụng đất tính theo giá đất ở và tiền sử dụng đất tính theo giá đất nông nghiệp tại thời điểm có quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất (gọi tắt là chênh lệch) đối với diện tích đất chuyển mục đích sử dụng trong hạn mức giao đất ở tại địa phương. Mức thu bằng 50% chênh lệch đối với diện tích đất vượt hạn mức nhưng không quá một lần hạn mức giao đất ở tại địa phương. Mức thu bằng 100% chênh lệch đối với diện tích đất vượt hạn mức mà vượt quá một lần hạn mức giao đất ở tại địa phương. Mức thu tiền sử dụng đất nêu trên chỉ được tính một lần cho một hộ gia đình, cá nhân (tính trên một thửa đất).

Theo Luật Đất đai năm 2024, khi thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất, người dân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và đất ở. Điều này khiến không ít gia đình gặp khó khăn trong hợp thức hóa đất ở, nhất là khi nhu cầu tách hộ, xây nhà mới vẫn rất lớn. Như vậy, với quy định của nghị quyết này, người dân chuyển đất nông nghiệp sang đất ở trong hạn mức chỉ phải nộp 30% phần chênh lệch giữa giá đất ở và nông nghiệp. Với phần vượt nhưng không quá một lần hạn mức, người dân sẽ nộp 50% chênh lệch. Nếu phần vượt trên một lần hạn mức, khoản phải nộp là toàn bộ chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và đất ở như hiện hành. Chính sách ưu đãi này chỉ áp dụng một lần cho hộ gia đình, cá nhân. Các lần chuyển đổi mục đích sau sẽ phải nộp toàn bộ chênh lệch.

Điều kiện tách, hợp thửa đất được quy định chi tiết, linh hoạt

Cũng theo nghị quyết, điều kiện tách, hợp thửa đất được quy định chi tiết, linh hoạt hơn. Quy định mới yêu cầu thửa đất được tách phải có lối đi kết nối với đường giao thông công cộng, hoặc được chủ đất liền kề cho đi qua để nối với đường giao thông. Trước đó, Luật Đất đai năm 2024 chỉ yêu cầu chung phải có lối đi và kết nối với đường giao thông, không nêu khả năng sử dụng lối đi chung qua thửa liền kề.

Với hợp thửa đất, nghị quyết cho phép các thửa không cùng mục đích sử dụng, hình thức trả tiền thuê hay thời hạn sử dụng đất được hợp thửa. Quy định này đã linh hoạt hơn, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, chi phí và phù hợp với nhu cầu thực tiễn của người dân. Bởi trước đây, các thửa đất phải thống nhất 3 tiêu chí trên mới được hợp nhất, trừ một số trường hợp ngoại lệ.