Phát huy dân chủ ở cơ sở - động lực quan trọng xây dựng hệ thống chính trị tỉnh Lào Cai ngày càng trong sạch, vững mạnh

Năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt đối với tỉnh Lào Cai khi hoàn thành hợp nhất đơn vị hành chính, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp và thực hiện nhiều nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong bối cảnh thiên tai, thời tiết cực đoan, kinh tế - xã hội chịu tác động lớn. Trong bối cảnh đó, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy xác định là nhiệm vụ xuyên suốt, có ý nghĩa nền tảng nhằm củng cố niềm tin của Nhân dân, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và tạo sự ổn định vững chắc cho phát triển.

Quán triệt sâu sắc chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về thực hiện dân chủ ở cơ sở, đặc biệt là Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022, Tỉnh ủy Lào Cai đã lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn địa bàn. Nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và đội ngũ cán bộ, đảng viên có sự chuyển biến rõ nét; quyền làm chủ của Nhân dân từng bước được bảo đảm và phát huy thực chất hơn, gắn với hiệu quả quản lý, điều hành của chính quyền các cấp. Ngay từ đầu năm, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã chỉ đạo ban hành kịp thời các văn bản lãnh đạo, gắn việc thực hiện dân chủ ở cơ sở với thực hiện nhiệm vụ chính trị, trách nhiệm người đứng đầu và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về dân chủ được đẩy mạnh với nhiều hình thức phù hợp, góp phần nâng cao nhận thức, năng lực thực hành dân chủ của cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Nội dung kiểm tra, giám sát việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được đưa vào chương trình kiểm tra, giám sát hằng năm của cấp ủy các cấp, qua đó kịp thời chấn chỉnh những biểu hiện hình thức, nâng cao tính thực chất trong triển khai.

Năm 2025, 100% các xã, phường trên địa bàn tỉnh đã thực hiện công khai đầy đủ 14 nội dung mà chính quyền phải công khai theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Việc công khai được thực hiện linh hoạt thông qua họp thôn, tổ dân phố, tiếp xúc cử tri, hệ thống loa truyền thanh, niêm yết tại trụ sở UBND, nhà văn hóa và bộ phận “Một cửa”. Đặc biệt, các khoản thu - chi, huy động đóng góp của Nhân dân trong xây dựng các công trình phúc lợi công cộng, thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới đều được công khai minh bạch, tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng dân cư. Quyền dân chủ trực tiếp của Nhân dân tiếp tục được phát huy mạnh mẽ trong các nội dung gắn liền với đời sống dân sinh. Các vấn đề như bình xét hộ nghèo, cấp phát gạo cứu đói, hỗ trợ vật tư chống rét cho gia súc, phân bổ giống cây trồng, vật nuôi, vay vốn phát triển sản xuất, mức đóng góp xây dựng đường giao thông nông thôn, nhà văn hóa, công trình vệ sinh môi trường… đều được đưa ra để Nhân dân bàn và quyết định trực tiếp, tạo được sự thống nhất cao trong Nhân dân và huy động tốt nhân lực để triển khai thực hiện các chương trình phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội ở địa phương. Trong phong trào xây dựng nông thôn mới, Nhân dân đã tổ chức bàn bạc và trực tiếp quyết định mức đóng góp ngày công, tiền mặt để làm đường giao thông nông thôn, xây dựng nhà văn hóa thôn, bản; thực hiện chủ trương làm nhà vệ sinh, cải tạo chuồng trại, chăn nuôi gia súc hợp vệ sinh, làm hố thu gom rác thải… tạo đồng thuận, huy động được Nhân dân tích cực tham gia đóng góp vật chất, ngày công lao động trong thực hiện phong trào.

Từ việc phát huy dân chủ ở cơ sở, phong trào xây dựng nông thôn mới tiếp tục đạt kết quả tích cực. Sau hợp nhất đơn vị hành chính cấp xã, toàn tỉnh có 37/89 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 41,6% tổng số xã; trong đó có 01 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) vượt kế hoạch đề ra với 62 sản phẩm OCOP mới được công nhận, đạt 114,8% kế hoạch; lũy kế toàn tỉnh có 605 sản phẩm OCOP, trong đó có 02 sản phẩm đạt 5 sao, 52 sản phẩm đạt 4 sao và 551 sản phẩm đạt 3 sao. Những con số này phản ánh rõ nét vai trò chủ thể của Nhân dân trong phát triển kinh tế nông thôn khi quyền dân chủ được bảo đảm và phát huy đầy đủ.

Hoạt động giám sát của Nhân dân ngày càng đi vào nền nếp. Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tại các xã, phường được củng cố, kiện toàn sau sáp nhập, tập trung giám sát các nội dung trọng điểm như quản lý các khoản đóng góp của Nhân dân, thực hiện chính sách hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo, người có công, công tác cứu trợ thiên tai, triển khai các dự án đầu tư xây dựng cơ bản. Nhờ làm tốt công tác giám sát ngay từ cơ sở, nhiều vụ việc phát sinh được phát hiện, xử lý kịp thời, hạn chế đơn thư khiếu nại vượt cấp, kéo dài, góp phần giữ vững ổn định an ninh trật tự tại địa phương.

Dân chủ trong các cơ quan, đơn vị tiếp tục được tăng cường gắn với xây dựng kỷ luật, kỷ cương hành chính và văn hóa công vụ. Sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, 100% cơ quan chuyên môn cấp tỉnh và 99 UBND cấp xã đã ban hành quy chế làm việc, công khai rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của từng bộ phận, từng cán bộ. Các nội dung liên quan đến quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản công, công tác cán bộ, thi đua - khen thưởng, kỷ luật được thực hiện công khai, minh bạch; hội nghị cán bộ, công chức, viên chức được tổ chức nghiêm túc, tạo điều kiện để cán bộ tham gia góp ý, giám sát và phản biện trong quản lý, điều hành.

Cải cách hành chính gắn với thực hiện dân chủ tiếp tục là điểm sáng. Năm 2025, tỉnh Lào Cai đã hoàn thành sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, còn 17 sở, ngành, 175 đơn vị sự nghiệp và 99 trung tâm hành chính công cấp xã hoạt động ổn định. Tỷ lệ giải quyết hồ sơ hành chính đúng hạn đạt trên 97%, phản ánh hiệu quả rõ nét của việc công khai quy trình, thời hạn giải quyết thủ tục hành chính và nâng cao trách nhiệm phục vụ Nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức.

Đối với các tổ chức, doanh nghiệp có sử dụng lao động, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở ngày càng đi vào nền nếp. Thông qua vai trò của tổ chức công đoàn, hội nghị người lao động và đối thoại định kỳ tại nơi làm việc được tổ chức thường xuyên; các nội dung liên quan đến hợp đồng lao động, tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm xã hội, điều kiện làm việc được công khai, trao đổi thẳng thắn. Quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động được bảo đảm, góp phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ.

Một điểm nhấn quan trọng khác là việc tỉnh đã giải quyết chính sách cho 2.664 trường hợp nghỉ việc trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy và triển khai dự án xây dựng 1.500 căn nhà ở xã hội cho cán bộ, công chức. Quá trình triển khai các chính sách này được thực hiện công khai, minh bạch, có sự tham gia giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân, qua đó bảo đảm quyền lợi chính đáng của các đối tượng liên quan, tạo sự đồng thuận xã hội cao.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở vẫn còn một số hạn chế như: ở một số địa phương, cơ sở việc triển khai còn hình thức; công tác tuyên truyền chưa thường xuyên; việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước ở một số nơi chưa thực sự đi vào chiều sâu; chế độ thông tin, báo cáo ở một số cấp ủy chưa kịp thời, đầy đủ…

Bước sang năm 2026 và những năm tiếp theo, trong bối cảnh tỉnh Lào Cai triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ I, việc tiếp tục phát huy dân chủ ở cơ sở cần được thực hiện với quyết tâm chính trị cao hơn, cách làm bài bản hơn và hiệu quả thực chất hơn. Trên cơ sở đó, Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy xác định tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:

Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, đội ngũ cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân về vị trí, vai trò của dân chủ ở cơ sở. Xác định việc thực hiện dân chủ là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn chặt với xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị, địa phương; khắc phục triệt để biểu hiện nhận thức chưa đầy đủ, triển khai hình thức, làm chiếu lệ.

Hai là, đẩy mạnh và đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở. Chú trọng tuyên truyền các chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng và trách nhiệm của Nhân dân, nhất là trong các lĩnh vực dễ phát sinh bức xúc như đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng, lâm nghiệp, an sinh xã hội, cải cách thủ tục hành chính; bảo đảm Nhân dân được “biết đúng, hiểu rõ, thực hiện đúng” quyền làm chủ theo quy định của pháp luật.

Ba là, chỉ đạo thành lập, kiện toàn Ban Chỉ đạo thực hiện dân chủ ở cơ sở theo đúng tinh thần Quy định số 299-QĐ/TW của Ban Bí thư. Việc kiện toàn phải bảo đảm rõ chức năng, nhiệm vụ, cơ chế phối hợp và phân công trách nhiệm cụ thể, qua đó tăng cường vai trò lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của cấp ủy đối với công tác dân chủ ở cơ sở, khắc phục tình trạng buông lỏng chỉ đạo hoặc chồng chéo trong tổ chức thực hiện.

Bốn là, gắn chặt việc thực hiện dân chủ ở cơ sở với triển khai Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ I và các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Mọi chủ trương, quyết sách liên quan trực tiếp đến đời sống Nhân dân phải được công khai, minh bạch, lấy ý kiến Nhân dân theo đúng quy định; coi sự đồng thuận của Nhân dân là thước đo quan trọng đối với hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp.

Năm là, phát huy mạnh mẽ vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng trong giám sát, phản biện xã hội và tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Tăng cường theo dõi, đôn đốc việc tiếp thu, giải quyết các kiến nghị sau giám sát; kịp thời phát hiện, kiến nghị xử lý những biểu hiện vi phạm dân chủ, gây bức xúc trong Nhân dân, nhất là ở cấp cơ sở.

Sáu là, tăng cường nắm tình hình Nhân dân và dư luận xã hội; thực hiện nghiêm túc công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân. Chủ động giải quyết dứt điểm các vụ việc ngay từ cơ sở, không để phát sinh điểm nóng, khiếu kiện đông người, vượt cấp, kéo dài; qua đó củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và chính quyền.

Bảy là, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong thực hiện dân chủ ở cơ sở. Tăng cường công khai, minh bạch thông tin trên các nền tảng số; mở rộng các kênh để Nhân dân tham gia góp ý, phản ánh, giám sát thông qua môi trường điện tử; nhân rộng các mô hình “chính quyền số phục vụ Nhân dân”, “hòm thư dân chủ trực tuyến”, “đối thoại trực tuyến với người dân”, góp phần nâng cao hiệu quả tương tác giữa chính quyền với Nhân dân.

Tám là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện dân chủ ở cơ sở. Kịp thời đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân hạn chế, xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân, nhất là người đứng đầu; bảo đảm việc thực hiện dân chủ ở cơ sở ngày càng đi vào nền nếp, thực chất và hiệu quả.

Phát huy dân chủ ở cơ sở là nhiệm vụ chính trị quan trọng, xuyên suốt, đòi hỏi sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ của các cấp ủy, chính quyền, sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội, cùng với sự đồng thuận, hưởng ứng của Nhân dân. Với quyết tâm chính trị cao và cách làm ngày càng bài bản, thực chất, việc thực hiện dân chủ ở cơ sở sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là nền tảng quan trọng để củng cố niềm tin, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng tỉnh Lào Cai trở thành cực tăng trưởng, trung tâm kết nối giao thương kinh tế quốc tế, phát triển theo hướng xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc trong giai đoạn mới.