Sớm đưa Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trở thành trung tâm nghiên cứu ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới

Phát biểu khai mạc Đại hội, TS Phan Chí Hiếu, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam khẳng định, Đại hội Đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025-2030 có ý nghĩa rất quan trọng, đánh dấu sự lớn mạnh của Đảng Bộ trong giai đoạn phát triển mới của Viện Hàn lâm trong kỷ nguyên phát triển hùng cường của dân tộc. Nhiệm vụ của Đại hội là tổng kết việc thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIX, xác định phương hướng, mục tiêu, những nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp đột phá cần tập trung thực hiện trong nhiệm kỳ mới; đóng góp ý kiến cho dự thảo Báo cáo kiểm điểm sự lãnh đạo của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Đảng ủy Viện Hàn lâm khóa XIX. Đại hội còn có nhiệm vụ thảo luận, đóng góp ý kiến vào các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng; dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I.

Đặc biệt, Đại hội có nhiệm vụ rất quan trọng là lựa chọn để bầu các đồng chí kiên định về phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng trong sáng, là hạt nhân đoàn kết của Đảng Bộ; có năng lực, trình độ, trí tuệ và tinh thần trách nhiệm cao; có khả năng tổ chức, thực hiện có kết quả các mục tiêu, chỉ tiêu mà Đại hội sẽ quyết nghị vào Ban Chấp hành Đảng bộ; Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy Viện Hàn lâm nhiệm kỳ mới; bầu Đoàn đại biểu của Đảng Bộ đi dự Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ.

Theo Báo cáo chính trị tại Đại hội, trong nhiệm kỳ vừa qua, Đảng ủy Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đã lãnh đạo thực hiện hiệu quả các chương trình, đề án nghiên cứu trọng điểm, bám sát mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội và chủ trương của Đảng. Các nghiên cứu tập trung vào những vấn đề cốt lõi trên các phương diện kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, môi trường và đối ngoại. Đặc biệt triển khai thành công các đề án lớn như Biên soạn Bách khoa toàn thư Việt Nam, nghiên cứu di tích khảo cổ học Óc Eo-Ba Thê-Nền Chùa, chỉnh lý di tích Hoàng thành Thăng Long. Viện Hàn lâm đã thực hiện 961 đề tài độc lập cấp Bộ, 2.074 đề tài cấp cơ sở, 76 đề tài cấp quốc gia và 157 đề tài quỹ Nafosted, tổ chức hàng trăm diễn đàn khoa học trong nước và quốc tế.

Công tác tư vấn chính sách đạt nhiều kết quả ấn tượng với 331 báo cáo tư vấn gửi đến các cơ quan Đảng và Nhà nước, tăng gấp 3 lần so với nhiệm kỳ trước. Đáng chú ý là báo cáo tổng kết "Lý luận và thực tiễn qua 40 năm đổi mới", các báo cáo phân tích tình hình kinh tế-xã hội trong và ngoài nước. Từ tháng 3/2024, Viện Hàn lâm định kỳ hàng tháng có báo cáo phân tích, dự báo và tư vấn chính sách phục vụ phiên họp Chính phủ.

Viện Hàn lâm đã sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiệu quả. Từ 2020-2022 giảm 102 đơn vị cấp phòng; năm 2023-2024 tiếp tục giảm từ 42 xuống 38 đơn vị trực thuộc. Năm 2025 tiếp tục giảm 12 đơn vị, từ 38 xuống 26 đơn vị trực thuộc. Công tác quy hoạch cán bộ được thực hiện theo Quy định 50-QĐ/TW.

Mục tiêu nhiệm kỳ 2025-2030, Đảng bộ Viện Hàn lâm nâng cao toàn diện chất lượng nghiên cứu khoa học cơ bản, tiếp tục triển khai các chương trình nghiên cứu lớn, quan trọng, từng bước tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Tập trung nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng chiến lược, lộ trình để Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, trở thành quốc gia có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao năm 2030 và thu nhập cao năm 2045. Phấn đấu 100% chương trình nghiên cứu trọng điểm đạt yêu cầu trở lên, tăng 5-10% ấn phẩm quốc tế mỗi năm, đến 2030 có ít nhất 2 tạp chí đạt chuẩn quốc tế.

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, trong nhiệm kỳ qua, Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt trong những năm đầu nhiệm kỳ khi vừa phải lãnh đạo khắc phục những vi phạm khuyết điểm, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, vừa phải tập trung ổn định hoạt động, đặt nền tảng cho giai đoạn phát triển mới. Tuy nhiên, với sự nỗ lực, cố gắng và quyết tâm cao, Đảng bộ Viện Hàn lâm đã từng bước vượt qua khó khăn, khắc phục các khuyết điểm và có những bước chuyển mình quan trọng với nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Thay mặt Đảng ủy Chính phủ, Phó Thủ tướng ghi nhận nỗ lực và biểu dương những kết quả đạt được của Đảng ủy Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trong nhiệm kỳ vừa qua.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng chỉ rõ, Đại hội đại biểu Đảng bộ Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam lần thứ 20, nhiệm kỳ 2025 - 2030 diễn ra trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới có nhiều chuyển biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường. Trong nước, cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số được Đảng và Nhà nước xác định là quốc sách hàng đầu, là động lực và nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Theo đó, Bộ Chính trị đã ban hành "Bộ tứ trụ cột"; cùng với các Nghị quyết sẽ ban hành về y tế, giáo dục, kinh tế nhà nước, đầu tư trực tiếp nước ngoài...sẽ tạo nền tảng và động lực quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước trong giai đoạn tới.

Phó Thủ tướng khẳng định, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam có vị trí rất quan trọng, là tổ chức nghiên cứu khoa học xã hội cơ bản hàng đầu của quốc gia; cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước nhằm hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Để tiếp tục phát huy vai trò và sứ mệnh quan trọng của Viện Hàn lâm, Phó Thủ tướng đề nghị trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đảng bộ Viện Hàn lâm tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, phát huy vai trò hạt nhân lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng nhằm xây dựng cơ quan, đơn vị, đoàn kết, vững mạnh cả về tư tưởng, chính trị, tổ chức, kiểm tra và dân vận, xem đây là nhiệm vụ then chốt, bảo đảm cho thắng lợi của sự nghiệp đổi mới; Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, phòng chống tham nhũng, tiêu cực đối với các tổ chức Đảng và đảng viên, xem đây là nhiệm vụ thường xuyên, trọng yếu; Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, bảo đảm sự đồng thuận, kỷ cương và giữ vững kỷ luật trong Đảng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của Viện Hàn Lâm.

Thứ hai, tiếp tục tập trung năng lực nghiên cứu khoa học xã hội phục vụ các chủ trương, chính sách lớn và mục tiêu phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển KTXH theo định hướng XHCN. Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng của Viện Hàn Lâm mà Lãnh đạo Đảng, Nhà nước kỳ vọng.

Ưu tiên các lĩnh vực nghiên cứu có tính đột phá, nâng cao năng lực tư vấn chính sách và dự báo chiến lược để gắn kết chặt chẽ hơn nữa nghiên cứu với nhu cầu thực tiễn của xã hội; Tập trung hình thành các Nhóm nghiên cứu mạnh, mũi nhọn (Think Tank) có tầm cỡ khu vực và thế giới trên cơ sở tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức theo hướng hiệu lực, hiệu quả. Qua đó, đưa Viện Hàn lâm phát triển ngang tầm với các cơ sở nghiên cứu của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, xứng đáng với sứ mệnh được Đảng, Nhà nước giao phó.

Thứ ba, chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ khoa học đầu ngành, các nhà khoa học trẻ tài năng; tạo cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, đặc biệt là các nhà khoa học người Việt Nam ở nước ngoài; xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, năng động, khuyến khích đổi mới sáng tạo.

Thứ tư, thúc đẩy chuyển đổi số và hợp tác quốc tế; chủ động tham gia vào mạng lưới nghiên cứu quốc tế, các chương trình khoa học xã hội lớn của thế giới. Tăng cường hợp tác với các Viện nghiên cứu, trường đại học hàng đầu thế giới, đặc biệt là thông qua các chương trình trao đổi nghiên cứu sinh và triển khai các công trình nghiên cứu chung; phát huy vai trò là cầu nối giữa nền khoa học xã hội trong nước và cộng đồng nghiên cứu quốc tế.

Thứ năm, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Đại hội là tham gia đóng góp ý kiến vào văn kiện Đại hội XIV của Đảng, tham gia ý kiến vào các văn kiện và bầu đoàn đại biểu tham dự Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ nhất.

Với phương châm Đoàn kết - Kỷ cương - Trách nhiệm - Sáng tạo - Bứt phá, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng tin tưởng Đại hội sẽ đề ra được các nhiệm vụ cụ thể và giải pháp bứt phá để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của toàn Đảng bộ nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra; đồng thời chúc Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam tiếp tục giữ vững truyền thống, ngọn lửa tiên phong trong nghiên cứu, sớm trở thành một trung tâm nghiên cứu trọng điểm về khoa học xã hội và nhân văn ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới./.