Chủ tịch Quốc hội: Tăng cường ứng dụng công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người nộp thuế

Toàn cảnh Phiên họp

Tại Phiên họp, sau khi nghe Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn, thừa ủy quyền của Bộ trưởng Bộ Tài chính trình bày tòm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý các dự thảo, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày ý kiến đối với nội dung cơ quan trình dự kiến tiếp thu, giải trình và chỉnh lý 03 dự thảo luật: Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công.

 Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trình bày tòm tắt Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý các dự thảo luật

Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi): Không tạo gánh nặng chi phí tuân thủ đối với các hộ, cá nhân kinh doanh nhỏ

Đối với dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính thấy rằng, phần lớn các nội dung quan trọng được các ĐBQH và Cơ quan thẩm tra đề cập đã được Chính phủ báo cáo giải trình, tiếp thu, hoặc tiếp thu một phần để hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó, các vấn đề quan trọng liên quan đến thẩm quyền của Quốc hội, về phân cấp đã được tiếp thu đầy đủ như nội dung về các khoản thu nhập chịu thuế khác, về thẩm quyền điều chỉnh mức ngưỡng doanh thu không chịu thuế của các hộ, cá nhân kinh doanh, các mức miễn trừ gia cảnh được giao Chính phủ trình UBTVQH xem xét, điều chỉnh; thuế suất của Biểu thuế luỹ tiến từng phần của cá nhân làm công ăn lương đã được tiếp thu, chỉnh lý để bảo đảm tính hợp lý và nhiều nội dung khác đã được Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu một phần để hoàn thiện dự thảo Luật. 

 Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày nội dung cơ quan trình dự kiến tiếp thu, giải trình và chỉnh lý đối với 03 dự thảo luật

Riêng đối với các nội dung liên quan đến chính sách thuế thu nhập cá nhân đối với các hộ, cá nhân kinh doanh, Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đánh giá, dự thảo Luật đã được tiếp thu tương đối toàn diện và cơ bản. Thường trực Ủy ban cơ bản thống nhất với định hướng tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo đề xuất của Chính phủ. Tuy nhiên, để các nội dung chính sách này được triển khai một cách thông suốt và hiệu quả trong thực tiễn, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành kịp với thời điểm hiệu lực thi hành của Luật. Đặc biệt, đối với các hộ, cá nhân kinh doanh nhỏ cần đồng thời bảo đảm sự thuận lợi, khả thi và minh bạch để không tạo gánh nặng chi phí tuân thủ.

Ngoài ra, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện các nội dung quy định tại dự thảo Luật để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với các Luật có liên quan, tiếp thu ý kiến của các ĐBQH, ý kiến thẩm tra, chỉnh lý về kỹ thuật văn bản để hoàn thiện dự thảo Luật, trình Quốc hội theo quy định.

Đề nghị bỏ nội dung tại điểm d khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi)

Ý kiến của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc tiếp thu, giải trình dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban cơ bản thống nhất với nhiều nội dung định hướng giải trình, tiếp thu của Chính phủ..

Thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp

Về nội dung còn quan điểm khác nhau, Thường trực Ủy ban chưa thực sự thống nhất với nội dung giải trình của Chính phủ về quy định cho phép người nộp thuế được khai bổ sung hồ sơ khai thuế đối với thời kỳ, phạm vi đã thực hiện thanh tra, kiểm tra (tại điểm d khoản 5 Điều 12). Đây là nội dung vừa được sửa đổi tại Luật số 56/2024/QH15, để bảo đảm Quy định số 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật và UBTVQH đã có kết luận đề nghị Chính phủ không đưa quy định này vào dự thảo Luật.

Thường trực Ủy ban cho rằng, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW và vẫn thu đúng, thu đủ tiền thuế, Chính phủ cần ban hành văn bản dưới luật để hướng dẫn riêng cho các trường hợp này theo hướng yêu cầu các doanh nghiệp kê khai, nộp bù lại số thuế còn thiếu, số thuế đã hoàn thừa,... Cần sử dụng từ ngữ phù hợp (phân biệt rõ với việc khai bổ sung theo cách thông thường) để quy định và hướng dẫn rõ cách thực hiện nhằm bảo đảm chặt chẽ, không làm nảy sinh sai phạm mới; tránh việc pháp điển hoá và lẫn lộn các trường hợp này với các trường hợp khai bổ sung hồ sơ khai thuế thông thường (chưa qua thanh kiểm tra). 

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn tham gia Phiên họp

Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị bỏ nội dung quy định tại điểm d khoản 5 Điều 12 dự thảo Luật để tránh dẫn đến tiêu cực trong công tác thanh kiểm tra, phù hợp với tinh thần của Quy định số 178-QĐ/TW. Trường hợp cần xử lý về thủ tục, Chính phủ chủ động ban hành theo thẩm quyền và chịu trách nhiệm trong việc ban hành quy định để xử lý các vướng mắc thực tiễn, bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch, đơn giản hoá thủ tục hành chính, không phát sinh tiêu cực, không hợp thức hoá sai phạm và phù hợp với quy định của pháp luật về thanh tra, kiểm tra.

Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất trình sửa đổi toàn diện Luật Quản lý nợ công

Cũng tại Phiên họp, trình bày ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều nội dung tiếp thu, giải trình, như: Tiếp thu ý kiến ĐBQH, cơ quan soạn thảo đã rà soát quy định tại dự thảo Luật về phân cấp, phân quyền. Bổ sung chỉnh lý một số quy định liên quan đến hạn mức bảo lãnh của Chính phủ; chủ thể đề xuất khoản vay không bao gồm “công ty con”, mở rộng phạm vi đề xuất khoản vay gồm “doanh nghiệp nhà nước”. 

Đại biểu tham gia Phiên họp

Quy định giao Chính phủ quy định về cho vay lại và cấp phát đối với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập. Quy định áp dụng phương thức cơ quan cho vay lại không chịu rủi ro tín dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên và chi đầu tư; phương thức cơ quan cho vay lại chịu một phần rủi ro tín dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và một phần chi đầu tư…

Thường trực Ủy ban cơ bản thống nhất với giải trình của Chính phủ về một số nội dung như: (i) việc bỏ quy định về hình thức vay từ quỹ dự trữ tài chính của Nhà nước để đảm bảo thống nhất, đồng bộ với Luật NSNN; (ii) về bổ sung nguyên tắc “Mọi nghĩa vụ nợ của Chính phủ được đối xử bình đẳng”; (iii) giữ như quy định hiện hành về các chỉ tiêu an toàn nợ công; (iv) giải trình ý kiến ĐBQH về thủ tục vay ODA, vay ưu đãi rườm rà; (v) Về dự phòng rủi ro cho vay lại; (vi) Về cấp bảo lãnh chính phủ và (vii) quy định về vay, trả nợ của chính quyền địa phương... Đồng thời, đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng các ý kiến của ĐBQH, rà soát, đề xuất sửa đổi toàn diện Luật vào thời gian phù hợp.

Giảm trừ gia cảnh cần căn cứ vào biến động giá cả, thu nhập, đảm bảo phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội

Cho ý kiến tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cơ bản thống nhất với nhiều nội dung nêu trong Báo cáo giải trình, tiếp thu của Chính phủ và Báo cáo ý kiến của Ủy ban Kinh tế và Tài chính. 

Liên quan đến quy định về khai thuế khoản thu khác, tính thuế khoản thu khác và khấu trừ tại Điều 12 của dự thảo Luật Quản lý thuế, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho rằng, nội dung cho phép người nộp thuế được khai bổ sung đối với thời kỳ phạm vi đã thực hiện thanh tra kiểm tra như dự thảo là không phù hợp, có thể dẫn đến nguy cơ tiêu cực, làm vô hiệu hóa công tác hậu kiểm của cơ quan thuế sau khi người nộp thuế đã tự kê khai nộp thuế. Ngoài ra còn gây ra kẽ hở cho cán bộ thanh tra, kiểm tra thuế có thể thông đồng, móc ngoặc với doanh nghiệp, người nộp thuế… do đó, đề nghị không nên luật hóa nội dung này.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu

Về miễn thuế khoản thu khác tại Điều 19 dự thảo luật, đại biểu Hoàng Thanh Tùng đề nghị xem lại quy định tại khoản 2 về người nộp thuế thuộc trường hợp không chịu thuế thì lập và gửi hồ sơ cho cơ quan quản lý thuế có thẩm quyền. Đại biểu đề nghị làm rõ tại sao trường hợp không chịu thuế mà vẫn phải lập hồ sơ? 

Đối với dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), đại biểu đề nghị tiếp tục cân nhắc quy định tại khoản 3, Điều 30 về mức giảm trừ gia cảnh thực hiện theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh là không cần thiết, không cần quy định trong dự thảo luật. Cùng với đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định liên quan đến thu nhập từ kinh doanh, từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú hết hiệu lực thi hành từ kỳ tính thuế năm 2026 để đảm bảo đồng bộ với hệ thống pháp luật…

 Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hà Thị Mỹ Dung phát biểu

Cũng cho ý kiến về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hà Thị Mỹ Dung đề nghị cộng dồn vào tổng thu nhập hàng năm để đảm bảo công bằng và không đánh thuế cứng theo từng lần phát sinh. Cùng với đó, đối với tiêu chí xác định phúc lợi tính thuế cần quy định nguyên tắc và danh mục phúc lợi chịu thuế, hoặc không chịu thuế và phương pháp quy đổi giá trị. Quy định về thiết lập cơ chế điều chỉnh tự động mức giảm trừ gia cảnh nên gắn với CPI để tránh chậm điều chỉnh và đảm bảo thu nhập tối thiểu cho người dân. 

Đối với dự thảo Luật Quản lý thuế, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Hà Thị Mỹ Dung cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế hoàn thuế tự động, quy định về kiểm tra sau hoàn thuế, trách nhiệm bồi hoàn sai và đối với soát liên ngành bằng dữ liệu điện tử. Cùng với đó, đơn giản hóa kê khai thuế cho hộ kinh doanh và tăng cường sự phối hợp giữa Kiểm toán Nhà nước với cơ quan thuế về mẫu khai rút gọn, hỗ trợ điện tử và bổ sung trách nhiệm cung cấp cũng như thực hiện Kiến nghị Kiểm toán.

 Phó Tổng Thư ký của Liên đoàn Thương Mại và Công nghiệp Việt Nam Đậu Anh Tuấn phát biểu

Băn khoăn về quy định hoãn xuất cảnh đối với chủ sở hữu hưởng lợi quy định tại dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương Mại và Công nghiệp Việt Nam Đậu Anh Tuấn cho rằng  quy định này quá rộng và không hợp lý, bởi theo Luật Doanh nghiệp, chỉ cần sở hữu từ 25% vốn trở lên đã gọi là chủ sở hữu hưởng lợi mà không cần trực tiếp điều hành doanh nghiệp. 

“Theo luật doanh nghiệp, chủ sở hữu hưởng lợi chỉ chịu trách nhiệm trong phần vốn góp của họ. Lấy ví dụ, một nhà đầu tư nước ngoài góp 30% vốn của công ty tại Việt Nam, nhưng không tham gia điều hành. Nếu công ty này chậm nộp thuế, nhà đầu tư vẫn có thể bị cấm xuất cảnh. Vì vậy, quy định này rất cần cân nhắc vì có thể tác động tiêu cực tới môi trường kinh doanh”, Phó Tổng Thư ký của Liên đoàn Thương Mại và Công nghiệp Việt Nam Đậu Anh Tuấn nêu quan điểm. 

Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, ngành thuế hiện tại có nhiều biện pháp cưỡng chế hiệu quả như trích tiền từ tài khoản, cưỡng chế hóa đơn, kê biên tài sản... Vì vậy, đề nghị bỏ quy định về hoãn xuất cảnh đối với chủ sở hữu hưởng lợi, vì có thể tạo ra những hiệu ứng tiêu cực.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Phát biểu tại Phiên họp về 03 dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, đối với quy định về bổ sung thu nhập cho công chức, viên chức, người lao động trong cơ quan quản lý thuế trong dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cần giao Chính phủ hướng dẫn, sau khi xin ý kiến cấp có thẩm quyền.

Cùng với đó, cần tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý thuế, đảm bảo các điều kiện về hạ tầng, ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu, quản lý rủi ro, quy trình xử lý tự động và an toàn thông tin; Đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người dân, cho người nộp thuế.

Đối với dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội đề nghị quan tâm đến việc đánh thuế đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng, cần tính toán kỹ lưỡng, hợp lý trong điều kiện quản lý thị trường vàng để quy định thời điểm áp dụng. 

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu

Về mức ngưỡng doanh thu không phải nộp thuế của hộ cá nhân kinh doanh, Chủ tịch Quốc hội đề nghị giải trình rõ việc đánh thuế trên doanh thu thay vì thu nhập. Đối với biểu thuế lũy tiến từng phần, cần đảm bảo tính hợp lý về bậc thuế, khoảng cách giữa các bậc thuế, không để xảy ra tình trạng tăng thuế suất quá cao tại một số bậc thuế. “Giảm trừ gia cảnh cần căn cứ vào biến động giá cả, thu nhập, đảm bảo phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội của từng thời điểm”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý.

Cho ý kiến về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo rà soát dự thảo Luật để đảm bảo sự thống nhất giữa các nội dung và kỹ thuật văn bản, đảm bảo tính thuyết phục trong Báo cáo tiếp thu giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét thông qua. 

Giải trình cụ thể căn cứ xác định ngưỡng doanh thu không chịu thuế 500 triệu đồng/năm

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực, trách nhiệm của Chính phủ, Bộ Tài chính, Ủy ban Kinh tế và Tài chính, các cơ quan liên quan trong việc khẩn trương giải trình, tiếp thu, chỉnh lý 03 dự thảo luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo tiếp tục rà soát để đảm bảo thực hiện đúng chủ trương đổi mới của Đảng, Nhà nước, của Quốc hội trong công tác xây dựng luật. Tiếp tục tiếp thu hoặc giải trình đầy đủ ý kiến của ĐBQH, ý kiến kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của cơ quan thẩm tra để hoàn thiện các Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý 03 dự thảo luật đảm bảo chất lượng, tính thống nhất và đồng bộ với các luật khác. Để đảm bảo hiệu lực thi hành của luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng, hoàn thiện, ban hành kịp thời, đầy đầy đủ văn bản hướng dẫn của 03 luật. 

 Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận Phiên họp

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ lưu ý đối với nội dung bổ sung thu nhập cho công chức, người lao động trong cơ quan quản lý thuế trong dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), hiện Cơ quan thẩm tra kiến nghị cần báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị để có cơ sở chính trị và đề nghị giao Chính phủ quy định sau khi xin ý kiến cấp có thẩm quyền. 

Về kê khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với các hộ kinh doanh cá nhân kinh doanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ bổ sung báo cáo tiếp thu giải trình và chỉnh lý dự thảo luật để nêu cụ thể căn cứ xác định ngưỡng doanh thu không chịu thuế 500 triệu đồng/năm, đảm bảo ngưỡng không chịu thuế này phù hợp, không làm mất kế sinh nhai của các hộ cá nhân kinh doanh nhỏ, đảm bảo vấn đề mưu sinh và an sinh xã hội. Đồng thời đảm bảo sự công bằng về thuế và không ảnh hưởng, cản trở việc chuyển đổi các hộ kinh doanh đủ điều kiện thành doanh nghiệp, đảm bảo tính thuyết phục, tạo sự đồng thuận khi trình Quốc hội thông qua. Chính phủ cũng cần khẩn trương ban hành hướng dẫn đối với việc kê khai thuế, tính thuế, khai khấu trừ thuế đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh bảo đảm thuận lợi, khả thi, minh bạch và không tăng gánh nặng chi phí tuân thủ. 

Đại biểu tham gia Phiên họp

Đối với các nội dung cơ quan thẩm tra còn có ý kiến khác về kê khai bổ sung đối với thời kỳ, phạm vi đã được thanh tra, kiểm tra tại điểm d khoản 5 Điều 12 của dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, rà soát kỹ theo ý kiến của Cơ quan thẩm tra. Chính phủ chịu trách nhiệm việc hoàn thiện nội dung này;. Nếu đưa vào luật phải đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để kẽ hở pháp luật, dẫn đến tiêu cực, thất thoát nguồn thu ngân sách; hoặc xảy ra lạm quyền, vi phạm của cán bộ thanh tra, kiểm tra của cơ quan thuế; không hợp thức hoá sai phạm và phù hợp với các quy định của pháp luật về thanh tra, kiểm tra. 

Về một số vấn đề liên quan đến dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát về mặt kỹ thuật lập pháp để đảm bảo đồng bộ với hệ thống pháp luật. Đồng thời, lưu ý chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn về đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực quản lý thuế. 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Cơ quan soạn thảo, cơ quan hữu quan phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chủ trì thẩm tra nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện các Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý 03 dự thảo luật, đảm bảo chất lượng các dự luật trình Quốc hội xem xét, quyết định…