Tận dụng FTA thế hệ mới: Ngành rau - hoa Lâm Đồng cần chuẩn bị gì?

Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới thông qua hàng loạt Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới như EVFTA, UKVFTA, CPTPP, ngành rau – hoa Lâm Đồng đứng trước nhiều cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu, song cũng đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt là việc tuân thủ quy định về chứng nhận xuất xứ hàng hóa – điều kiện then chốt để được hưởng ưu đãi thuế quan.

Chứng nhận xuất xứ: “Tấm vé” vào thị trường lớn

Theo cam kết tại các FTA thế hệ mới, hàng hóa xuất khẩu muốn được hưởng thuế suất ưu đãi phải đáp ứng quy tắc xuất xứ và có chứng nhận xuất xứ hợp lệ. Đối với các mặt hàng rau, hoa vốn có thế mạnh của Lâm Đồng quy định này không chỉ yêu cầu sản phẩm được trồng, thu hoạch tại Việt Nam mà còn đòi hỏi hồ sơ, chứng từ chứng minh rõ ràng nguồn gốc, quy trình sản xuất.

So với các FTA truyền thống, quy định về xuất xứ trong các FTA thế hệ mới chặt chẽ và minh bạch hơn. Một số hiệp định cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ, giúp giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan. Tuy nhiên, cơ chế này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực tuân thủ và trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp.

 Các nhà lồng trồng rau - hoa ứng dụng công nghệ cao tại khu vực Đơn Dương. Ảnh: Diễm Thương

Thực tế cho thấy, rau và hoa Lâm Đồng đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia. Việc thực thi hiệu quả các FTA thế hệ mới sẽ giúp các mặt hàng này gia tăng lợi thế cạnh tranh về giá, nhất là khi nhiều dòng thuế đã được cắt giảm sâu, thậm chí về 0%.

Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp không đáp ứng đúng quy định về xuất xứ, lô hàng có thể bị từ chối hưởng ưu đãi, thậm chí bị điều tra gian lận xuất xứ, ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín và khả năng duy trì thị trường. Đây là rủi ro không nhỏ trong bối cảnh các nước nhập khẩu ngày càng siết chặt kiểm soát.

Ngành rau – hoa Lâm Đồng cần chuẩn bị gì?

Theo Sở Công Thương tỉnh Lâm Đồng, để tận dụng hiệu quả ưu đãi từ các FTA thế hệ mới, các doanh nghiệp và hợp tác xã trong ngành rau – hoa Lâm Đồng cần tập trung vào một số nội dung trọng tâm.

Trước hết, nắm vững quy tắc xuất xứ theo từng hiệp định là yêu cầu bắt buộc. Mỗi FTA có quy định riêng đối với từng nhóm hàng, do đó doanh nghiệp cần xác định chính xác mã HS, tiêu chí xuất xứ áp dụng cho sản phẩm của mình, tránh nhầm lẫn khi lập hồ sơ. Bên cạnh đó, hoàn thiện hệ thống hồ sơ, chứng từ xuất xứ là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp cần lưu trữ đầy đủ tài liệu liên quan đến vùng trồng, quá trình sản xuất, thu hoạch, đóng gói… để sẵn sàng cung cấp khi cơ quan chức năng hoặc đối tác nhập khẩu yêu cầu kiểm tra.

FTA thế hệ mới yêu cầu nghiêm ngặt trong quy định xuất xứ hàng hóa. Ảnh: Diễm Thương

Một nội dung quan trọng khác là chuẩn bị điều kiện tham gia cơ chế tự chứng nhận xuất xứ. Khi đủ điều kiện, doanh nghiệp có thể chủ động khai báo xuất xứ trên hóa đơn thương mại, giảm chi phí và thời gian. Tuy nhiên, để làm được điều này, doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chặt chẽ, đảm bảo tính chính xác và tuân thủ quy định pháp luật. Song song đó, hoàn thiện chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ, tăng cường truy xuất nguồn gốc cũng là yêu cầu tất yếu. Việc cấp mã số vùng trồng, áp dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất không chỉ phục vụ yêu cầu về an toàn thực phẩm mà còn hỗ trợ hiệu quả cho việc chứng minh xuất xứ hàng hóa.

Để doanh nghiệp rau – hoa Lâm Đồng thực hiện tốt các quy định về chứng nhận xuất xứ, sự đồng hành của các cơ quan quản lý là rất cần thiết. Trong đó, việc tăng cường tuyên truyền, tập huấn chuyên sâu về quy tắc xuất xứ, hướng dẫn thực hành hồ sơ C/O và tự chứng nhận xuất xứ sẽ giúp doanh nghiệp giảm rủi ro trong quá trình xuất khẩu.

Các vườn hoa đang tiến hành cắt cành để xuất khẩu. Ảnh: Diễm Thương

Bên cạnh đó, việc xây dựng chuỗi liên kết bền vững giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp xuất khẩu cũng góp phần chuẩn hóa quy trình sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho việc đáp ứng các tiêu chuẩn của FTA thế hệ mới.

Các FTA thế hệ mới đang mở ra dư địa lớn cho ngành rau – hoa Lâm Đồng vươn xa hơn trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành lợi ích thực chất, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao hiểu biết và năng lực thực thi chứng nhận xuất xứ, coi đây là một phần không thể thiếu trong chiến lược xuất khẩu bền vững.

Thực hiện tốt quy định về xuất xứ không chỉ giúp hàng hóa hưởng ưu đãi thuế quan, mà còn góp phần nâng cao uy tín, giá trị thương hiệu cho nông sản Lâm Đồng trên thị trường toàn cầu. Lâm Đồng được xem là "vựa rau hoa" lớn nhất của cả nước với diện tích và sản lượng sản xuất chiếm tỷ trọng hàng đầu trong ngành nông nghiệp Việt Nam.

Tỉnh hiện duy trì diện tích canh tác rau xanh khoảng 90.000ha, tổng sản lượng rau các loại đạt khoảng trên 650.000 tấn, riêng hoa là hơn 570 triệu cành hoa các loại, trong đó các sản phẩm hoa Đà Lạt đã trở thành thương hiệu nổi tiếng, được xuất khẩu đi nhiều thị trường khó tính.

Ngành rau hoa Lâm Đồng đóng góp gần 40% giá trị ngành nông nghiệp toàn tỉnh, với doanh thu xuất khẩu ước đạt trên 300 triệu USD mỗi năm, chiếm tỉ trọng lớn trong kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam.