Tạo đột phá trong xây dựng và thi hành pháp luật, khơi thông nguồn lực phát triển ở tỉnh Lào Cai

Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã xác lập những định hướng chiến lược quan trọng, thể hiện tư duy đổi mới toàn diện, sâu sắc của Đảng đối với vai trò của pháp luật trong quản trị quốc gia, kiểm soát quyền lực và thúc đẩy phát triển bền vững. Nghị quyết không chỉ đặt ra yêu cầu đổi mới trong xây dựng thể chế mà còn nhấn mạnh nhiệm vụ nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều thời cơ và thách thức đan xen.

Quán triệt tinh thần đó, ngay sau khi hoàn thành hợp nhất tỉnh và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/7/2025, Tỉnh ủy Lào Cai đã khẩn trương lãnh đạo, chỉ đạo kiện toàn tổ chức bộ máy, đồng thời ban hành kịp thời các văn bản để triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW phù hợp với điều kiện thực tiễn của tỉnh mới. Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 04-KH/TU; thành lập Ban Chỉ đạo về hoàn thiện thể chế, pháp luật của tỉnh, ban hành quy chế làm việc và phân công nhiệm vụ rõ ràng cho từng thành viên. Qua đó, bảo đảm sự thống nhất trong nhận thức và hành động từ cấp tỉnh đến cơ sở, tạo nền tảng quan trọng để tổ chức triển khai đồng bộ, nghiêm túc và hiệu quả công tác xây dựng, hoàn thiện và thi hành pháp luật trong giai đoạn tỉnh mới vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Công tác quán triệt, tuyên truyền được triển khai sâu rộng, tạo đồng thuận xã hội cao

Một trong những kết quả nổi bật là công tác quán triệt, tuyên truyền Nghị quyết 66-NQ/TW được tổ chức với quy mô lớn, hình thức đa dạng, nội dung ngày càng đi vào chiều sâu. Hội đồng phổ biến giáo dục pháp luật tỉnh đã chỉ đạo tổ chức 5.684 hội nghị, cuộc tuyên truyền pháp luật cho 408.000 lượt người tham dự; biên soạn phát hành 63.472 tài liệu tuyên truyền. Tổ chức 03 cuộc thi tìm hiểu pháp luật, điển hình đã tổ chức thành công cuộc thi trực tuyến “Tìm hiểu về Nhà nước, pháp luật và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” thu hút 42.605 người tham gia, với 81.053 lượt thi, cuộc thi lan toả tới các tỉnh, thành phố trong cả nước và người nước ngoài, có 276 người ngoài tỉnh và 17 lượt người ở nước ngoài tham dự thi. Qua đó, Công tác quán triệt, tuyên truyền được triển khai sâu rộng, giúp nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và Nhân dân về ý nghĩa, mục tiêu và các nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết 66-NQ/TW; tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong toàn hệ thống chính trị, tạo tiền đề quan trọng để tỉnh tổ chức thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ năm 2025 theo yêu cầu của Bộ Chính trị và Ban Chỉ đạo Trung ương.

Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật

Tỉnh ủy chỉ đạo quán triệt sâu sắc yêu cầu đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; đề cao trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền đối với chất lượng văn bản và hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật. Nội dung xây dựng và thi hành pháp luật được đưa vào chương trình kiểm tra, giám sát thường xuyên của cấp ủy các cấp; kịp thời chấn chỉnh hạn chế, xử lý nghiêm các trường hợp thiếu trách nhiệm, qua đó tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính trong toàn hệ thống. Cùng với đó, tỉnh rà soát, cập nhật các quy chế, quy định nội bộ; gắn trách nhiệm trong công tác pháp luật với đánh giá, khen thưởng, bổ nhiệm, sử dụng cán bộ; đồng thời kiện toàn đội ngũ lãnh đạo cơ quan chuyên môn, bảo đảm phát huy vai trò nòng cốt của cơ quan tư pháp trong tham mưu hoàn thiện thể chế. Qua đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy được thực hiện đồng bộ, quyết liệt, tạo nền tảng chính trị vững chắc để triển khai hiệu quả Nghị quyết số 66-NQ/TW trong thời gian tới.

Tập trung khắc phục bất cập, chồng chéo pháp luật, bảo đảm chính quyền địa phương hai cấp vận hành hiệu lực, hiệu quả

Trên cơ sở chỉ đạo của Trung ương và yêu cầu đặt ra sau khi hợp nhất tỉnh, Tỉnh ủy đã xác định rõ các mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm cần hoàn thành trong năm 2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã yêu cầu: (i) Rà soát, xử lý toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của hai tỉnh trước sáp nhập; (ii) Tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp luật, chỉ đạo rà soát, tổng hợp khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong các lĩnh vực then chốt như: khoa học – công nghệ và chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; tài chính – đầu tư; các lĩnh vực quản lý nhà nước khác. Trên cơ sở đó, tỉnh đã phối hợp với các bộ, ngành Trung ương để báo cáo, kiến nghị xử lý, góp phần cải thiện môi trường pháp lý, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy phát triển; (iii) Tổ chức phiên họp thứ nhất, xem xét, thống nhất kết quả rà soát và phương án xử lý các văn bản quy phạm pháp luật; đồng thời triển khai các nhiệm vụ năm 2025 theo chỉ đạo của Tỉnh ủy; (iv) Tập trung chỉ đạo hoàn thiện các quy định pháp luật phục vụ việc vận hành mô hình chính quyền 02 cấp sau sáp nhập; rà soát, phân cấp, phân quyền hợp lý giữa cấp tỉnh và cấp xã; khẩn trương ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền của tỉnh để bảo đảm sự ổn định, thông suốt trong chỉ đạo, điều hành; (v) Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, kiểm tra, rà soát văn bản; tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật; đẩy mạnh chuyển đổi số; tham gia góp ý các dự án luật, pháp lệnh của Trung ương; ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ xây dựng và thi hành pháp luật.

Đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển

Quán triệt yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp theo tinh thần Nghị quyết số 66-NQ/TW, tỉnh đã tổ chức nghiêm túc việc lấy ý kiến góp ý đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Công tác lấy ý kiến được triển khai bài bản, tập trung vào các vấn đề lớn như mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phân cấp, phân quyền, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và kiểm soát quyền lực; qua đó thể hiện rõ quan điểm của tỉnh trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật gắn với thực tiễn tổ chức bộ máy sau sắp xếp.

Cùng với đó, tỉnh tập trung rà soát toàn diện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật do hai tỉnh trước sáp nhập ban hành. Qua rà soát 267 nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh và 551 quyết định, chỉ thị của Ủy ban nhân dân tỉnh, đã đề xuất bãi bỏ, thay thế hoặc tiếp tục thực hiện nhiều văn bản không còn phù hợp; đồng thời ban hành 31 văn bản quy phạm pháp luật mới, từng bước khắc phục chồng chéo, bất cập, tạo hành lang pháp lý thống nhất, khả thi cho bộ máy tỉnh mới đi vào hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương, tỉnh chủ động rà soát, tổng hợp và kiến nghị tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp luật trong các lĩnh vực then chốt. Trong đó, đã xác định 15 văn bản có vướng mắc liên quan đến tài chính, đầu tư; đồng thời tiếp tục kiến nghị hoàn thiện cơ chế, chính sách trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và các lĩnh vực quản lý nhà nước khác. Trên cơ sở thẩm quyền, tỉnh chủ động sửa đổi, ban hành văn bản để kịp thời giải quyết những vấn đề phát sinh từ thực tiễn, nhất là các nội dung liên quan trực tiếp đến người dân và doanh nghiệp.

Việc triển khai pháp luật về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền được thực hiện đồng bộ với vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Tỉnh đã nghiêm túc quán triệt và thực hiện 28 nghị định của Chính phủ về phân cấp, phân quyền; ban hành 02 văn bản quy phạm pháp luật về phân cấp và 12 quyết định hành chính về ủy quyền, góp phần tinh gọn đầu mối, làm rõ trách nhiệm giữa các cấp, tăng tính chủ động cho cấp xã và nâng cao hiệu quả điều hành, quản lý của cấp tỉnh.

Song song với hoàn thiện thể chế, tỉnh tập trung chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc pháp lý đối với các dự án tồn đọng, chậm tiến độ; tăng cường kiểm tra, giám sát, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; quán triệt tư duy “hạch toán kinh tế” trong đầu tư công và quản lý chặt chẽ tài sản công, qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực và tạo dư địa cho phát triển bền vững.

Tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả; gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật

Tỉnh tập trung chỉ đạo tạo chuyển biến rõ nét trong thi hành pháp luật theo hướng kỷ cương, liêm chính, phục vụ Nhân dân. Kỷ luật, kỷ cương hành chính được tăng cường; trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu và đạo đức công vụ được quán triệt thường xuyên, gắn với xử lý nghiêm các hành vi gây phiền hà, chậm trễ. Quy trình giải quyết thủ tục hành chính được rà soát, chuẩn hóa, rút ngắn thời gian; dịch vụ công trực tuyến được mở rộng, lấy mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp làm thước đo. Nguyên tắc “người dân và doanh nghiệp được làm những gì pháp luật không cấm” được tuyên truyền, lồng ghép trong tập huấn, sinh hoạt chuyên đề, góp phần chuyển mạnh tư duy từ “xin – cho” sang “phục vụ – hỗ trợ”.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, coi thượng tôn Hiến pháp và pháp luật là chuẩn mực ứng xử trong xã hội. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật được đổi mới với 32 hội nghị, thu hút hơn 2.527 lượt người tham gia; vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được đề cao gắn với yêu cầu trách nhiệm giải trình, minh bạch. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm được triển khai quyết liệt, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân và nâng cao tính nghiêm minh của pháp luật.

Truyền thông chính sách tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, gắn với chuyển đổi số. Các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật được công khai để người dân, doanh nghiệp tiếp cận và góp ý sớm; Báo Lào Cai và Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh duy trì chuyên mục “Nhà nước và pháp luật” phát sóng định kỳ vào 20 giờ, đồng thời tổ chức đối thoại trực tuyến về các quy định mới. Nội dung truyền thông tập trung vào các luật, chính sách tác động trực tiếp đến đời sống và hoạt động sản xuất – kinh doanh, mở rộng trên môi trường số nhằm tăng khả năng tiếp cận, nhất là với thanh niên, công nhân, người lao động.

Để bảo đảm áp dụng pháp luật thống nhất, tỉnh tăng cường công tác giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật; kiểm tra, rà soát, hợp nhất, hệ thống hóa văn bản được thực hiện thường xuyên, kịp thời xử lý các quy định chồng chéo, mâu thuẫn, hết hiệu lực. Đồng thời, tỉnh duy trì hiệu quả cơ chế đối thoại và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; trong năm đã tham gia rà soát, tháo gỡ vướng mắc pháp lý tại 06 doanh nghiệp. Cơ chế tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật được triển khai đến 100% cán bộ, đảng viên và Nhân dân; 05 kiến nghị đã được tiếp nhận, phân loại và xử lý, phản hồi đúng thời hạn, góp phần nâng cao trách nhiệm cơ quan nhà nước và hiệu quả giám sát xã hội đối với công tác xây dựng, thi hành pháp luật.

Nâng cao hiệu quả công tác hợp tác quốc tế, pháp luật quốc tế

Phát huy đặc thù tỉnh biên giới, Lào Cai chủ động triển khai đồng bộ công tác hợp tác quốc tế và pháp luật quốc tế, thực hiện nghiêm các nghĩa vụ pháp lý quốc tế, nhất là trong quản lý, bảo vệ biên giới theo các văn kiện pháp lý Việt Nam – Trung Quốc; kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh, giữ vững ổn định an ninh – quốc phòng và môi trường hòa bình, hữu nghị. Cùng với đó, tỉnh chỉ đạo khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do để thúc đẩy hội nhập, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường, phát triển thương mại biên mậu; đồng thời triển khai nghiêm túc các nhiệm vụ phòng ngừa, giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế theo chỉ đạo của Trung ương. Tỉnh tăng cường phối hợp với các bộ, ngành Trung ương và chính quyền tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), duy trì hiệu quả cơ chế hợp tác song phương, nhất là tại Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Lào Cai – Hà Khẩu. Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp trên, hoạt động đối ngoại, hợp tác pháp lý, xuất nhập khẩu và kinh tế cửa khẩu Lào Cai – Hà Khẩu ngày càng đi vào nền nếp, đúng pháp luật, an toàn và hiệu quả, góp phần củng cố môi trường hòa bình, ổn định, tăng cường tin cậy chính trị và mở rộng hợp tác hữu nghị giữa hai bên biên giới, phục vụ thiết thực mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh và hội nhập quốc tế của tỉnh Lào Cai trong giai đoạn mới.

            Bên cạnh những kết quả đạt được, yêu cầu đặt ra trong thời gian tới là tiếp tục đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng và thi hành pháp luật, khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới. Trên cơ sở đó, tỉnh xác định một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện thể chế, pháp luật, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và khả thi, tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị và Kế hoạch số 04-KH/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; kịp thời cụ thể hóa thành Chương trình công tác năm 2026 và các kế hoạch chuyên đề. Tập trung hoàn thiện hệ thống thể chế, pháp luật địa phương theo hướng thống nhất, đồng bộ, khả thi, bảo đảm bộ máy chính quyền địa phương hai cấp vận hành thông suốt, hiệu lực, hiệu quả; bám sát định hướng, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế, pháp luật.

Thứ hai, đổi mới tư duy, phương pháp xây dựng pháp luật, tháo gỡ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực phát triển, lấy thực tiễn làm thước đo, lấy yêu cầu phát triển làm mục tiêu; bảo đảm pháp luật vừa là công cụ kiểm soát quyền lực hiệu quả, vừa tạo điều kiện khuyến khích sáng tạo, giải phóng sức sản xuất. Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, thay thế kịp thời các văn bản do hai tỉnh trước sáp nhập ban hành; chủ động kiến nghị Trung ương tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý trong các lĩnh vực đất đai, đầu tư, tài nguyên – môi trường, cửa khẩu, thương mại biên giới và các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh vướng mắc.

Thứ ba, đẩy mạnh tổ chức thi hành pháp luật, tạo chuyển biến rõ nét về kỷ luật, kỷ cương hành chính; tăng cường kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật, nhất là trong các lĩnh vực đất đai, xây dựng, khoáng sản, bảo vệ môi trường, đầu tư công. Phát huy vai trò, trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu; gắn trách nhiệm giải trình với kết quả thực hiện nhiệm vụ pháp chế của cơ quan, đơn vị; tập trung giải quyết kịp thời, dứt điểm các kiến nghị, phản ánh của người dân và doanh nghiệp.

Thứ tư, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong công tác pháp chế; từng bước ứng dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trong soạn thảo, rà soát, kiểm tra xung đột văn bản, theo dõi và đánh giá thi hành pháp luật. Phát triển các nền tảng số, công cụ tương tác trực tuyến phục vụ phổ biến, giáo dục pháp luật và tiếp nhận, xử lý phản ánh, kiến nghị; từng bước hình thành hạ tầng số cho quản lý nhà nước về pháp luật trên địa bàn tỉnh.

Thứ năm, tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế tại các sở, ban, ngành và Ủy ban nhân dân cấp xã theo hướng chuyên nghiệp, ổn định; ưu tiên bố trí cán bộ được đào tạo chuyên ngành Luật. Thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về kỹ năng soạn thảo, thẩm định, rà soát văn bản quy phạm pháp luật và nghiệp vụ theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn và kỹ năng thực tiễn của đội ngũ cán bộ pháp chế.

Thứ sáu, tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa công tác truyền thông chính sách, phổ biến, giáo dục pháp luật, nhất là trên môi trường số; triển khai các mô hình học pháp luật trực tuyến đối với những lĩnh vực thiết yếu. Duy trì, nâng cao chất lượng các chuyên mục pháp luật trên báo chí, phát thanh, truyền hình; ưu tiên truyền thông các chính sách, quy định mới có tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp. Qua đó, xây dựng văn hóa thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, nâng cao nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật trong xã hội.

Thứ bảy, bố trí kinh phí đầy đủ, kịp thời cho công tác xây dựng, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản; phổ biến, giáo dục pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật. Thực hiện hiệu quả các cơ chế tài chính đặc thù theo quy định; đồng thời triển khai hiệu quả các thỏa thuận hợp tác quốc tế về pháp luật, nhất là tại khu vực cửa khẩu, phục vụ yêu cầu quản lý biên giới, phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế của tỉnh.