Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới, đào tạo nguồn nhân lực số cho ngành Xuất bản

Đây là Hội thảo đầu tiên của ngành Xuất bản Việt Nam bàn về chủ đề kỷ nguyên số trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật; PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam; PGS.TS. Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền chủ trì Hội thảo.

Dự Hội thảo có các đồng chí: Đỗ Việt Hà, Phó Bí thư Đảng ủy Các cơ quan Trung ương; Bùi Trường Giang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội đồng Lý luận Trung ương; Đại tá, nhà văn Phạm Văn Trường, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Quân đội nhân dân; lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương; Hội Xuất bản Việt Nam, nhà xuất bản, cơ sở đào tạo, công ty in, phát hành sách cùng nhiều chuyên gia, nhà khoa học.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản nhấn mạnh, hơn 70 năm qua, ngành xuất bản Việt Nam luôn đồng hành cùng lịch sử dân tộc, vừa là chứng nhân, vừa là lực lượng sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bước vào kỷ nguyên số, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn đang làm thay đổi sâu sắc phương thức sản xuất và lan tỏa tri thức, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức đối với ngành Xuất bản. Trong bối cảnh đó, ngành Xuất bản cần chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định sứ mệnh truyền bá tri thức, bồi đắp văn hóa và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản bày tỏ tin tưởng, Hội thảo sẽ đóng góp nhiều luận cứ, giải pháp thiết thực, góp phần đưa xuất bản Việt Nam phát triển hiện đại, mang tầm khu vực và quốc tế.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Vũ Trọng Lâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nêu rõ, xuất bản là hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa, tư tưởng, trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng văn hóa, tri thức cho xã hội, bảo vệ nền tảng tư tưởng, chế độ chính trị của đất nước, xây dựng đạo đức, lối sống và phát triển toàn diện nhân cách con người Việt Nam; góp phần đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành xã hội học tập. Xuất bản cũng là một ngành công nghiệp văn hóa, đóng góp vào thành tựu chung của nền kinh tế quốc dân.

Theo thống kê, năm 2024 cả nước có 57 nhà xuất bản đã xuất bản 51.443 đầu sách, với tổng số lượng 597 triệu bản in. Lĩnh vực xuất bản điện tử có bước tiến rõ rệt, với 54,3% nhà xuất bản tham gia, tăng 29,1% so với năm trước. Những con số tích cực này cho thấy, trong bối cảnh mới, với sự cạnh tranh gay gắt của các phương tiện truyền thông nghe nhìn, mạng xã hội, ngành Xuất bản đã tích cực, chủ động đổi mới, sáng tạo để phát triển.

Giám đốc - Tổng Biên tập Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nhấn mạnh, kỷ nguyên số (hay thời đại số) là thời kỳ mà công nghệ số, nhất là internet, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các nền tảng kỹ thuật số trở thành nền tảng quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Kỷ nguyên số đánh dấu một cuộc cách mạng toàn diện trong cách con người kết nối, sáng tạo và vận hành xã hội; bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, kỷ nguyên số cũng đặt ra nhiều thách thức đan xen đối với ngành Xuất bản, làm thay đổi thói quen đọc sách, phương thức phát hành cũng như thị hiếu của bạn đọc.

Hội thảo khoa học quốc gia “Định hướng phát triển xuất bản Việt Nam trong kỷ nguyên số” tập trung vào ba nội dung lớn: Thứ nhất, làm rõ những vấn đề lý luận cốt lõi về chuyển đổi số, xu hướng phát triển ngành Xuất bản và bài học kinh nghiệm quốc tế đối với Việt Nam; yêu cầu về chất lượng nguồn nhân lực và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động xuất bản. Thứ hai, phân tích thực trạng hoạt động ngành Xuất bản Việt Nam thời gian qua, đánh giá những kết quả đạt được, các khó khăn, hạn chế, những vấn đề đặt ra cũng như cơ hội phát triển trong kỷ nguyên số. Thứ ba, đề xuất định hướng và hệ thống các quan điểm, giải pháp trọng tâm, đột phá, có tính chiến lược nhằm phát triển của ngành Xuất bản Việt Nam trong thời gian tới.

Các tham luận tại Hội thảo đều thống nhất nhận định, chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ là xu thế tất yếu, đồng thời là cơ hội để ngành xuất bản Việt Nam phát triển lên tầm cao mới, trở thành một trong những mũi nhọn của công nghiệp văn hóa quốc gia. Muốn làm được điều đó, cần nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các địa phương về vai trò của hoạt động xuất bản. Xác định rõ, đầu tư cho xuất bản là đầu tư cho tương lai, cho nền tảng phát triển bền vững của quốc gia. Những tham luận, ý kiến của các đại biểu sẽ là cơ sở quan trọng để xây dựng định hướng và giải pháp phát triển ngành xuất bản Việt Nam nói chung, xuất bản sách lý luận, chính trị nói riêng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và hội nhập quốc tế.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, PGS. TS. Phạm Minh Sơn, Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền khẳng định, Hội thảo đã trở thành diễn đàn học thuật sôi nổi, đóng góp nhiều luận cứ khoa học và thực tiễn cho sự phát triển của ngành Xuất bản. Các ý kiến, tham luận tại Hội thảo đã làm rõ cả cơ sở lý luận, thực tiễn, kinh nghiệm quốc tế và các giải pháp, định hướng phát triển phù hợp với bối cảnh mới. Thực tiễn cho thấy ngành Xuất bản Việt Nam đã có nhiều bước tiến đáng ghi nhận, đặc biệt trong chuyển đổi số, song vẫn còn đối mặt với những khó khăn về cơ chế chính sách, nguồn lực tài chính, công nghệ và nhân lực chất lượng cao…

Từ kết quả Hội thảo, PGS.TS. Phạm Minh Sơn nhấn mạnh yêu cầu cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách; đổi mới mô hình xuất bản, phát hành; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới và đào tạo nguồn nhân lực số; đồng thời xây dựng hệ sinh thái xuất bản hiện đại, nhân văn, bền vững. Kết quả Hội thảo là đóng góp thiết thực cho việc tổng kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 44-CT/TW của Ban Bí thư, đồng thời là cơ sở để đề xuất những giải pháp, định hướng phát triển ngành Xuất bản Việt Nam theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại và hội nhập.