Đẩy mạnh hiện đại hóa, chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thuế

Trình bày Tờ trình dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, việc xây dựng dự án Luật nhằm đẩy mạnh hiện đại hóa và chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thuế với 3 trụ cột: tạo thuận lợi cho người nộp thuế, nâng cao hiệu lực quản lý và số hóa quy trình nghiệp vụ.

Đồng thời, khắc phục bất cập của Luật hiện hành, đồng bộ với pháp luật liên quan; cắt giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, tăng cường chia sẻ dữ liệu, phối hợp liên ngành. Thúc đẩy phân cấp, phân quyền; triển khai thủ tục thuế trực tuyến toàn trình không phụ thuộc địa giới hành chính, hướng đến mô hình “một cửa số” duy nhất…

Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) gồm 9 chương, 53 điều, được thiết kế theo hướng tinh gọn, bảo đảm rõ phạm vi điều chỉnh, tăng tính khả thi và đồng bộ với các luật chuyên ngành về thuế. 

Dự thảo quy định người nộp thuế tự xác định, kê khai và nộp thuế, cơ quan thuế tập trung hỗ trợ, giám sát, xử lý dữ liệu điện tử thay vì can thiệp thủ công. Đây là nền tảng cho mô hình quản lý dựa trên dữ liệu – một hướng đi mới phù hợp với chiến lược chuyển đổi số quốc gia.

Về cải cách nghiệp vụ và quản lý thuế theo dữ liệu, Chính phủ đề xuất phân nhóm người nộp thuế theo quy mô, lĩnh vực, mức độ rủi ro, áp dụng công cụ quản lý điện tử để tự động hóa quy trình. Đặc biệt, từ năm 2026, cơ chế thuế khoán sẽ được xóa bỏ, thay bằng kê khai theo hóa đơn điện tử. Dự luật cũng cho phép sử dụng mã định danh cá nhân làm mã số thuế, liên thông với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư – giải pháp then chốt nhằm minh bạch hóa quản lý và giảm thủ tục hành chính.

Cùng với đó, Chính phủ đề xuất xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử kết nối các nền tảng thương mại, ngân hàng, hải quan và hợp tác quốc tế về thuế, phù hợp xu thế toàn cầu áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu và các chuẩn mực chống chuyển giá. Mục tiêu là bảo đảm công bằng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp đa quốc gia, chống thất thu ngân sách và tăng khả năng thu từ các hoạt động kinh tế số.

Đáng chú ý, dự luật quy định cơ quan thuế có trách nhiệm bảo vệ người nộp thuế trong trường hợp xảy ra sự cố công nghệ. Nếu lỗi kỹ thuật khiến người dân không thể nộp thuế đúng hạn, cơ quan thuế phải chủ động khắc phục và không xử lý vi phạm. Đồng thời, dự thảo yêu cầu minh bạch thông tin, chuẩn hóa dữ liệu và bảo mật tuyệt đối, tăng cường niềm tin giữa người dân – doanh nghiệp – cơ quan thuế...

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thống nhất với mục tiêu chuyển đổi từ mô hình quản lý sang phục vụ người nộp thuế, ứng dụng công nghệ số, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và giảm gánh nặng hành chính. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đây là yêu cầu đặt ra để xây dựng hệ thống quản lý thuế hiện đại, hiệu quả và công bằng.

Với việc phân loại người nộp thuế theo rủi ro, ngành nghề, doanh thu và quy mô, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần sử dụng AI để tự động hóa đánh giá, giảm can thiệp thủ công. Điều này sẽ giúp xây dựng lòng tin, giảm chi phí tuân thủ của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc dự kiến bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh từ năm 2026 cũng là điểm mới của dự thảo Luật.

Theo Chủ tịch Quốc hội, về xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử, kết nối dữ liệu với hợp tác quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh chống chuyển giá, khi các nước liên kết với nhau, hợp tác quốc tế hiệu quả, thì các doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài sẽ tin tưởng về hệ thống sinh thái, thuế điện tử.

Với việc cho phép sử dụng định danh cá nhân là mã số thuế và cải thiện thủ tục hành chính, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần phải bàn rất kỹ để quy định cơ chế bảo mật, tránh rò rỉ dữ liệu./.