Chuyển đổi số giáo dục trong giai đoạn mới
Bắt nhịp tiến trình chuyển đổi số, ngành Giáo dục đã đạt được những kết quả ấn tượng trong ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảng dạy, học tập. Để tiến xa hơn, việc đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ và hệ thống cơ sở dữ liệu, phần mềm chuyên dụng là nhiệm vụ mang tính chiến lược, cấp bách, quyết định thành công của công cuộc chuyển đổi số giáo dục trong giai đoạn mới.
Cán bộ, giáo viên Trường THCS Mạo Khê I (phường Mạo Khê) kiểm tra, rà soát hệ thống trang thiết bị CNTT phục vụ giảng dạy và học tập tại nhà trường.
Thực hiện các nhiệm vụ được giao tại Kế hoạch số 138/KH-UBND (ngày 21/5/2025) của UBND tỉnh thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW (ngày 22/12/2024) của Bộ Chính trị, từ đầu năm đến nay, ngành Giáo dục tỉnh đã tổ chức tập huấn cho gần 7.000 cán bộ quản lý, giáo viên về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý và dạy học; cử cán bộ tham gia các đoàn công tác liên ngành học tập kinh nghiệm triển khai kho dữ liệu dùng chung, nền tảng phân tích dữ liệu và các lớp đào tạo về AI, an toàn thông tin mạng tại Trường Đào tạo cán bộ Nguyễn Văn Cừ. Đây là bước chuẩn bị nguồn lực quan trọng để làm chủ công nghệ, vận hành hiệu quả hệ thống số trong giáo dục.
Đến nay, 100% cơ sở giáo dục trong toàn tỉnh đã thực hiện học bạ số, với 282.534 hồ sơ điện tử trên tổng số 295.459 học sinh, đạt 95,63%; đồng thời 100% cơ sở chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt, 100% trường học, cơ sở giáo dục đủ điều kiện tổ chức dạy học trực tuyến, 100% đơn vị sử dụng hệ thống quản lý trường học SMAS, và 100% thực hiện tuyển sinh đầu cấp trực tuyến… Toàn bộ học sinh lớp 12 năm 2025 đã đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT trên Cổng dịch vụ công quốc gia… Những nỗ lực này giúp Quảng Ninh xây dựng cơ sở dữ liệu ngành giáo dục “đúng, đủ, sạch, sống”, sẵn sàng liên thông với cơ sở dữ liệu Bộ GD&ĐT và Đề án 06 của Chính phủ. Kết thúc năm 2024, Sở GD&ĐT Quảng Ninh tiếp tục xếp hạng thứ 3/35 sở, ban, ngành của tỉnh về mức độ chuyển đổi số.
Song song đó, việc tăng cường giáo dục STEM, phát triển nguồn học liệu số và tích hợp công nghệ thực tế ảo, thực tế tăng cường trong giảng dạy đã mở ra phương thức học tập mới, hấp dẫn và hiệu quả. Các cuộc thi như Hội thi Tin học trẻ, Cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng, Cuộc thi Nghiên cứu khoa học kỹ thuật cấp tỉnh đã khơi dậy tinh thần sáng tạo và niềm say mê công nghệ của học sinh, góp phần hình thành thế hệ công dân số năng động, sáng tạo.
Tuy nhiên, đằng sau những con số ấn tượng vẫn còn không ít khó khăn, hạn chế. Theo báo cáo của Sở GD&ĐT, hạ tầng số và thiết bị công nghệ tại cơ quan Sở hiện nay gần như đã hết khấu hao, nhiều thiết bị không còn sử dụng được, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả vận hành hệ thống dữ liệu và phần mềm chuyên dụng. Sở đề xuất Sở KH&CN kế hoạch mua sắm mới trong năm 2025, song tiến độ còn phụ thuộc vào cân đối ngân sách. Thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc truyền tải văn bản, dữ liệu chỉ đạo từ Sở GD&ĐT đến các trường học, đặc biệt là mầm non, tiểu học, THCS vẫn còn khó khăn...
Ngoài ra, theo Nghị quyết 71/NQ-CP ngày 1/4/2025 của Chính phủ, ngành Giáo dục được giao chủ trì xây dựng 5 cơ sở dữ liệu trọng điểm, gồm: Giáo dục mầm non, phổ thông, đại học, giáo dục nghề nghiệp, nhà giáo và học sinh – sinh viên giáo dục nghề nghiệp. Tuy nhiên, phần lớn cơ sở dữ liệu này vẫn quản lý thủ công bằng Excel, chưa có hệ thống trực tuyến thống nhất, gây khó khăn trong chia sẻ, liên thông dữ liệu giữa các cấp, các ngành.
Giáo viên và học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Bá Ngọc (phường Hạ Long) sử dụng hiệu quả hệ thống thiết bị thông minh để nâng cao chất lượng các giờ học.
Những điểm nghẽn nêu trên bắt nguồn từ thiếu đồng bộ giữa hạ tầng công nghệ và ứng dụng phần mềm chuyên dụng. Trong khi đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý đã được đào tạo về kỹ năng số, thì thiết bị, đường truyền, phần mềm quản lý vẫn chưa đáp ứng yêu cầu khai thác dữ liệu lớn và xử lý thời gian thực. Nguồn kinh phí dành cho chuyển đổi số chủ yếu phụ thuộc vào ngân sách thường xuyên, dẫn đến tình trạng không đồng bộ, không đủ để hình thành một hạ tầng số tổng thể, hiện đại, bảo mật cao.
Cùng với đó, công tác liên thông dữ liệu giữa các sở, ngành và chính quyền cơ sở cũng chưa thực sự trơn tru. Hệ thống mạng dùng chung đôi khi bị gián đoạn, khiến việc truy cập, chia sẻ dữ liệu giáo dục còn mất thời gian. Bên cạnh đó, một số phần mềm hiện có chưa tích hợp được nhiều tiện ích quản trị thông minh, dẫn đến trùng lặp thao tác, giảm hiệu quả khai thác thông tin.
Để thực hiện thành công mục tiêu xây dựng nền giáo dục số toàn diện, việc đầu tư hạ tầng CNTT và phần mềm chuyên dụng cần được xem là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn 2025–2030. Trước hết, UBND tỉnh và Sở GD&ĐT cần bố trí nguồn lực tài chính ổn định, lâu dài cho việc nâng cấp máy chủ, thiết bị lưu trữ, đường truyền Internet tốc độ cao đến từng cơ sở giáo dục; đồng thời mua sắm phần mềm quản lý, phân tích dữ liệu học tập, thi cử, tuyển sinh theo hướng thống nhất, liên thông.
Bên cạnh đó, cần hoàn thiện cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, địa phương nhằm đảm bảo kết nối thông suốt dữ liệu từ tỉnh đến xã, phường, trường học. Việc chuẩn hóa quy trình vận hành, bảo mật dữ liệu cũng là yêu cầu bắt buộc trong bối cảnh nguy cơ tấn công mạng ngày càng gia tăng.
Kết quả ngành Giáo dục tỉnh Quảng Ninh đạt được trên hành trình chuyển đổi số trong thời gian qua là rất đáng ghi nhận. Song cũng đặt ra yêu cầu tiếp theo về đầu tư hạ tầng công nghệ là yêu cầu cấp thiết để tạo “đòn bẩy” mở rộng không gian số giáo dục. Sự kết hợp hài hoà giữa hạ tầng hiện đại, đồng bộ và chất lượng nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và người học sẽ góp phần xây dựng nền giáo dục thông minh, linh hoạt, hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu đào tạo công dân số toàn cầu trong kỷ nguyên mới.
