Hội thảo khoa học quốc gia “Triết lí giáo dục trong thời đại số”
Quang cảnh hội thảo
Tham dự hội thảo có các thành viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực; đại diện lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ GDĐT; các chuyên gia, nhà khoa học, các đơn vị, tổ chức, cơ sở giáo dục có liên quan.
Không chỉ là câu chuyện riêng của ngành Giáo dục
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng cho biết: giáo dục đang đứng trước yêu cầu phải tái định hình để thích ứng với bối cảnh mới. Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị gần đây đã nhấn mạnh, trước sự tác động mạnh mẽ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) lên giáo dục, mỗi quốc gia trên thế giới và Việt Nam phải xác định lại tầm nhìn, chiến lược phát triển hệ thống giáo dục của mình cho tương lai.
Thứ trưởng Thường trực Bộ GDĐT Phạm Ngọc Thưởng phát biểu tại hội thảo
Theo Thứ trưởng Thường trực, về triết lí, Giáo dục Việt Nam đã tích lũy được một di sản tư tưởng phong phú qua các thời kì, được kết tinh trong các chính sách và thực tiễn giáo dục. “Những tư tưởng quý báu đó chính là nền tảng để chúng ta kế thừa và phát huy trong giai đoạn phát triển mới”, Thứ trưởng Thường trực nhận định.
Nhấn mạnh xây dựng triết lí giáo dục trong thời đại số không chỉ là câu chuyện riêng của ngành Giáo dục, mà là một vấn đề chiến lược có tầm quan trọng quốc gia, đòi hỏi sự quan tâm, vào cuộc của toàn xã hội, Thứ trưởng Thường trực khẳng định: “Đây là trách nhiệm chung của tất cả chúng ta”.
Các đại biểu tham dự hội thảo
Thứ trưởng Thường trực mong rằng, với sự tham gia của các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lí giáo dục, các thầy, cô giáo, các nhà khoa học trong lĩnh vực giáo dục, công nghệ, triết học và tâm lí học sẽ tập trung thảo luận sâu sắc, đưa ra các trao đổi, nhận định, giải pháp về các vấn đề cốt lõi của triết lí giáo dục trong thời đại số.
Giáo dục có sự chuyển đổi linh hoạt, thúc đẩy học tập suốt đời
Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội thảo
Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học đã tập trung thảo luận xung quanh các nội dung về sự thay đổi bản chất của giáo dục dưới tác động của những công nghệ mới, đặc biệt là AI; những hiểu biết khoa học về quá trình học tập của con người trong kỉ nguyên số; tư tưởng, định hướng để phát triển con người Việt Nam toàn diện, tự chủ, đáp ứng yêu cầu của thời đại mới. Đồng thời, chia sẻ những giải pháp, mô hình, quy trình cụ thể để tích hợp công nghệ AI vào quá trình dạy, học, vào công tác lãnh đạo và quản trị nhà trường trên nền tảng triết lí giáo dục mới.
GS.TS Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, phát biểu tại hội thảo
Nhìn nhận triết lí giáo dục Việt Nam qua từng giai đoạn khác nhau, GS.TS Nguyễn Quý Thanh, Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng: trong bối cảnh mới, sự phát triển của công nghệ số, việc ra đời của Nghị quyết số 71-NQ/TW được xem là bước nhảy tư duy quan trọng, khẳng định vai trò dẫn dắt của khu vực công lập, của nhà nước. Nghị quyết kiến tạo nhưng không can thiệp trở lại mà tạo điều kiện cải thiện về thể chế, áp dụng triết lí giáo dục bảo đảm sự hài hòa tính toàn dân, tinh hoa, toàn diện và chuyên sâu.
GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học Giáo dục, xác định giáo dục là chủ đạo trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách con người cùng với yếu tố di truyền làm nền tảng; yếu tố môi trường là quyết định; hoạt động cá nhân là quyết định trực tiếp.
GS.TS. Phạm Hồng Quang, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Khoa học Giáo dục, tham luận tại hội thảo
Theo GS.TS. Phạm Hồng Quang, “giáo dục mở” và “xã hội học tập” là những giá trị lớn của nền văn minh trong thời đại số. Tại đó, giáo viên sẽ không phải là người duy nhất trong lớp học; nội dung - chương trình không duy nhất là một sách giáo khoa hay giáo trình; phương thức giáo dục không duy nhất chỉ ở trong lớp học; lớp học không chỉ là một không gian cố định; đánh giá giáo dục không duy nhất chỉ là điểm số. Do đó, cấu trúc của quá trình giáo dục đã có sự chuyển đổi mở hơn, phức tạp hơn, nhất là với sự bùng nổ của công nghệ và sự thay đổi nhanh về đặc điểm tâm lí của con người.
Đặt ra các vấn đề cấp thiết về đạo đức học thuật
Ở góc nhìn văn hoá, GS.TSKH Trần Ngọc Thêm, Ủy viên Hội đồng Giáo sư liên ngành Văn hóa - Nghệ thuật - Thể dục thể thao, nhận định: triết lí giáo dục Việt Nam, sau khi điều chỉnh theo những yêu cầu của thời đại số, cần phải có khả năng bao quát được khung đạo đức AI. Việc hiện thực hóa triết lí giáo dục Việt Nam trong thời đại số cần làm rõ mức tương hợp giữa các khái niệm. Để đưa được một cách đầy đủ những sắc thái ý nghĩa đến từng người học, cần phải cụ thể hóa tất cả trong văn hóa học thuật, chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra, phương pháp đánh giá và nâng cao năng lực số cho các giảng viên.
GS.TSKH Trần Ngọc Thêm, Ủy viên Hội đồng Giáo sư liên ngành Văn hóa - Nghệ thuật - Thể dục thể thao, chia sẻ tại hội thảo
Chia sẻ về triết lí giáo dục, GS.TS Nguyễn Trung Kiên, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ TP. Hồ Chí Minh, cho rằng: sự xuất hiện của AI này không chỉ mang tính công cụ hỗ trợ học tập và giảng dạy, mà còn đóng vai trò như một tác nhân biến đổi, bắt buộc các cơ sở giáo dục phải định nghĩa lại mục tiêu, phương pháp và cơ chế quản trị.
Trên nền tảng đối sánh giữa cơ hội và thách thức, GS.TS Nguyễn Trung Kiên chỉ ra rằng AI có khả năng thúc đẩy cá nhân hóa học tập, nâng cao hiệu quả nghiên cứu và đổi mới phương pháp giảng dạy; đồng thời AI cũng đặt ra các vấn đề cấp thiết về đạo đức học thuật, công bằng và năng lực số của giảng viên và sinh viên.
Do đó, GS.TS Nguyễn Trung Kiên cũng nhấn mạnh sự cần thiết về xây dựng khung năng lực AI, chính sách quản trị và chuẩn mực đạo đức nhằm tích hợp hiệu quả công nghệ này vào mọi lĩnh vực của giáo dục đại học. “Bởi AI tạo sinh có thể thúc đẩy đổi mới sư phạm, mở rộng khả năng cá nhân hóa học tập, nhưng cũng đồng thời đặt ra thách thức về liêm chính học thuật và bất bình đẳng trong tiếp cận”, GS.TS Nguyễn Trung Kiên bày tỏ.
