Tòa án nhân dân phải thực sự trở thành biểu tượng của công lý, công bằng, của niềm tin và lẽ phải

Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng: Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc; Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Duy Ngọc; Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; Bộ trưởng Bộ Công an, Đại tướng Lương Tam Quang; Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài.

Cùng tham dự có các đồng chí Bí thư Trung ương Đảng: Đại tướng Trịnh Văn Quyết, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; Lê Hoài Trung, Quyền Bộ trưởng Bộ Ngoại giao; Lê Minh Trí, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải; lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan, đoàn thể Trung ương và thành phố Hà Nội; lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, cùng toàn thể công chức, viên chức và người lao động Tòa án nhân dân; cán bộ, chiến sĩ Tòa án quân sự trên toàn quốc.

Nói đến Tòa án là nói đến ý nghĩa thiêng liêng của công lý, công bằng

Diễn văn Kỷ niệm do Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí trình bày cho biết, cách đây 80 năm, ngày 13/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 33C, thành lập các Tòa án quân sự. Đây là sự kiện lịch sử quan trọng, đánh dấu sự ra đời của các Tòa án và từ đó đến nay, ngày 13/9 hằng năm đã trở thành Ngày truyền thống ngành Tòa án nhân dân.

Vào ngày 24/1/1946, Chủ tịch Chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng hoà đã ban hành Sắc lệnh số 13 về tổ chức các Tòa án và các ngạch Thẩm phán. Theo đó, đã thành lập hệ thống các Tòa án thường (sau này được đổi tên thành Tòa án nhân dân), bao gồm: các Tòa án sơ cấp ở huyện, các Tòa án đệ nhị cấp ở tỉnh và ba Tòa Thượng thẩm ở Bắc bộ, Trung bộ và Nam bộ.

Đặc biệt, bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước, cùng với hoạt động xét xử, Tòa án có nhiệm vụ phát hiện và kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bãi bỏ các văn bản trái Hiến pháp và pháp luật; phát triển án lệ; đào tạo nguồn cán bộ, Thẩm phán và đào tạo nghề xét xử...

Nhìn lại chặng đường 80 năm đã qua, trải qua các giai đoạn phát triển của đất nước, dù trong hoàn cảnh nào, từ những năm tháng kháng chiến cam go, ác liệt đến những tháng năm hòa bình, đổi mới phát triển đất nước, các thế hệ cán bộ, công chức Tòa án luôn tận tụy phục vụ Nhân dân, trung thành với Đảng, Nhà nước; nỗ lực phấn đấu; vượt mọi khó khăn, thử thách; đoàn kết một lòng, phấn đấu xây dựng Tòa án nhân dân xứng đáng trở thành biểu tượng của công lý, công bằng, bảo vệ cái đúng, đấu tranh với cái sai, bảo vệ Đảng, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. 80 năm qua, ngành Tòa án được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý, trong đó có Huân chương Sao vàng và 2 lần được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh.

Phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và với tình cảm cá nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm thân ái gửi tới các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo ngành Tòa án nhân dân qua các thời kỳ; các đại biểu khách quý; đội ngũ thẩm phán, cán bộ, công chức, viên chức, các vị Hội thẩm nhân dân đã và đang công tác tại các Tòa án nhân dân và Tòa án quân sự các cấp, cùng toàn thể người lao động trong ngành Tòa án nhân dân lời thăm hỏi thân tình và những lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, nói đến Tòa án là nói đến ý nghĩa thiêng liêng của công lý, công bằng; nói đến sự liêm chính, công minh; nói đến niềm tin và chỗ dựa của Nhân dân. Đây là niềm tự hào, cũng là trách nhiệm rất lớn của ngành Tòa án nhân dân đối với đất nước. Đảng và Nhà nước luôn ghi nhận, đánh giá cao công lao, đóng góp của Tòa án nhân dân qua các thời kỳ, từ việc bảo vệ thành quả cách mạng, củng cố chính quyền nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, phòng chống tội phạm, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; đến bảo vệ công lý, công bằng, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của tổ chức, cá nhân.

Tổng Bí thư khẳng định, những phần thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước trao tặng cho ngành Tòa án nhân dân trong 80 năm qua, nhất là Huân chương Sao Vàng, 02 lần được tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh và hôm nay là danh hiệu Anh hùng Lao động là sự ghi nhận xứng đáng đối với quá trình phấn đấu bền bỉ, tận tâm, tận tụy với công việc của các thế hệ cán bộ ngành Toà án nhân dân. Mỗi cán bộ, thẩm phán, công chức, người lao động ngành Tòa án đều có quyền tự hào về những công sức của mình, đóng góp vào sự phát triển của ngành và đóng góp vào thành quả chung của đất nước.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng vươn lên mạnh mẽ, xây dựng Việt Nam hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc. Thời kỳ mới đang đặt ra yêu cầu rất cao về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam; về đổi mới, xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật, thúc đẩy cải cách tư pháp, xây dựng nền tư pháp chuyên nghiệp, hiện đại, công bằng, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân - trong đó hoạt động xét xử là trung tâm. Vì vậy, vai trò, trách nhiệm của ngành Tòa án nhân dân trong thời gian tới là rất rất lớn, với trọng trách bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân; bằng hoạt động của mình góp phần giáo dục công dân trung thành với Tổ quốc, nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, ý thức đấu tranh phòng, chống tội phạm và các vi phạm pháp luật, góp phần giữ vững an ninh chính trị, xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Đặt lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết trong mọi hoạt động

Để thực hiện tốt trọng trách, nhiệm vụ được giao, Tổng Bí thư đề nghị ngành Tòa án nhân dân cần phải luôn quán triệt sâu sắc và thực hiện có hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng về đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ chiến lược, các chủ trương đột phá để phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Làm tốt công tác tham mưu, phối hợp tham mưu chiến lược với Đảng, Nhà nước và triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; về cải cách tư pháp và đổi mới xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển đất nước. Luôn giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan Tư pháp nói chung, Tòa án nhân dân nói riêng. Đây là nguyên tắc bất di bất dịch, bảo đảm ngành Tòa án nhân dân luôn phát triển không ngừng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội, đặt lợi ích quốc gia - dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết trong mọi hoạt động. Tòa án nhân dân phải là “pháo đài” chính trị - pháp lý vững chắc, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước và sự nghiệp đổi mới, xây dựng, phát triển đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Tổng Bí thư cũng yêu cầu, cần tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động xét xử của Tòa án các cấp - Đây là nhiệm vụ trung tâm của ngành Tòa án, cũng là nhiệm vụ trung tâm của cải cách tư pháp. Trong hoạt động xét xử phải lấy kết quả bảo vệ công lý, công bằng, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân làm thước đo. Phải thực hiện nghiêm các nguyên tắc xét xử đã được Hiến pháp và pháp luật quy định, nhất là bảo đảm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; bảo đảm nguyên tắc tranh tụng trong xét xử; xét xử công khai, minh bạch, trừ trường hợp luật định; mọi công dân đều bình đằng trước pháp luật; bảo đảm quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp của đương sự. Các vụ án, vụ việc dù tính chất, mức độ nào thì cũng không được phép để xảy ra oan, sai nghiêm trọng, gây thiệt hại đến quyền và lợi ích của Nhà nước, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Ngành Tòa án phải không ngừng phấn đấu để mọi phán quyết đều “thấu tình, đạt lý” - nghiêm minh về pháp luật nhưng cũng giàu tính nhân văn, vừa bảo vệ kỷ cương phép nước, vừa giữ gìn sự ổn định, hài hòa trong xã hội, nuôi dưỡng niềm tin, khát vọng sống tốt đẹp trong Nhân dân, để Tòa án không chỉ là cơ quan xét xử, mà phải trở thành biểu tượng của công lý và niềm tin của Nhân dân, là điểm tựa vững chắc để người dân gửi gắm sự công bằng và lẽ phải.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, Ngành Tòa án Nhân dân cần tăng cường tham gia xây dựng và hoàn thiện thể chế pháp luật, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử, xây dựng, ban hành các Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Thông tư hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, tăng cường phát triển Án lệ. Lắng nghe ý kiến góp ý và chấp hành nghiêm túc sự giám sát của Nhân dân, của Quốc hội, Hội đồng nhân dân đối với hoạt động của Tòa án các cấp. Phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các cơ quan trong hệ thống tư pháp như Viện Kiểm sát nhân dân, Cơ quan điều tra, Cơ quan thi hành án, cũng như với các tổ chức bổ trợ tư pháp và các cơ quan có liên quan. Sự phối hợp phải bảo đảm nhịp nhàng, minh bạch, đúng chức năng, đúng thẩm quyền, trách nhiệm, trên tinh thần thượng tôn pháp luật và cùng hướng đến mục tiêu chung là bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Trước những yêu cầu mới, Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, Ngành Tòa án cần đẩy mạnh hiện đại hóa và mở rộng hợp tác quốc tế trong công tác của ngành Tòa án. Tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, nhất là tập trung xây dựng và hoàn thiện các cơ sở dữ liệu của ngành Tòa án, kết nối liên thông, đồng bộ, thống nhất với dữ liệu của các cơ quan trong hệ thống chính trị; đổi mới quy trình nghiệp vụ theo hướng số hóa toàn diện, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, loại bỏ các thủ tục trung gian không cần thiết, nâng cao tính công khai, minh bạch và hiệu quả trong quá trình xét xử và thi hành án… hướng tới xây dựng Tòa án điện tử - Tòa án số, phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn. Ngành Tòa án cần tiếp tục làm tốt công tác đối ngoại, hợp tác quốc tế theo chủ trương của Đảng, Nhà nước nhằm nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của Tòa án Việt Nam; nghiên cứu, chọn lọc, học hỏi kinh nghiệm của các nước có nền tư pháp hiện đại, để không ngừng nâng cao năng lực hoạt động của Tòa án trong nước, nhất là trong xét xử, giải quyết những vụ án, vụ việc có yếu tố nước ngoài, có tính quốc tế.

Bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả mô hình Tòa án nhân dân 03 cấp sau sắp xếp

Tổng Bí thư nêu rõ, vấn đề quan trọng nhất là phải đặc biệt quan tâm làm tốt công tác xây dựng Ngành, đặc biệt là xây dựng đội ngũ cán bộ, thẩm phán Tòa án nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đây là nhân tố then chốt, quyết định đến chất lượng hiệu quả các mặt công tác của ngành Tòa án. Cần tập trung làm tốt công tác xây dựng Đảng, xây dựng Ngành trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại, phát huy tinh thần đoàn kết, trách nhiệm; tăng cường kỷ luật, kỷ cương, liêm chính trong nội bộ ngành. Bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả mô hình Tòa án nhân dân 03 cấp sau sắp xếp, tinh gọn; thực hiện đầy đủ, đúng thẩm quyền chức năng, nhiệm vụ của Tòa án từng cấp, nhất là tiếp tục tăng cường toàn diện cho 355 Tòa án khu vực, bảo đảm đủ năng lực thực hiện tốt chức năng xét xử sơ thẩm các vụ án, vụ việc theo quy định của pháp luật, góp phần giải quyết hiệu quả những vấn đề của người dân ngay từ cơ sở, giảm tải cho cấp trên, tăng cường củng cố niềm tin của Nhân dân đối với ngành Tòa án.

Phải đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ thẩm phán có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, liêm chính, có chuyên môn sâu, có dũng khí bảo vệ cái đúng, kiên quyết đấu tranh với cái sai. Mỗi cán bộ Tòa án, đặc biệt là đội ngũ cán bộ thẩm phán cần nhận thức rõ vài trò, trọng trách của mình là những người được tin tưởng giao trọng trách “cầm cân, nảy mực” trong bảo vệ công lý, công bằng; được “nhân danh Nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam” để xét xử, tuyên án. Mỗi phán quyết không chỉ thể hiện năng lực áp dụng pháp luật mà còn thể hiện bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội sâu sắc. Vì thế, yêu cầu đặt ra đối với thẩm phán và cán bộ Tòa án phải thật sự công minh, liêm chính, bản lĩnh, tinh thông pháp luật, am hiểu thực tiễn và có trái tim nhân ái. Mỗi cán bộ ngành Tòa án phải không ngừng học tập, tu dưỡng đạo đức và năng lực nghiệp vụ, như lời Bác Hồ dạy cán bộ Tòa án “Phụng công thủ pháp, chí công vô tư”, phải “gần dân, hiểu dân, giúp dân, học dân”, đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của công việc trong giai đoạn mới.

Với truyền thống 80 năm vẻ vang; với niềm tin, ý chí và khát vọng đổi mới, Tổng Bí thư tin tưởng chắc chắn rằng ngành Tòa án nhân dân sẽ tiếp tục có bước phát triển vượt bậc trong thời gian tới, thực sự trở thành biểu tượng của công lý, công bằng, của niềm tin và lẽ phải trong xã hội ta, góp phần quan trọng xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân; cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.