Hội thảo khoa học "100 năm tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp - Giá trị lý luận và thực tiễn”

Tham dự hội thảo có các đồng chí: PGS, TS Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS, TS Hoàng Anh, Vụ trưởng Vụ Quản lý Khoa học; PGS, TS Lý Việt Quang, Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng; cùng đại diện các ban, ngành Trung ương và đông đảo các nhà khoa học.

Hội thảo đã nhận được hơn 40 tham luận chất lượng của các cơ quan Trung ương và các nhà khoa học trong và ngoài Học viện. Các tham luận tập trung làm rõ bối cảnh ra đời, mục đích và giá trị lý luận - thực tiễn của tác phẩm.

Mở đầu hội thảo, PGS, TS Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp”, xuất bản năm 1925 tại Paris, là bản cáo trạng đanh thép vạch trần bản chất tàn bạo của chủ nghĩa thực dân, đồng thời cổ vũ mạnh mẽ các dân tộc bị áp bức đứng lên đấu tranh giành độc lập, tự do, hạnh phúc và quyền dân tộc tự quyết. Tác phẩm gồm 12 chương và một phụ lục, tập hợp những bài viết của Nguyễn Ái Quốc trong nửa đầu thập niên 20, phản ánh sâu sắc phong trào giải phóng dân tộc đang phát triển mạnh mẽ sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và ảnh hưởng của Cách mạng Tháng Mười Nga.

Tác phẩm được viết trong bối cảnh thế giới và trong nước có nhiều chuyển biến mạnh mẽ: phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc lan rộng sau Chiến tranh thế giới thứ nhất; thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga; sự ra đời của Quốc tế Cộng sản. Những bài viết được đăng trên báo Le Paria, La Vie Ouvrière… đã được Nguyễn Ái Quốc chỉnh lý, bổ sung thành một chỉnh thể lý luận có cấu trúc chặt chẽ với bốn chủ đề lớn: lên án chủ nghĩa thực dân; thức tỉnh các dân tộc bị áp bức; nâng cao nhận thức cách mạng; định hướng con đường đấu tranh giành độc lập.

“Bản án chế độ thực dân Pháp” là công trình lý luận đặc sắc, mang nhiều giá trị to lớn. Tác phẩm vạch trần hệ thống bóc lột kinh tế, áp bức chính trị, nô dịch văn hóa của chủ nghĩa thực dân Pháp, đồng thời phơi bày thực chất của chiêu bài “khai hóa văn minh”. Nguyễn Ái Quốc đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê-nin vào vấn đề dân tộc và thuộc địa, xác định chiến lược và sách lược của cách mạng giải phóng dân tộc, kết hợp nhuần nhuyễn lối viết phóng sự điều tra giàu hình ảnh với ngôn ngữ châm biếm, sắc sảo, làm nổi bật tính chiến đấu và sức thuyết phục của lý luận cách mạng.

PGS, TS Nguyễn Danh Tiên, Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, phân tích chương “Thuế máu”, nêu rõ: Đây là lời tố cáo mạnh mẽ chính sách cưỡng bức người dân thuộc địa đi lính, trở thành “bia đỡ đạn” trong các cuộc chiến tranh đế quốc. Ông cũng nhắc lại lời Nguyễn Ái Quốc: “Công cuộc giải phóng anh em chỉ có thể thực hiện được bằng sự nỗ lực của bản thân anh em”, khẳng định vai trò tự lực, tự đấu tranh của các dân tộc bị áp bức.

Hội thảo thống nhất khẳng định: Với nhãn quan chính trị sắc bén, từ góc nhìn và khát vọng của dân tộc thuộc địa, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc-Hồ Chí Minh đã nêu ra những vấn đề hết sức mới mẻ bấy giờ về vị trí, khả năng của các dân tộc thuộc địa; về lực lượng cách mạng, về đoàn kết quốc tế… Đây là đóng góp quý báu vào kho tàng lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa.

"Bản án chế độ thực dân Pháp” là tác phẩm mang giá trị lâu bền, không chỉ đối với cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân ở thế kỉ XX, mà tiếp tục khẳng định sự đúng đắn của con đường độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; vẫn là nguồn cổ vũ mạnh mẽ cho các dân tộc yêu chuộng độc lập, hòa bình, công lý và tự do trên toàn thế giới.