Tìm giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới

Ngày 14/8, tại Hà Nội, được sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với các cơ quan liên quan đã tổ chức Diễn đàn Kinh doanh 2025 với chủ đề “Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới”.

Các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, ngay trong tuần đầu tháng 8, mức thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng với hầu hết các đối tác thương mại, trong đó mức thuế áp dụng với hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam là 20%. Diễn biến này sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu nói chung và đặt ra những thách thức cho xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ cũng gia tăng áp lực cho doanh nghiệp trong nước.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cho hay, hiện nhiều doanh nghiệp xuất khẩu các ngành nghề chủ lực lẫn các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong nước đều đang xây dựng kế hoạch tìm kiếm các thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan, với những bất định của kinh tế toàn cầu.

“Đây được xem là hướng đi chiến lược bền vững và lâu dài khi Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Khai thác hiệu quả dư địa và lợi thế này sẽ giúp các doanh nghiệp đa dạng thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào thị trường lớn nhất”, ông Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.

TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương đã nhấn mạnh vai trò then chốt của các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng chủ lực của Việt Nam. “So sánh giữa một số hiệp định tiêu biểu, có thể thấy mỗi FTA mang lại những tác động khác nhau đối với kinh tế Việt Nam. Hiệp định RCEP tập trung vào thuận lợi hóa thương mại với lộ trình tự do hóa thuế quan kéo dài 15-20 năm, dự báo đóng góp từ 0,5% đến 1,0% vào tăng trưởng GDP. CPTPP mở cửa mạnh mẽ hơn, giảm 97%-100% số dòng thuế trong tối đa 11 năm, giúp GDP dự kiến tăng 1,0%-2,0%. EVFTA có mức cam kết sâu rộng, giảm gần như toàn bộ thuế quan trong thời gian từ 0 đến 7 năm, tác động tích cực hơn nữa khi dự kiến nâng GDP thêm 2,0%-3,0%” – TS Nguyễn Văn Hội nói.

TS Nguyễn Văn Hội cho rằng các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA không chỉ thúc đẩy tự do thương mại hàng hóa và dịch vụ, mà còn bao hàm những lĩnh vực “phi truyền thống” như lao động, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hóa và cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư, đặt ra tiêu chuẩn cao hơn và yêu cầu thực thi chặt chẽ hơn.

TS Nguyễn Văn Hội nhận định: "Các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu. Chúng không chỉ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, mở rộng quy mô và đa dạng hóa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất nhờ ưu đãi thuế quan". Đồng thời, TS Nguyễn Văn Hội cho rằng, các FTA cũng tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch, thuận lợi và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời tạo điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh chóng hơn.

“Việc tận dụng hiệu quả các FTA đặc biệt tại các thị trường châu Âu, Nhật Bản và Halal sẽ giúp Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đưa hàng hóa Việt Nam đến với nhiều thị trường giá trị cao hơn và tạo đòn bẩy cho tăng trưởng bền vững trong những năm tới” - TS Nguyễn Văn Hội khẳng định.

Tìm ra những doanh nghiệp “đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt chuỗi cung ứng

Chia sẻ tại phiên thảo luận, GS TS Hoàng Văn Cường - Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội cho biết, trong bối cảnh chiến tranh thương mại vẫn căng thẳng nhưng cơ hội vẫn rất lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Phải huy động tiềm năng từ các cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp để hiện thực mục tiêu sản xuất kinh doanh cũng như tăng trưởng.

Thực tế hiện nay doanh nghiệp trong nước vẫn đang cạnh tranh từ nguyên liệu đến thị trường. Nhưng nếu doanh nghiệp cùng “bắt tay nhau” thì sẽ khác. Một trong những giải pháp đưa ra để thực hiện được điều này là rất cần là sự chủ động hỗ trợ của các Hiệp hội doanh nghiệp để tạo mối liên kết, hệ sinh thái chuỗi cung ứng giữa các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, tìm ra những doanh nghiệp “đầu đàn” đóng vai trò dẫn dắt chuỗi cung ứng và Nhà nước có cơ chế hỗ trợ những doanh nghiệp này, tạo liên kết giữa các doanh nghiệp lớn – nhỏ. Nhà nước cũng đồng thời hỗ trợ ký kết các Hiệp định mở rộng các thị trường.

Theo GS.TS Hoàng Văn Cường, hiện nay để giúp doanh nghiệp đặt chân vào các thị trường từ các Hiệp định đã ký kết thì vẫn thiếu những kế hoạch xúc tiến chiến lược, thực hiện đẩy mạnh thông tin về thị trường của từng ngành, từng nhóm sản phẩm tới các doanh nghiệp. Ông Cường cũng lưu ý tới việc hoàn thiện hệ thống hạ tầng phục vụ các yếu tố xuất khẩu, dịch vụ bổ trợ; tăng cường liên kết các doanh nghiệp không chỉ nội địa mà các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp tiêu thụ nước ngoài.

Ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cho rằng, với ngành gỗ chỉ cần làm mới thị trường cũ đã mang lại nhiều cơ hội gia tăng giá trị xuất khẩu cho doanh nghiệp. Đồ gỗ Việt Nam đang xuất khẩu đến hơn 160 thị trường trên thế giới, trong đó Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU, Trung Quốc là top 5 thị trường chiếm đến hơn 90% sản lượng xuất khẩu. Hiện nay, 55% sản lượng gỗ xuất khẩu sang Mỹ.

Thuế xuất khẩu đồ gỗ nước ta vào Mỹ khoảng 20%, thấp hơn so với một số quốc gia cạnh tranh. Do đó, đây không phải là vấn đề đáng lo ngại vì chính là nhu cầu của thị trường Mỹ giảm do giá bán có thể tăng.

Từ góc độ doanh nghiệp, với khoảng 9 tỷ USD xuất khẩu gỗ vào Mỹ nhưng con số này bằng từ 38-40% tổng kim ngạch nhập khẩu gỗ nội thất của Mỹ. Với tỷ lệ áp đảo như vậy, những “cơn nóng lạnh” của thị trường Mỹ sẽ tác động đến các doanh nghiệp Việt Nam.

Cũng tại Diễn đàn, theo các chuyên gia, để mở rộng thị trường một cách hiệu quả và bền vững, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực tuân thủ và truy xuất nguồn gốc. Để làm được điều này, doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống quản lý chất lượng, truy xuất chuỗi cung ứng, đồng thời áp dụng các chứng nhận quốc tế như FSC (ngành gỗ), HACCP (thực phẩm), WRAP (dệt may)…

Các doanh nghiệp cũng nên phân loại thị trường theo nhóm: Thị trường bảo hộ cao (như Mỹ, EU) cần đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt và thị trường tiềm năng (Ấn Độ, Trung Đông, châu Phi) để đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Đồng thời, tận dụng các lợi thế từ những hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA, RCEP… Bên cạnh đó, chuyển đổi số và phát triển thương mại điện tử cũng là giải pháp sống còn để giảm chi phí, tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng, mở rộng kênh phân phối, đặc biệt với mô hình B2B./.